Những thử thách trên hành trình nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo, một loại thảo dược quý hiếm, xuất phát từ mối quan hệ ký sinh giữa nấm và ấu trùng bướm, đã được biết đến với nhiều công dụng tuyệt vời. Nó không chỉ nổi bật trong việc hỗ trợ điều trị ung thư và các bệnh lý về thận, mà còn có tác động tích cực đến hệ miễn dịch, giúp điều tiết đường huyết và ngăn ngừa bệnh tiểu đường. Ngoài ra, loại thảo dược này còn được sử dụng như một bài thuốc bổ cho những người suy nhược, hoặc vừa mới hồi phục sau những căn bệnh nghiêm trọng. Hơn nữa, các tác dụng khác của đông trùng hạ thảo vẫn đang được các nhà khoa học nghiên cứu để phát hiện thêm.
Tại Việt Nam, việc sản xuất đông trùng hạ thảo chỉ mới được công bố vào năm 2014 nhờ vào nỗ lực nghiên cứu của Viện Bảo vệ Thực vật. Điều này cho thấy việc nuôi trồng loại nấm này không phải là điều dễ dàng và không phải ai cũng có thể thực hiện thành công. Tuy nhiên, tại Lai Châu, ông Đào Huy Cương, một nông dân ở phường Quyết Tiến, thành phố Lai Châu, đã thành công trong việc nuôi trồng loại thảo dược quý giá này.
Trước khi bước vào lĩnh vực nông nghiệp, ông Cương chỉ là một thợ sơn xe máy bình thường với một cửa hàng nhỏ. Dù bận rộn với công việc hàng ngày, ông luôn dành thời gian để khám phá thông tin trên Internet. Tình cờ, việc tìm hiểu về hình ảnh và thông tin về đông trùng hạ thảo đã thu hút sự chú ý của ông. Trăn trở về khả năng áp dụng mô hình nuôi trồng này tại địa phương, ông đã đặt ra nhiều câu hỏi về sự thích hợp của khí hậu và đất đai cho việc phát triển loại dược liệu này.
Bất chấp những khó khăn và thách thức, ông Cương đã quyết tâm theo đuổi ước mơ của mình. Ông đã tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn và tham gia các diễn đàn trực tuyến để trao đổi kinh nghiệm với những người có cùng đam mê. Từ tiền tiết kiệm kiếm được từ xưởng sơn, ông đầu tư cho việc học hỏi, thậm chí di chuyển đến nhiều tỉnh thành để tìm hiểu kỹ thuật nuôi nấm.
Mặc dù gặp nhiều thất bại trong quá trình học hỏi, ông lại coi đây là cơ hội để kết nối với những người bạn có cùng sở thích. Sau nhiều lần thử nghiệm không thành công, ông đã cùng ba người bạn khác quyết định thuê một giảng viên từ Thái Lan, người có nhiều kinh nghiệm trong việc trồng đông trùng hạ thảo, để học hỏi trực tiếp.
Giảng viên Thái Lan này rất nhiệt tình và sau hơn một tháng hướng dẫn, ông Cương đã nắm bắt được kỹ thuật trồng nấm. Tuy chi phí cho việc học khá lớn, gần 500 triệu đồng cho mỗi người tham gia, nhưng ông vẫn coi đây là một khoản đầu tư cần thiết cho tương lai.
Mặc dù gặp nhiều thất bại trong quá trình học hỏi, ông lại coi đây là cơ hội để kết nối với những người bạn có cùng sở thích
Tháng 6/2015, với kinh phí ban đầu hơn nửa tỷ đồng, ông Cương đã bắt tay vào thực hiện mô hình trồng nấm. Ông không chỉ áp dụng những gì đã học được mà còn tự nghiên cứu để thiết kế và chế tạo các thiết bị như nồi hấp và tủ cấy vi sinh, điều này đã tiết kiệm cho ông hàng trăm triệu đồng so với việc mua sắm từ bên ngoài.
Mỗi ngày trôi qua, ông Đào Huy Cương vẫn giữ vững vai trò thợ sơn xe máy, công việc mà ông đã gắn bó bấy lâu. Nhưng khi bóng đêm buông xuống, khi mọi người xung quanh đã yên giấc, ông lại chuyển mình vào một thế giới hoàn toàn khác - nơi ông trở thành một nhà sáng tạo, nỗ lực phát triển những mẻ giống nấm đầu tiên cho dự án của mình.
“Khởi đầu, tôi phải đầu tư vào việc mua giống nấm, sau đó tự mày mò để cải tiến quy trình sản xuất nhằm tiết kiệm chi phí. Có những lúc, tôi đã phải nản lòng và vứt đi hàng ngàn hộp giống nấm trong nỗi buồn bã. Nhiều người bạn đồng hành trong đam mê đã từ bỏ vì liên tục gặp phải thất bại. Đầu tư lớn mà thành công thì lại khó khăn, có những thời điểm tôi cũng tự hỏi có nên tiếp tục hay không”, ông chia sẻ.
Tuy nhiên, nhờ vào sự động viên từ bạn bè và những hình ảnh nấm phát triển tươi tốt trên mạng, ông đã tìm thấy động lực để tiếp tục con đường đầy thử thách này. “Quả thực, trời không phụ lòng người kiên trì. Hiện tại, tỷ lệ sống của nấm đã đạt mức cao, tôi cảm thấy hạnh phúc đến rơi nước mắt”, ông Cương bộc bạch, thể hiện niềm vui sướng khi thành công bước đầu đã đến bên mình.
Nhờ vào sự động viên từ bạn bè và những hình ảnh nấm phát triển tươi tốt trên mạng, ông đã tìm thấy động lực để tiếp tục con đường đầy thử thách này
Từ nỗ lực đến thành công
Chặng đường khởi nghiệp trong lĩnh vực nấm đông trùng hạ thảo của ông Đào Huy Cương không hề dễ dàng. Sau những nỗ lực không mệt mỏi để nuôi cấy thành công loại nấm quý này, ông lại phải đối mặt với không ít khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm của mình. Từ năm 2014 đến 2019, quy mô sản xuất của ông chỉ dừng lại ở mức cầm chừng, nhỏ lẻ.
“Mất gần hai năm để tôi thực sự hiểu rõ quy trình và từng bước vượt qua nhiều thất bại. Cuối cùng, tôi đã có thể nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo thành công. Dù đã hoàn thành sản phẩm, tôi vẫn gặp phải không ít trở ngại trong việc xin cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm”, ông Cương chia sẻ về những thử thách mà ông đã phải vượt qua.
Thương hiệu sản phẩm của ông còn non trẻ và chưa được công nhận với giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, điều này khiến ông không thể đưa sản phẩm ra thị trường. “Mỗi năm, gia đình tôi phải gánh lỗ vì sản phẩm không bán được. Rất may mắn, tôi vẫn có thu nhập từ công việc sơn xe máy, ô tô để duy trì”, ông chia sẻ.
Đến năm 2020, sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo của gia đình ông đã được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Đây chính là bước ngoặt giúp sản phẩm được công nhận và dần trở nên quen thuộc với người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Khi thị trường đã bắt đầu đón nhận, ông Cương lập tức lên kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất.
Hiện tại, cơ sở sản xuất của gia đình ông đã có sự phát triển vượt bậc, từ một phòng nuôi chưa đầy 100m², ông đã đầu tư xây dựng tổng cộng 6 phòng nuôi, trong đó 5 phòng nuôi có diện tích từ 150 đến 200m². Hành trình của ông Đào Huy Cương là minh chứng cho việc kiên trì và đổi mới không chỉ giúp ông vượt qua khó khăn mà còn đưa sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo vươn xa hơn nữa trên thị trường.
Ông Đào Huy Cương chia sẻ rằng: "Sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo tại cơ sở chúng tôi được sản xuất hoàn toàn theo quy trình hữu cơ. Quy trình nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo chủ yếu sử dụng nhộng của loài sâu và một chút gạo tẻ, tất cả được cho vào hộp nhựa kín bằng nilon để bảo quản."
Quy trình nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo chủ yếu sử dụng nhộng của loài sâu và một chút gạo tẻ, tất cả được cho vào hộp nhựa kín bằng nilon để bảo quản
Theo ông, việc trồng nấm đông trùng hạ thảo gồm nhiều bước quan trọng. Đầu tiên, cần tạo giống cấp 1 bằng chất thạch, quá trình này kéo dài từ 5 đến 7 ngày. Sau đó, giống cấp 2 sẽ được hình thành từ dung dịch nước, cũng tốn khoảng thời gian tương tự. Khi đã cấy giống cấp 2 vào giá thể là nhộng nguyên con hoặc nhộng đã say, cần phải ủ tối trong khoảng 7 ngày. Trước quá trình này, giá thể phải được hấp khử trùng để tiêu diệt vi khuẩn ở nhiệt độ 121 độ C.
Ông Cương nhấn mạnh rằng tất cả các công đoạn từ tạo phôi đến nuôi trồng cần phải diễn ra trong một phòng nuôi với điều kiện khí hậu lý tưởng. Cụ thể, độ ẩm trong phòng nuôi cần duy trì ở mức khoảng 85%, trong khi nhiệt độ lý tưởng cho sự sinh trưởng và phát triển của nấm đông trùng hạ thảo dao động từ 18 đến 20 độ C.
Ông Đào Huy Cương nhấn mạnh rằng bước quan trọng nhất trong quy trình nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo chính là khâu khử trùng và tiêu diệt vi khuẩn. Ông cho rằng việc chọn giống cũng đóng vai trò thiết yếu và đã phải bỏ ra rất nhiều thời gian nghiên cứu để lựa chọn được chủng giống tốt cho hiện tại. Khi nhận nhộng tươi, ông cho vào tủ lạnh để bảo quản và ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Tất cả các loại giá thể dùng để sản xuất giống cấp 1 và cấp 2 đều phải được hấp khử trùng trước khi bắt tay vào các công đoạn tiếp theo. Ông Cương nhớ lại rằng trước đây, chính vì không chú trọng đến việc này mà ông đã gặp nhiều thất bại trong các lần thử nghiệm trồng nấm.
Ông trực tiếp tham gia vào các công đoạn quan trọng như nhân giống, tạo giống và cấy giống vào giá thể. Trong khi đó, những công đoạn khác sẽ do đội ngũ công nhân thực hiện. Hiện tại, cơ sở sản xuất nấm của gia đình ông có hơn 70 công nhân đang làm việc.
Mỗi ngày, cơ sở của ông sản xuất từ 2,500 đến 8,000 hộp nấm đông trùng hạ thảo tươi.
Hiện tại, gia đình ông Cương có 6 sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo đã được UBND tỉnh Lai Châu công nhận chương trình OCOP, bao gồm: đông trùng hạ thảo nguyên con khô, bột đông trùng hạ thảo hòa tan, đông trùng hạ thảo sấy khô nguyên đế, đông trùng hạ thảo ký chủ nhộng khô và đông trùng hạ thảo sấy khô nguyên sợi.
Với việc bán ra thị trường các sản phẩm này hàng năm, ông Cương thu về hơn 10 tỷ đồng. Sau khi trừ đi các khoản chi phí, ông lãi từ 1 đến 1,5 tỷ đồng mỗi năm.
Ngoài việc làm giàu cho gia đình, ông Cương còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm, giúp ổn định thu nhập cho hơn 70 lao động tại địa phương.