Năm 2021, khi đang sống trong một căn lều tạm, Staci Jameson nhận được voucher hỗ trợ nhà ở, điều mà hàng nghìn người vô gia cư ở Washington, thủ đô Mỹ, ao ước. Với voucher này, người phụ nữ 38 tuổi chuyển đến căn hộ một phòng ngủ trong tòa nhà ở trung tâm thành phố, nơi chính phủ chi trả toàn bộ tiền thuê nhà hàng tháng.
Nhưng một năm sau, Borger Management, công ty quản lý tòa nhà, khởi động quy trình pháp lý để trục xuất Jameson. Họ cáo buộc Jameson đe dọa nhân viên vận hành tòa nhà, khỏa thân tại hành lang và có hành vi ngả ngớn với một cảnh sát tới điều tra khiếu nại về cô.
Gần hai năm sau, vụ án vẫn trong giai đoạn xử lý, và Jameson vẫn sống trong tòa nhà. Cô không biết ai là người phụ trách vụ kiện, không thể hiểu các thuật ngữ pháp lý, cũng không đủ tiền thuê luật sư. Các luật sư tình nguyện chuyên nghiệp từ chối tiếp nhận sự việc của cô.
Theo Washington Post, đây là một trong những trường hợp nổi bật, phản ánh loạt thách thức khi người vô gia cư Mỹ được chính quyền cấp nơi ở, cũng như các hỗ trợ khác.
Tòa nhà nơi Jameson thuê sau khi có voucher nhà ở. Ảnh: Washington Post
Cơ quan Quản lý Dịch vụ Nhân sinh từ chối cung cấp thông tin cụ thể của Jameson do quy định về quyền riêng tư.
Nhưng quan chức Rachel Pierre cho biết cơ quan có phân công một nhân viên quản lý hồ sơ đến thăm người được cấp voucher nhà ở hai lần mỗi tháng, với nhiệm vụ đảm bảo người này nắm rõ hợp đồng thuê nhà và hiểu rằng có thể bị trục xuất nếu vi phạm các quy định.
Bà Pierre kêu gọi hàng xóm của những người hưởng voucher nhà ở kiên nhẫn với hành vi của họ. "Chỉ cần ai đó thoát khỏi tình trạng vô gia cư, họ vẫn xứng đang được chào đón như bất kỳ người hàng xóm nào", bà nói.
Trong khi đó, hội cư dân tòa nhà nơi Jameson ở phản ứng gay gắt với cô. "Thật vô lý khi cư dân tòa nhà phải chịu đựng những hành vi gây rối, đe dọa không thể chấp nhận được", hội cho biết trong một tuyên bố.
Theo dữ liệu pháp lý, các chủ nhà dựa vào luật sư để giải quyết 80% quy trình trục xuất, trong khi chỉ khoảng 4% người thuê nhà có sự hỗ trợ tương tự.
Staci Jameson trong phiên xử đầu tiên hồi tháng 4/2023. Ảnh: Washington Post
Emily Benfer, phó giáo sư luật tại Đại học George Washington, cáo buộc các quan chức tòa án chỉ chú trọng tốc độ xử lý vụ án, thay vì tập trung vào tính công bằng của người thuê nhà đang đối mặt nguy cơ bị đuổi ra đường.
"Tòa xử lý 100 vụ mỗi ngày, ưu tiên giải quyết càng nhiều càng tốt", Benfer nói, cảnh báo quyết định trục xuất có thể ảnh hưởng học tập, công việc, gây bất ổn cho cả một gia đình, thậm chí gây ra những trường hợp thương tâm. "Tôi từng trò chuyện với những người bị đuổi khỏi nhà lúc nhỏ, họ vẫn ám ảnh đến ngày nay".
Jameson cho biết cô từng nghiện heroine. Sau thời gian vật lộn, ra vào trại cai nghiện, cô chuyển đến một khu lều trại của người vô gia cư ở Washington. Đó là lần đầu tiên Jameson sống trên đường phố, nhưng còn "thoải mái hơn" ở căn hộ sau khi nhận voucher nhà ở. Cô nói rằng những người sống ở khu lều trại không soi mói, phán xét cô như các hàng xóm trong tòa nhà.
Giờ đây, Jameson phải đơn độc tiến hành cuộc chiến để giữ được ngôi nhà mà cô khó khăn lắm mới được chuyển vào.
Trong phiên tòa đầu tiên xét xử vụ tranh chấp hồi tháng 4/2023, Jameson đến muộn do nhầm địa chỉ. Khi cô đang loay hoay tìm đường bên ngoài, thẩm phán đã ra phán quyết định thắng kiện hiển nhiên cho nguyên đơn, do bị đơn không có mặt. Chỉ khi một phóng viên tìm thấy Jameson ở hành lang, cô mới có thể vào phòng xử án và giải thích tình hình, khiến thẩm phán hủy phán quyết.
Theo báo cáo của cảnh sát, Jameson bị cáo buộc tấn công tình dục năm 2021, sau khi hít chất bột trắng trong thang máy tòa nhà, rồi sàm sỡ một cư dân, cởi quần áo ở hành lang và sàm sỡ cảnh sát có mặt ở hiện trường.
Sau khi xem xét các bằng chứng, tòa bác các cáo buộc hồi năm ngoái. Jameson cũng khẳng định "không nhớ về sự việc", phủ nhận việc mình cởi quần áo ở hành lang tòa nhà.
"Tôi không làm gì sai, nhưng có nguy cơ bị đẩy ra đường, không thể ở trong nhà của chính mình. Họ có vấn đề với vẻ ngoài của tôi", Jameson nói, cho rằng cô bị phân biệt đối xử do sử dụng voucher nhà ở và có bạn trai da màu.
Jameson đứng tại hành lang tòa nhà. Ảnh: Washington Post
Cassandra Lee, nhân viên ban quản lý tòa nhà, kể rằng Jameson từng tìm cách xin chữ ký cư dân trong tòa nhà để tranh cử thị trưởng, "vung vẩy một cây gậy trên tay, tự nhận là Chúa Jesus", điều mà Jameson phản bác.
Trong phiên xử thứ hai, Jameson cho rằng có thể tông giọng và tính cách của cô là vấn đề. "Nhưng đây là giọng nói của tôi, là vấn đề cả đời, tôi không thích nhưng sẽ dùng giọng này. Tôi không phải người xấu, không đáng bị đuổi khỏi nhà".
Thẩm phán mất 50 phút để ra phán quyết trục xuất Jameson khỏi căn hộ. "Thật vớ vẩn!", Jameson lao khỏi phòng xử án, la hét dọc hành lang. Nhiều tháng sau, cô nộp đơn kháng cáo và vẫn ở trong căn hộ. Vụ án sau đó ghi nhận bước ngoặt đáng chú ý.
Sau khi Jameson kháng cáo, một thẩm phán nhận ra vấn đề kỹ thuật trong thủ tục giấy tờ của Borger Management. Thông báo trục xuất phải giải thích rằng nạn nhân bạo lực gia đình có thể ở lại căn hộ nếu hành vi vi phạm liên quan bạo lực gia đình. Jameson không được thông báo về điều khoản này.
Do đó, vụ kiện chống lại Jameson bị hủy vào tháng 6/2023.
Paul Di Blasi, người điều hành trung tâm luật sư tình nguyện Washington, đã tư vấn cho Jameson trước phiên xử năm ngoái, nhưng không thể đứng ra bào chữa cho cô. Một liên minh gồm các tổ chức phi lợi nhuận và công ty luật cũng khởi động sáng kiến đảm bảo người thuê nhà ở Washington được tiếp cận luật sư miễn phí, nhưng dường như không có tác dụng khi có quá nhiều công ty quản lý khởi kiện người thuê nhà.
Các luật sư lưu ý cơ quan cấp voucher nhà ở phải can thiệp khi người thuê gặp khó khăn trong cuộc sống tại nơi ở mới, bởi các luật sư rất khó can thiệp. "Kết quả là những người từng vô gia cư phải loay hoay với vụ kiện và đối mặt nguy cơ ra đường lần nữa, thực sự không thể làm gì khác", một luật sư nói.
Đức Trung (Theo Washington Post)