Maksim Kuzminov, đại úy thuộc Trung đoàn trực thăng độc lập số 319 của Nga, là phi công đã lái trực thăng quân sự Mi-8 đào tẩu tới Ukraine hồi tháng 8/2023và nhận khoản tiền thưởng 18,4 triệu hryvnia, tương đương 500.000 USD.
Tại một cuộc họp báo ở Kiev sau đó, với hai quân nhân Ukraine mặc đồng phục đứng cạnh, Kuzminov nói rằng anh muốn giáng một đòn mạnh vào chiến dịch của Nga. "Tôi không muốn đồng lõa với họ", anh tuyên bố.
Nhưng đối với Nga, hành động đào tẩu của Kuzminov bị coi là phản bội. Truyền hình nhà nước Nga chiếu cảnh một sĩ quan tình báo nói: "Tôi không nghĩ anh ta sẽ sống đủ lâu để hầu tòa".
Kuzminov đã có thể chọn ở lại Ukraine. Các sĩ quan tình báo quân đội điều phối cuộc đào tẩu của anh cho biết ban đầu Kuzminov đồng ý gia nhập Quân đoàn Tự do Nga, một nhóm quân tình nguyện Nga chiến đấu cho Ukraine.
Maksim Kuzminov (phải) trong cuộc họp báo tại Kiev, Ukraine, tháng 9/2023. Ảnh: gur.gov.ua
Tuy nhiên, hai tháng sau, anh thay đổi quyết định, cho hay muốn chuyển đến Tây Ban Nha để làm lại cuộc đời, bất chấp cảnh báo của giới chức Ukraine rằng họ không thể bảo vệ nếu anh đến Tây Âu.
Kuzminov đã phớt lờ lời khuyên của các sĩ quan tình báo Ukraine. Anh nói với họ rằng Tây Ban Nha là một quốc gia dân chủ và tuân thủ luật pháp, nơi anh chắc chắn sẽ được bảo vệ. "Đó là lựa chọn của anh ấy", một sĩ quan Ukraine nói.
"Anh ấy thật ngây thơ", một nguồn tin ở Kiev cho biết. "Anh ấy muốn một cuộc sống thoải mái và tin rằng với số tiền như vậy, châu Âu sẽ hấp dẫn hơn Ukraine".
Tháng 10/2023, các quan chức ở Kiev đã cấp cho Kuzminov hộ chiếu Ukraine với số hiệu GG843153 cùng danh tính mới là Igor Shevchenko, 33 tuổi. Với danh tính mới, Kuzminov chuyển đến thị trấn Villajoyosa, thành phố Costa Blanca, phía đông nam Tây Ban Nha. Truyền thông Tây Ban Nha đưa tin Kuzminov không có thêm biện pháp bảo vệ nào khác khi chuyển đến nước này.
Villajoyosa nhìn ra Địa Trung Hải, với những ngôi nhà rực rỡ sắc màu nằm rải rác bên bờ biển và nổi tiếng với chocolate hảo hạng. Thị trấn đẹp như tranh vẽ này có 36.000 dân, trong đó có 800 người Nga và 1.200 người Ukraine.
Kuzminov hẳn đã tính toán rằng anh có thể hòa nhập vào cộng đồng người Nga và người Ukraine đông đảo tại đây. Nhưng giới quan sát cho rằng Kuzminov đã phạm sai lầm chết người khi chọn Villajoyosa. Bất kỳ ai trong cộng đồng người Nga và Ukraine ở đây cũng có thể nhận ra anh từ cuộc họp báo ở Kiev.
Kuzminov sống ở khu phố mang tên La Cala, cách bãi biển và đồn cảnh sát hai dãy nhà. Tiện ích chung duy nhất ở đó là một hồ bơi. Hàng xóm cho biết anh sống ở tầng 9, tầng trên cùng của một khu chung cư bình thường.
Kuzminov rất kín đáo. Anh học chút ít tiếng Tây Ban Nha, ăn sáng đều đặn tại quán cà phê gần nhà và hầu như tránh xa những người Nga đồng hương. Cuộc sống có thể cô đơn, nhưng ít nhất anh vẫn sống.
Kuzminov có lẽ cảm thấy an toàn với cuộc sống khép kín của mình. Ruben, quản lý khu chung cư, cho biết nhiều cư dân trong tòa nhà là người ngoại quốc. Ruben đã một lần tương tác với Kuzminov vào tháng 12/2023, khi ông chỉ cho anh nơi vứt rác. Có vẻ như Kuzminov đang sửa sang lại căn hộ.
Nhưng mọi thứ kết thúc vào ngày 13/2, khi chàng trai 28 tuổi bị bắn 6 phát trong bãi đậu xe ngầm của khu chung cư.
Không ai trong khu chung cư nghe thấy tiếng súng vào tối hôm đó. Một cư dân lớn tuổi người Tây Ban Nha phát hiện thi thể trên đoạn đường ở tầng hầm tin rằng Kuzminov đã bị xe của nhóm sát thủ cán qua sau khi nổ súng.
"Khi đội cứu thương cắt quần áo của anh ấy, chúng tôi mới nhìn thấy những lỗ đạn", Ruben nói. Camera giám sát ở tầng hầm vẫn hoạt động, nhưng không thu được dữ liệu nào hữu ích.
Hai nghi phạm được cho là đã bỏ trốn trên một chiếc SUV Hyundai màu trắng. Chiếc xe sau đó được tìm thấy cách hiện trường khoảng 18 km về phía nam, nhưng đã bị thiêu rụi.
Một số nguồn tin cho hay tình báo Nga đã xác định được vị trí của Kuzminov khi anh mời bạn gái cũ đến thăm căn hộ. Nga không thừa nhận liên quan đến cái chết của phi công đào tẩu này, nhưng Giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga (SVR) Sergey Naryshkin hôm 20/2 nói Kuzminov "coi như đã chết" từ khi đào tẩu sang Ukraine.
Oleg Sivaev, bố của Kuzimov, không bất ngờ trước cái chết của con trai. "Đương nhiên là tôi đoán được chuyện đó sẽ xảy ra với nó. Không quốc gia nào tôn trọng kẻ phản bội. Nó đã phản bội tổ quốc, phản bội đồng đội chỉ vì vài đồng lẻ", Sivaev nói trong video được được kênh Telegram Baza chia sẻ hôm 26/2.
Vũ Hoàng (Theo Guardian, AFP, Reuters)