Tổng thống Yoon Suk-yeol hôm nay xin lỗi người dân Hàn Quốc vì đã ban bố thiết quân luật đêm 3/12, gây ra cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng ở quốc gia châu Á này. Ông khẳng định sẽ không trốn tránh trách nhiệm pháp và chính trị sau quyết định được giải thích là xuất phát từ sự tuyệt vọng.
Lời xin lỗi của ông Yoon đưa ra khi quốc hội Hàn Quốc dự kiến nhóm họp để bỏ phiếu luận tội Tổng thống. Đề xuất luận tội ông Yoon sẽ cần ít nhất 200 phiếu ủng hộ trong tổng số 300 thành viên quốc hội. Các đảng đối lập hiện có 191 ghế và điều đó có nghĩa họ sẽ cần thêm ít nhất 9 phiếu của đảng Quyền lực Nhân dân (PPP) của ông Yoon.
Nếu đề xuất được thông qua, ông Yoon sẽ bị đình chỉ chức vụ cho đến khi Tòa án Hiến pháp ra phán quyết cuối cùng. Trong trường hợp các thẩm phán chấp thuận, Tổng thống Yoon sẽ bị phế truất và cuộc bầu cử mới phải diễn ra trong vòng 60 ngày.
Ông Yoon dường như đã mất một số ủng hộ trong chính đảng PPP sau quyết định áp thiết quân luật bất ngờ. Lãnh đạo PPP Han Dong-hoon cho rằng việc ông Yoon từ chức là "không thể tránh khỏi".
"Xét đến những gì mới xảy ra, tôi tin đình chỉ nhanh chóng các nhiệm vụ của Tổng thống Yoon Suk-yeol là cần thiết để bảo vệ Hàn Quốc và người dân nước này", ông Han Dong-hoon nói ngày 6/12.
Tổng thống Yoon Suk-yeol trong phát biểu xin lỗi tại Seoul ngày 7/12. Ảnh: AP
Nếu bị luận tội, ông Yoon sẽ bị tước bỏ mọi quyền hạn theo hiến pháp và phải trao quyền cho Thủ tướng Han Duck-soo.
Ông Han, 75 tuổi, được bổ nhiệm làm thủ tướng năm 2022 sau khi ông Yoon chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống cùng năm. Ông bắt đầu sự nghiệp công chức từ đầu những năm 1970. Năm 1983, ông Han hoàn thành chương trình thạc sĩ kinh tế tại Đại học Harvard và sau đó tiếp tục hoàn thành chương trình tiến sĩ một năm sau đó.
Năm 2007-2008, ông Han giữ chức thủ tướng dưới thời tổng thống Roh Moo-huyn của đảng Uri tự do. Ông sau đó đảm nhận vai trò đại sứ Hàn Quốc tại Mỹ nhiệm kỳ 2009-2012.
Truyền thông địa phương cho biết ông Yoon đã không thông báo cho ông Han về kế hoạch áp thiết quân luật, thay vào đó trao đổi trực tiếp với Bộ trưởng Quốc phòng Kim Yong-hyun.
Ông Han dự kiến lãnh đạo đất nước trong thời gian chờ tiến hành cuộc bầu cử tổng thống mới. Nếu cuộc bầu cử diễn ra, ứng cử viên sáng giá nhất để trở thành tổng thống tiếp theo được cho là lãnh đạo đảng Dân chủ đối lập Lee Jae-myung.
Lee Jae-myung, 60 tuổi, từng thua sít sao ông Yoon trong cuộc bầu cử thống năm 2022, khi chỉ kém đối thủ chưa đầy một điểm phần trăm. Ông đang dẫn đầu nỗ lực kêu gọi Tổng thống Yoon từ chức.
Ông Lee sinh ra trong gia đình lao động và từng làm công nhân xưởng khi còn nhỏ. Ông sau đó học tập và trở thành luật sư về nhân quyền, lao động.
Từ năm 2010 đến 2018, ông là thị trưởng Seongnam, thành phố ở tỉnh đông dân nhất Hàn Quốc Gyeonggi. Năm 2018, ông trở thành thống đốc Gyeonggi và giữ chức vụ này tới năm 2021. Kể từ năm 2022, ông là thành viên quốc hội Hàn Quốc.
Hồi tháng 1, ông từng thoát chết trong vụ tấn công bằng dao khi thăm thành phố cảng Busan ở phía đông nam Hàn Quốc. Tháng 11, ông bị kết tội vi phạm luật bầu cử khi nói dối về bê bối hối lộ trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2022, liên quan tới các dự án phát triển khi ông còn là thị trưởng Seongnam. Ông bị tuyên án một năm tù treo.
Ông Lee cho biết sẽ kháng cáo. Nếu thua, ông sẽ mất chức nghị sĩ trong quốc hội và không thể tranh cử tổng thống.
Lãnh đạo đảng Dân chủ Lee Jae-myung (giữa) phát biểu với giới truyền thông tại quốc hội ở Seoul sáng 4/12. Ảnh: AFP
Quốc hội sẽ nhóm họp lúc 17h chiều nay (khoảng 15h Hà Nội). Đầu tiên họ sẽ bỏ phiếu dự luật bổ nhiệm công tố viên đặc biệt để điều tra các cáo buộc mua chuộc liên quan tới vợ ông Yoon và sau đó là bỏ phiếu về luận tội Tổng thống.
Không rõ các thành viên của đảng PPP cầm quyền có quay lưng với Tổng thống và bỏ phiếu đồng ý luận tội hay không. Tuy nhiên, 18 nhà lập pháp trong phe thiểu số của đảng ngày 4/12 bỏ phiếu ủng hộ hủy bỏ thiết quân luật.
Các chuyên gia cho biết đảng PPP lo ngại việc luận tội ông Yoon cùng khả năng Tổng thống bị mất chức sẽ khiến phe bảo thủ rơi vào hỗn loạn và dễ dàng thua trong cuộc bầu cử tổng thống trước phe tự do.
Hong Joon-pyo, thị trưởng Daegu và là thành viên PPP, cảnh báo nếu ông Yoon trở thành tổng thống thứ hai bị luận tội sau cựu tổng thống Park Geun-hye năm 2017, "đảng sẽ không còn lý do để tồn tại và sẽ sụp đổ".
Nếu Tổng thống Yoon bị luận tội, điều này cũng có thể khiến Mỹ mất một đối tác ủng hộ mạnh mẽ chính sách đối ngoại của Washington ở châu Á. "Xét nhiều khía cạnh, ông Yoon là kiểu đối tác tốt nhất mà Mỹ có thể có ở Hàn Quốc", Daniel Sneider, chuyên gia về chính sách Mỹ tại châu Á ở Đại học Stanford, nói.
"Những vấn đề ở Seoul có ảnh hưởng không chỉ đối với nền dân chủ của Hàn Quốc", Leif-Eric Easley, giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Nữ sinh Ewha ở Seoul, nói.
Thùy Lâm (Theo AFP, AP, Washington Post, Al Jazeera, Yonhap)