Vào một buổi sáng tại khu rừng ở phía tây Ukraine, nơi chiến sự gần như không vươn tới, một nhà máy đồ uống xuất xưởng 16.000 lon nước tăng lực. Cách đó vài trăm km về phía đông, gần tiền tuyến, tủ lạnh tại các cửa hàng tiện lợi và trạm xăng đầy ắp các loại nước tăng lực khác nhau.
Tại chiến hào nơi hàng nghìn binh sĩ Ukraine cố thủ, nước tăng lực trở thành đồ uống thống trị. Họ bỏ qua cà phê, nước giải khát có ga thông thường và cả nước lọc để dùng nước tăng lực, thứ đồ uống mà các binh sĩ Ukraine cho rằng cần để tiếp tục chiến đấu.
"Khi thức dậy vào buổi sáng, tôi uống một lon nước tăng lực. Trong khi đi tuần tra hay trước lúc tấn công, tôi lại uống một lon", một binh sĩ Ukraine cho biết. "Lính trinh sát chúng tôi phải đi bộ 3-7 km mỗi ngày, mang theo 40 kg trang bị, người ướt đẫm mồ hôi, thiếu ăn thiếu ngủ suốt ba ngày. Nếu không uống nước tăng lực, chúng tôi lấy đâu ra năng lượng?".
Binh sĩ Ukraine uống nước tăng lực trong ảnh công bố tháng 11/2023. Ảnh: UHU
Ukraine đang trong tình cảnh khó khăn nhất từ khi chiến sự với Nga bùng phát tháng 2/2022. Lực lượng Ukraine đang chật vật đối phó các đợt tiến công không ngừng nghỉ của Nga dọc theo tiền tuyến dài 1.000 km.
Kiệt sức và mệt mỏi, binh sĩ Ukraine trên tiền tuyến ngày càng nghiện nước tăng lực, loại đồ uống được tiếp thị khéo léo và thậm chí một số sản phẩm được gắn nhãn dành riêng cho cuộc xung đột.
Doanh số của nước tăng lực tại Ukraine tăng vọt, trở thành một trong những điểm sáng hiếm hoi của nền kinh tế bị tàn phá nặng nề. Các loại nước tăng lực mới thi nhau xuất hiện, thậm chí một số có hương vị lạ lùng như kẹo bông, xương rồng và cần sa. Nhiều công ty Ukraine thậm chí đặt thương hiệu nước tăng lực theo khẩu hiệu yêu nước để thu hút binh sĩ.
Một công ty đồ uống cách thành phố Lviv khoảng 72 km về phía nam từng nổi tiếng với sản phẩm nước đóng chai 1,5 lít. Tuy nhiên, lãnh đạo công ty này cùng các doanh nghiệp đồ uống khác tại Ukraine vào năm 2022 nhận ra thay đổi lớn khi chiến sự căng thẳng, trong lúc nhu cầu nước tăng lực bùng nổ trên toàn cầu.
Chiến sự với Nga làm đảo lộn mọi khía cạnh của cuộc sống tại Ukraine, làm tăng nhu cầu nạp caffeine nhanh chóng mà không phải đến quán cà phê, nước sôi, cốc uống hay túi lọc.
Không chỉ các binh sĩ nghiện nước tăng lực, nhu cầu loại đồ uống này của người dân Ukraine ngày càng tăng vì lo lắng và thiếu ngủ trước các đợt tập kích tên lửa liên tục.
Theo một số cuộc khảo sát trong ngành sản xuất đồ uống, doanh số nước tăng lực tại Ukraine tăng gần 50% từ khi chiến sự bùng phát, bất chấp nền kinh tế Ukraine đang gặp khó khăn và nhiều người dân đã ra nước ngoài.
Binh sĩ Ukraine tại cứ điểm ở tỉnh Kharkov ngày 16/5. Ảnh: Reuters
Các đơn vị vũ trang, binh sĩ và tình nguyện viên Ukraine chuyển hàng xe tải nước tăng lực đến tiền tuyến. Một số hãng sản xuất đồ uống cung cấp miễn phí nước tăng lực cho binh sĩ. Thậm chí một chuỗi cung ứng đã hình thành để vận chuyển mặt hàng này ra tiền tuyến.
Hàng đoàn xe tải lớn nhỏ, xe quân sự, xe máy và xe đạp thồ vượt qua quãng đường hàng trăm km chuyển nước tăng lực từ nhà máy ở miền tây Ukraine đến tiền tuyến ở miền đông. Một chủ cửa hàng cho biết trước chiến sự không ai mua nước tăng lực với số lượng như thế, trừ tài xế xe tải.
Những loại nước tăng lực nội địa giá rẻ bán chạy nhất, song một số mặt hàng nhập khẩu từ Áo, Mỹ và Hungary cũng phổ biến. Nước tăng lực được cho là chứa lượng caffeine cao, cùng một số chất như taurine, vitamin B-12 và chiết xuất từ quả guarana, giúp tăng năng lượng cho người uống.
Mỗi lon nước tăng lực chứa khoảng 100 mg caffeine, tương đương một tách cà phê. Tuy nhiên, để có nước nóng pha cà phê, binh sĩ cần nhóm lửa hoặc có bếp điện, điều không dễ dàng trong chiến hào lầy lội.
Tiêu thụ caffeine quá nhiều có thể dẫn đến run tay, tăng huyết áp hoặc gây ra vấn đề cho dạ dày. Một nghiên cứu năm 2018 đối với binh sĩ Mỹ cho thấy dùng nhiều nước tăng lực "liên quan đáng kể" tới chứng trầm cảm, lo âu, hành vi hung hăng và thậm chí gây ra mệt mỏi.
Một trung sĩ Ukraine cho biết mùa đông năm ngoái, một đồng đội lớn tuổi chết trong nhà vệ sinh, trên tay cầm lon nước tăng lực. Đơn vị của anh đặt câu hỏi liệu cái chết của binh sĩ đó có liên quan đến thói quen uống 10 lon nước tăng lực mỗi ngày của ông hay không.
Binh sĩ Ukraine trong công sự gần Chasov Yar ngày 22/2. Ảnh: Reuters
Một binh sĩ Ukraine khác bác bỏ những lo ngại về y tế liên quan đến nước tăng lực. "Tôi uống loại đồ uống đó từ năm 14 tuổi và không gặp vấn đề gì với chúng", binh sĩ này khẳng định.
Một công ty nước đóng chai Ukraine, với quy mô lớn nhất Đông Âu, cho biết họ tặng 40.000 lon nước tăng lực mỗi tháng cho quân đội Ukraine. Lãnh đạo công ty cho biết họ dùng nước khoáng cùng đường fructose và glucose để sản xuất nước tăng lực, thay vì đường tinh luyện. Các binh sĩ Ukraine tỏ ra thích thú với hương vị của sản phẩm.
Nhiều binh sĩ Ukraine nói họ muốn mang nước tăng lực đến chiến trường hơn là bánh mì, những người khác coi thứ đồ uống này như tiền bạc trên tiền tuyến. "Nước tăng lực không chỉ là đồ uống mà còn trở thành món quà phổ biến nhất", một binh sĩ Ukraine nhận định.
Một lính Ukraine khác nói anh bị mảnh đạn văng trúng vị trí cách mặt khoảng 1 mm, bị mất phương hướng, chảy máu và sốc.
"Tôi bò lại vị trí cũ và tìm thấy lon nước tăng lực, mở ra rồi uống hết. Tôi lập tức cảm thấy khỏe hơn", người này nói. "Cần tôn trọng những thứ nhỏ nhặt như vậy trong chiến sự. Chỉ là một lon nước tăng lực, song nó làm tâm trạng tôi phấn chấn".
Nguyễn Tiến (Theo ST, AFP, AP)