Tổng thống Bolivia Luis Arce (giữa) vẫy cờ với những người ủng hộ ông từ Phủ Tổng thống ngày 26-6 - Ảnh: AFP
Ngày 26-6, quân đội Bolivia tiến hành đảo chính dưới sự chỉ huy của tướng Juan Jose Zuniga - tổng tư lệnh quân đội Bolivia, nhưng đã gặp thất bại nặng. Cuối cùng ông Zuniga và những cá nhân liên quan bị bắt và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Bắt tổng tư lệnh quân đội sau cuộc đảo chính thất bại ở Bolivia - Nguồn video: AFP
Vụ việc trên khiến giới quan sát quốc tế đặt ra câu hỏi liệu điều gì đã thôi thúc ông Zuniga ấp ủ âm mưu đảo chính bấy lâu nay.
Bất mãn với nền kinh tế trì trệ
Khung cảnh hỗn loạn trong cuộc đảo chính tại quảng trường Plaza Murillo, Bolivia ngày 26-6 - Ảnh: REUTERS
Sau âm mưu đảo chính không thành, Văn phòng công tố viên Bolivia ngày 26-6 tuyên bố sẽ mở cuộc điều tra hình sự đối với tướng Zuniga và những người tham gia vào vụ việc mà Chính phủ Bolivia lên án là một âm mưu đảo chính.
Trước đó, truyền thông Bolivia ngày 25-6 đưa tin ông Zuniga đã bị cách chức sau khi tuyên bố ông Evo Morales - tổng thống Bolivia giai đoạn 2006-2019 - không được phép tái tranh cử và đe dọa sẽ ngăn chặn nếu ông Morales không từ bỏ.
Bên cạnh đó, tướng Zuniga từng bày tỏ thái độ tức giận với cách vận hành đất nước của chính quyền Arce trong bối cảnh quốc gia Nam Mỹ này phải vật lộn với suy thoái kinh tế khi dự trữ Ngân hàng Trung ương cạn kiệt, cũng như tình trạng xuất khẩu khí đốt trì trệ gây áp lực lên đồng Boliviano (tiền tệ của Bolivia).
Ông Zuniga cho biết không chỉ riêng ông mà 3 quan chức cao cấp trong lực lượng vũ trang bày tỏ thái độ bất mãn như vậy, theo Hãng tin Reuters.
Quay trở lại thời điểm Tổng thống Bolivia Luis Arce đắc cử vào năm 2020. Khi đó ông Arce phải đối mặt với khủng hoảng kinh tế và sự khan hiếm nhiên liệu diện rộng trên toàn quốc.
Thêm vào đó, chi phí sinh hoạt ngày càng tăng đã kéo theo sự bất mãn của công chúng.
Vài tuần gần đây, giới chức Bolivia cho rằng quân đội rất có thể đang ấp ủ một âm mưu đảo chính, chỉ chưa xác định được thời gian và cách thức triển khai cụ thể.
Kể từ khi giành độc lập vào năm 1825, Bolivia đã trải qua hơn 100 cuộc đảo chính, với 42 cuộc đảo chính trong số đó thành công.
Tờ Washington Post dẫn lời nhà phân tích chính trị người Bolivia Raul Peñaranda cho rằng ông không xem vụ việc ngày 26-6 là một âm mưu đảo chính nghiêm túc, vì nó chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và được lãnh đạo bởi tổng tư lệnh vừa bị cách chức, cùng sự giúp đỡ của một số đơn vị quân đội.
Ông Peñaranda lập luận rằng vụ việc đã phơi bày sự yếu kém của chính quyền Arce, nhưng không phải mối đe dọa lớn đối với nền dân chủ Bolivia.
Lời yêu cầu của Tổng thống Luis Arce?
Tướng Juan Jose Zuniga bị bắt giữ sau vụ đảo chính không thành - Ảnh: REUTERS
Tuy nhiên, tờ New York Times đã đề cập đến một chi tiết đáng lưu tâm trong tuyên bố của tướng Zuniga ngay trước khi bị bắt.
Cụ thể, ông Zuniga tiết lộ chính Tổng thống Luis Arce đã yêu cầu ông thực hiện cuộc đảo chính, nhưng không cung cấp bất cứ bằng chứng nào khác.
Theo tướng Zuniga, ông Arce nói rằng tình hình hiện tại rất bất ổn và tuần này có vai trò quyết định. Đương kim tổng thống Bolivia cần làm gì đó để nâng cao sự tín nhiệm của người dân dành cho ông.
Tờ New York Times không thể xác minh đây có phải nguyên nhân chính xác của vụ việc này hay không. Thế nhưng cáo buộc của tướng Zuniga cho thấy Bolivia đang trải qua thời điểm nhạy cảm về chính trị.
Đương kim Tổng thống Luis Arce, một chính trị gia cánh tả đồng thời cũng là người kế nhiệm được lựa chọn cẩn thận của ông Evo Morales - tổng thống bản địa đầu tiên của Bolivia.
Ông Morales vốn là một trong những biểu tượng của nền chính trị Bolivia, giờ đây đang cạnh tranh với ông Arce để nâng cao sức ảnh hưởng trong đảng và trở thành ứng cử viên đại diện đảng cầm quyền Bolivia tham gia tranh cử vào năm 2025.
Hiện chưa thể kết luận chính xác cuộc đảo chính của tướng Zuniga ngày 26-6 xuất phát từ lý do chính nào, và có bao nhiêu nguyên nhân dẫn đến cục diện ngày hôm nay.
Thế nhưng có một điều chắc chắn rằng cuộc đảo chính này diễn ra trong bối cảnh Bolivia đang trải qua “áp lực kép”, bao gồm khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và cuộc đua chính trị căng thẳng giữa đương kim Tổng thống Luis Arce và cựu tổng thống Evo Morales, vốn từng là đồng minh một thời của ông Arce.
Do vậy khi xem xét bất cứ một nguyên nhân nào dẫn đến cuộc đảo chính trên, hoàn cảnh cụ thể của Bolivia vào thời điểm hiện tại là điều không thể bỏ qua.