Gần 2h ngày 26/10, các phi công Israel nhận lệnh xuất kích từ "Hố sâu", biệt danh chỉ khu hầm chỉ huy quân đội ở Tel Aviv. Các lãnh đạo cao nhất trong nội các chiến tranh Israel đã bật đèn xanh cho Chiến dịch Ngày Ăn năn, cuộc tấn công nhằm đáp trả đợt tập kích tên lửa của Iran hồi đầu tháng.
Wall Street Journal dẫn các nguồn thạo tin cho biết khoảng 100 máy bay do thám, máy bay tiếp dầu và chiến đấu cơ, trong đó có tiêm kích tàng hình F-35I, đã cất cánh từ cùng một sân bay bí mật. Jerusalem Post dẫn các nguồn tin quốc phòng cho biết lực lượng tham gia có Phi đoàn 201 và 119, các đơn vị vận hành tiêm kích hạng nhẹ F-16I Sufa và đóng quân tại căn cứ không quân Ramon.
Các nguồn tin đều khẳng định đây là cuộc không kích lớn nhất nhằm vào Iran do Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tiến hành kể từ khi Israel thành lập quốc gia vào năm 1948.
Chiến dịch được tính toán kỹ lưỡng nhằm gửi thông điệp rằng "Iran đáng bị trừng phạt" sau cuộc tập kích bằng gần 200 tên lửa đạn đạo nhằm vào Israel ngày 1/10. Mặt khác, giới chức Israel không muốn châm ngòi chiến tranh tổng lực giữa hai nước, tránh nguy cơ xung đột khu vực lan rộng, khiến đồng minh Mỹ và những nước láng giềng của Israel bị cuốn vào vòng xoáy.
Tư lệnh IDF Herzi Halevi (trái) và Tư lệnh không quân Israel Tomer Bar tại hầm chỉ huy ở Tel Aviv ngày 26/10. Ảnh: IDF
Chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã mất nhiều tuần lên kế hoạch và thực hiện các biện pháp ngoại giao mở đường cho chiến dịch. Nội dung chi tiết được xây dựng và hoàn thiện ngay trong giai đoạn Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken công du Israel cùng các nước Trung Đông nhằm thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn ở Dải Gaza.
Chiều tối 25/10, Thủ tướng Netanyahu chủ trì cuộc họp qua điện thoại giữa các thành viên nội các, nhất trí cho xuất quân trong đêm. Vài giờ trước khi phát động chiến dịch, Israel báo tin cho Mỹ cùng một số đối tác Arab và châu Âu về quyết định không kích Iran, kèm mô tả tính chất và quy mô cuộc tấn công.
Văn phòng khu vực Trung Đông của Sky News hôm 26/10 dẫn các nguồn thạo tin tiết lộ Nga là nước báo động sớm cho Iran, trong khi hãng tin Axios của Mỹ dẫn ba nguồn tin am hiểu vấn đề khẳng định Israel đã gửi cảnh báo cho Iran trước khi tấn công.
Theo giới chức Israel, một số nước nhận thông tin từ Israel đã tự ý chuyển thông tin cho Iran. Văn phòng Thủ tướng Israel bác bỏ thông tin Tel Aviv báo trước cho Tehran về thời điểm và tính chất cuộc không kích, gọi đó là "những suy diễn sai sự thật và ngớ ngẩn".
Quan chức quân sự Israel duy trì liên lạc chặt chẽ với Mỹ cho đến khi các máy bay xuất kích. Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant điện đàm với người đồng cấp Mỹ Lloyd Austin, nhận được đảm bảo rằng Washington sẵn sàng bảo vệ Tel Aviv trước mọi đòn đáp trả từ Tehran và các nhóm vũ trang đồng minh.
Tiêm kích F-16I Israel xuất kích tại căn cứ không quân bí mật ngày 26/10. Ảnh: AFP
Đợt không kích đầu tiên nhắm vào lưới phòng không tại Syria và Iraq, nơi có các đồng minh thân cận của Iran, nhằm ngăn Tehran nắm bắt diễn biến chiến dịch. Đến khoảng 3h30, không quân Israel tiến hành thêm hai đợt tấn công với khoảng 20 mục tiêu trên lãnh thổ Iran.
Tel Aviv không công khai lộ trình bay của chiến dịch, nhưng các thông tin trong gần hai ngày qua cho thấy máy bay Israel đã tránh không phận Jordan. Giới chức Iran khẳng định tiêm kích Israel khai hỏa từ không phận Iraq, cách biên giới Iran khoảng 110 km.
Amir Aviv, cựu quan chức cấp cao IDF, cho biết "phần lớn những quả đạn được khai hỏa ngoài không phận Iran", song vẫn đề cập khả năng tiêm kích Israel xâm nhập thành công vào vùng trời đối phương.
Giới chức Iran tuyên bố hệ thống phòng không nước này đã "đánh chặn lượng lớn tên lửa tầm xa" và ngăn chiến đấu cơ Israel xâm nhập không phận. Họ mô tả tên lửa Israel mang đầu đạn cỡ nhỏ, chỉ bằng khoảng 1/5 khối lượng đầu đạn tên lửa đạn đạo Iran.
Trong suốt chiến dịch, IDF luôn giám sát chặt chẽ tình hình trên vùng trời Iran, Iraq, Yemen, Syria và Lebanon, nhằm sẵn sàng ứng phó hành động ăn miếng trả miếng từ Tehran và đồng minh. Đơn vị Cứu hộ 699 của không quân Israel cũng được đặt trong tình trạng báo động cao nhất, đề phòng trường hợp máy bay bị bắn rơi và phi công cần giải cứu.
Ảnh vệ tinh nhà máy động cơ tên lửa ở Parchin ngày 26/10. Đồ họa: X/Decker Eveleth
Quãng đường bay khoảng 1.600-2.000 km từ Israel đến khu vực khai hỏa khiến IDF đánh cược rất lớn vào năng lực tiếp dầu trên không. Quá trình tiếp dầu mang ý nghĩa quyết định với thành bại của chiến dịch, giúp tiêm kích Israel có thể tiến gần lãnh thổ Iran để khai hỏa vũ khí và trở về an toàn.
"Chỉ cần biến cố nhỏ trong quá trình tiếp dầu hoặc trục trặc động cơ cũng buộc phi công hạ cánh trên lãnh thổ thù địch, thậm chí đe dọa tính mạng của họ. Gần như toàn bộ năng lực ứng phó khẩn cấp của Israel sẽ trở nên vô nghĩa nếu sự cố xảy ra ở cách xa lãnh thổ như vậy. May mắn không có sự cố nghiêm trọng nào", phóng viên Lazar Berman của Times of Israel bình luận.
Quân đội Israel sáng 26/10 tuyên bố Chiến dịch Ngày Ăn năn đã hoàn thành. Các máy bay trở về căn cứ gần 4 tiếng sau khi xuất kích, không ghi nhận tổn thất.
Một số quan chức Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thừa nhận Israel đã nhắm vào hệ thống phòng không S-300 bảo vệ sân bay quốc tế Imam Khomeinei, các căn cứ tên lửa và nhà máy sản xuất vũ khí.
Ảnh vệ tinh của Planet Labs cho thấy ít nhất hai nhà máy sản xuất nhiên liệu tên lửa ở Parchin và Khojir trúng tập kích. Các nguồn thạo tin tiết lộ Tehran đã xác nhận với một số đối tác Arab rằng những đòn đánh của Israel có độ chính xác cực kỳ cao.
Giới chức Iran xác nhận Israel đã nhắm mục tiêu vào các địa điểm quân sự xung quanh thủ đô Tehran và các tỉnh khác, cho biết cuộc không kích "gây thiệt hại hạn chế" nhưng đã khiến 4 binh sĩ thiệt mạng.
Vị trí Israel cùng ba khu vực bị nhắm mục tiêu ở Iran là thủ đô Tehran và tỉnh Khuzestan, Ilam. Đồ họa: BBC
Những thông tin gần hai ngày qua cho thấy Israel chỉ tấn công mục tiêu quân sự trên lãnh thổ Iran, không nhắm vào cơ sở dầu khí và hạt nhân. Thủ tướng Netanyahu tuyên bố cuộc không kích trả đũa Iran đã diễn ra "chính xác, mạnh mẽ và hoàn tất mọi mục tiêu đề ra".
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei ngày 27/10 yêu cầu chính phủ tính toán cách phản ứng "thể hiện sức mạnh", nhưng cũng cần "không phóng đại" mối đe dọa từ Israel và cân nhắc "lợi ích cao nhất của nhân dân và đất nước". Tổng thống Masoud Pezeshkian nhấn mạnh quyết tâm bảo vệ đất nước "một cách khôn ngoan và khôn khéo" sau vụ không kích của Israel.
Giới quan sát cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy Iran nhiều khả năng sẽ không đáp trả quyết liệt đòn tập kích của Israel. Thiệt hại sau vụ tấn công dường như cũng nằm trong giới hạn mà Iran nhiều lần ám chỉ, mở ra cơ hội cho hai nước tìm kiếm giải pháp ngoại giao để hạ nhiệt căng thẳng.
Thanh Danh (Theo Times of Israel, WSJ, Jerusalem Post)