Bóng đá có thuật ngữ hậu vệ quét (tiếng Anh: sweeper) dành cho những cầu thủ chơi ở hàng phòng ngự, nhưng thường xuyên dâng cao đánh chặn như tiền vệ, nổi tiếng là Franz Beckenbauer, Gaetano Scirea, Franco Baresi hay Matthias Sammer. Trong đó, "Hoàng đế" Beckenbauer được coi là người đi tiên phong cho vai trò này, từ những năm 60.
Một cầu thủ Đức khác, Neuer đã là nguồn cảm hứng cho một "vị trí" mới trên sân, đó là thủ môn quét (sweeper-keeper). Trận đấu giúp thủ môn quét trở thành cơn sốt của bóng đá thế giới chính là vòng 1/8 World Cup 2014 giữa Đức và Algeria, tại thành phố Porto Alegre, Brazil.
Neuer đánh đầu phá bóng trong trận Đức gặp Algeria ở vòng 1/8 World Cup 2014 tại thành phố Porto Alegre, Brazil ngày 30/6.
Neuer đã nổi danh trước đó từ lâu, khi anh trở thành thủ môn số một CLB Schalke ở Bundesliga từ khi mới 20 tuổi. Chàng trai tóc vàng cao 1,93 m, sở hữu khả năng phản xạ và kỹ thuật chơi chân đáng nể, nhanh chóng trở thành hiện tượng nước Đức. Anh góp công giúp Schalke hai lần về nhì Bundesliga, đoạt một Cup Đức và vào tứ kết rồi bán kết Champions League.
Theo báo Đức T-Online, cả thế giới đã biết tên Neuer từ màn trình diễn tại lượt về vòng 1/8 Champions League ngày 5/3/2008, gặp Porto trên sân Dragao. Anh liên tiếp cứu thua ngẫu hứng từ các pha dứt điểm cận thành của Lisandro Lopez, Tarik Sektioui hay Ricardo Quaresma, rồi đẩy thêm hai cú sút trong loạt luân lưu, để đưa Schalke vào tứ kết. Báo Bồ Đào Nha Mais Futebol sau trận phải bình luận: "Phép màu của Neuer".
Màn trình diễn của Neuer trước Porto năm 2008.
Khả năng phản xạ của Neuer đã được thừa nhận kể từ đó, giúp anh càng thêm tự tin hơn để ra vào cấm địa, "quét" tiền đạo đối phương. Cũng có lúc anh thủng lưới từ những pha bóng như vậy, như bàn thua ngay phút đầu tiên trận tứ kết lượt đi Champions League với Inter tại Milano ngày 5/4/2011, sau khi Dejan Stankovic vô-lê một chạm từ giữa sân. Neuer trở thành tâm điểm của những ảnh chế trên mạng xã hội sau trận đó, nhưng anh không hề từ bỏ phong cách thủ môn quét.
Trước khi tới World Cup 2014, Neuer đã được coi là thủ môn hay nhất thế giới năm 2013, khi anh giúp Bayern Munich đoạt cú ăn ba. Giữa anh và những thủ môn hàng đầu thời đó như Gianluigi Buffon, Iker Casillas hay Petr Cech có điểm khác biệt rõ ràng, là Neuer thường xuyên lao ra khỏi cấm địa để phá bóng như một hậu vệ. Điều đó cho phép hàng hậu vệ đội nhà chơi dâng lên cao hơn, gây áp lực lớn hơn cho đối thủ.
Neuer sau khi chủ nhà Đức bị loại ở tứ kết Euro 2024 trên sân MHP, thành phố Stuttgart ngày 5/7. Ảnh: Imago
Theo báo Đức Zeit, Neuer không phải thủ môn đầu tiên lao ra khỏi cấm địa, nhưng trước anh, không ai làm điều đó một cách liên tục như vậy. Dù có phải lao ra cách cầu môn 40 hay 50 mét, dù là đánh đầu phá bóng hay thu hồi bóng cho đồng đội, Neuer vẫn tự tin chơi mạo hiểm, tin tưởng vào khả năng "quét" của bản thân, để dần tạo nên một vị trí đặc biệt trong giới túc cầu.
Nhắc đến World Cup 2014, người ta thường nghĩ tới trận thắng 7-1 của Đức trước chủ nhà Brazil tại bán kết, hay bàn thắng duy nhất ở hiệp phụ của Mario Gotze trong trận chung kết. Nhưng Đức đã không thể đi xa đến vậy, nếu thiếu màn trình diễn của Neuer, đặc biệt ở vòng 1/8.
Màn trình diễn của Manuel Neuer trước Algeria tại World Cup 2014.
Algeria biết rõ Đức sẽ sử dụng hàng thủ dâng cao tới giữa sân, vì thế họ thường xuyên chuyền dài vượt tuyến để các tiền đạo bứt tốc với hy vọng đối mặt với Neuer. Nhưng năm lần bảy lượt, thủ môn khi đó 28 tuổi đều lao vào bóng nhanh hơn cả tiền đạo, để chấm dứt cơ hội của đối phương.
Biểu đồ nhiệt của Neuer trong trận đấu ở Porto Alegre cũng là bức ảnh kinh điển. Những điểm nóng của anh trên sân phần lớn ở rìa hoặc ngoài cấm địa, không khác gì một trung vệ.
Biểu đồ nhiệt của Neuer trong trận gặp Algeria tại vòng 1/8 World Cup 2014. Ảnh: Squawka
Màn trình diễn đó như là lời khẳng định, cho thấy "thủ môn quét" có thể được áp dụng trong bóng đá đỉnh cao. Khi thời nay các đội ngày càng muốn dâng cao đội hình để đánh chặn từ xa, vai trò "quét" của thủ môn càng thêm quan trọng. Có những tình huống Neuer thậm chí còn lao lên đứng trên cả bốn hậu vệ, để đoạt lại bóng như tiền vệ đánh chặn.
Tầm ảnh hưởng của Neuer lên những thủ môn đương đại có lẽ còn lớn hơn Buffon hay Casillas. Với anh, thay vì một thủ môn truyền thống, đội bóng có thể sử dụng cả 11 cầu thủ trên sân. "Sau khi xem Neuer trình diễn tại World Cup 2014, tôi đã nghĩ khác về vai trò thủ môn", thủ thành CLB Man Utd, Andre Onana nói. "Anh ấy cũng là thủ môn hay nhất lịch sử".
Thibaut Courtois cũng từng coi Neuer "có ảnh hưởng tới trong việc phổ biến vai trò thủ môn quét", Allison thì nói rằng không thể so sánh anh với Neuer, vì thủ thành người Đức hay nhất thế giới thập niên 2011-2020. Còn Jan Oblak đã nhận xét rằng Neuer "có thể giúp một đội bóng bằng rất nhiều cách".
Neuer đã từ giã đội tuyển Đức sau 15 năm gắn bó, và thủ thành 38 tuổi cũng không còn nhiều thời gian thi đấu chuyên nghiệp. Nhưng cái tên Neuer sẽ còn được nhắc đến nhiều trong tương lai, bởi chỉ cần một thủ môn nào đó lao ra khỏi cấm địa để đánh chặn, người hâm mộ sẽ nghĩ ngay đến Neuer.
Xuân Bình