Ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Kamala Harris tháng này chọn Thống đốc Minnesota Tim Walz, 60 tuổi, làm ứng viên cấp phó, đồng hành cùng bà trên đường đua Nhà Trắng năm nay. Ông Walz, từng là cựu binh, giáo viên trung học, mô tả đây là "vinh dự cả đời".
Chiến dịch tranh cử của bà Harris sau đó đăng trên X một video từ năm 2018 có hình ảnh ông Walz phản đối bạo lực súng đạn. "Chúng ta phải đảm bảo rằng vũ khí chiến tranh, những thứ mà tôi đã mang theo trong chiến tranh, là nơi duy nhất có những vũ khí đó", ông Walz nói.
Tuyên bố trên có thể được hiểu là Walz tự mô tả mình đã dành thời gian ở vùng chiến sự. Điều này khiến binh nghiệp của ông trở thành tiêu điểm.
Thống đốc Minnesota Tim Walz phát biểu tại Glendale, bang Arizona ngày 9/8. Ảnh: AFP
Walz gia nhập Vệ binh Quốc gia bang Nebraska năm 17 tuổi, sau đó được chuyển đến Minnesota, phục vụ tổng cộng 24 năm. Ông từng được triển khai tới nước ngoài trong vài tháng, tham gia công tác ứng phó thiên tai, nhưng không tham gia chiến đấu.
Ông Walz có ý định tranh cử quốc hội Mỹ và ông đã rời Vệ binh Quốc gia tháng 5/2005, trong bối cảnh có đồn đoán Vệ binh Quốc gia Minnesota sẽ được điều động đến Iraq. Tháng 8/2005, Bộ Lục quân Mỹ ra quyết định điều động đơn vị của Walz và triển khai đến Iraq tháng 3/2006.
Không có bằng chứng nào cho thấy Walz đã tính toán thời gian rời lực lượng để tránh bị điều động. Tuy nhiên, việc ông rời đi ngay trước khi đơn vị của mình được lựa chọn là điều phe Cộng hòa nhắm vào để chỉ trích.
Phát thanh viên bảo thủ Erick Erickson ngày 7/8 đăng một video từ thời Walz tái tranh cử thống đốc Minnesota năm 2022. Video có nội dung một nữ phóng viên phỏng vấn nông dân tên Thomas Behrends, từng là đồng đội của Walz trong Vệ binh Quốc gia. Behrends cáo buộc Walz tìm cách về hưu để tránh bị điều động đến Iraq.
Dù có nguồn gốc từ Alpha News, website bị hệ thống đánh giá truyền thông NewsGuard coi là "không đáng tin cậy", video vẫn thu hút sự chú ý từ phe Cộng hòa.
Chris LaCivita, người đồng quản lý chiến dịch của Trump nhanh chóng chia sẻ bài đăng này. "Tôi đã từng thấy hành động kiểu này, và nó không kết thúc tốt đẹp. Truyền thông nên yêu cầu Tim Walz tổ chức một cuộc họp báo để giải thích lý do tại sao ông ấy bỏ rơi những người đồng đội của mình và nghỉ việc trước khi họ ra trận".
LaCivita là cựu lính thủy đánh bộ từng làm nhiệm vụ trong Chiến tranh vùng Vịnh. Ông cho rằng "Walz phải xin lỗi tất cả những người cảm thấy bị xúc phạm bởi những tuyên bố của ông ta".
Phó tướng của ông Trump JD Vance, cựu lính thủy đánh bộ từng được điều động đến Iraq, cũng nhanh chóng công kích đối thủ.
"Khi nhận được lệnh tới Iraq để phụng sự đất nước, tôi đã hoàn thành. Tôi hoàn thành nhiệm vụ trong niềm vinh dự và rất tự hào. Nhưng khi Walz được yêu cầu tới Iraq, ông ấy rời quân đội và không đi cùng đơn vị", Vance nói.
Ông Vance cho rằng ông Walz không nên giả vờ về những thứ mình chưa trải qua. "Nếu là ông ấy, tôi sẽ rất xấu hổ vì đã nói dối về thời quân ngũ", ông Vance nhận xét. Chiến dịch Harris - Walz sau đó giải thích rằng ông Walz "đã nói nhầm". Ông Walz từng tiếp xúc các loại vũ khí được sử dụng trong chiến tranh, không phải là dùng chúng tại vùng chiến.
Phó tổng thống Harris cũng lên tiếng bênh vực ứng viên cấp phó. "Tôi ca ngợi bất cứ ai đã phục vụ đất nước của chúng ta và tôi nghĩ tất cả chúng ta nên làm vậy", ứng viên đảng Dân chủ nói.
Một yếu tố gây chú ý nữa là về cấp bậc của Walz khi về hưu. Walz trên thực tế đã lên cấp "trung sĩ chỉ huy" vào tháng 9/2004, nhưng do chưa hoàn thành khóa học tại Học viện Trung sĩ Lục quân Mỹ và đảm nhiệm vị trí đủ ba năm, ông chỉ được xét về hưu ở cấp "trung sĩ".
Phe Cộng hòa cũng xoáy vào việc Walz không ở lại trong lực lượng đủ lâu để được về hưu ở cấp cao hơn, nhằm củng cố lập luận rằng Walz nhanh chóng rời đi để tránh đến Iraq.
Chiến dịch Harris - Walz ban đầu mô tả Walz là "trung sĩ chỉ huy về hưu", nhưng được cho là đã âm thầm chỉnh sửa tiểu sử Thống đốc Minnesota thành "trung sĩ về hưu".
Thượng nghị sĩ JD Vance tại Eau Claire, Wisconsin, hôm 7/8. Ảnh: AP
Cựu hạ nghị sĩ Cộng hòa bang Michigan Peter Meijer, từng thuộc lực lượng dự bị tại Iraq, cho rằng các cựu binh tham gia chính trường thường sử dụng binh nghiệp để tăng uy tín, tận dụng những ấn tượng vốn có về cựu binh, đôi khi bóp méo một chút những gì họ đã trải qua.
"Walz đã bất cẩn và tôi nghĩ ông ấy cần làm rõ, xin lỗi những người đã hiểu nhầm ông ấy là cựu binh chiến đấu", Meijer nói.
"Walz đã phạm sai lầm không đáng có. Ông ấy dùng ngôn từ lắt léo để củng cố thông tin binh nghiệp, dựa trên thực tế là 95% người dân không nhập ngũ sẽ không để ý", Mitch Brown, cựu binh lục quân, nhà thăm dò tại đơn vị khảo sát Cygnal của đảng Cộng hòa, nói. "Nhưng với những cựu binh như tôi, việc Walz né đợt điều động rõ ràng thể hiện phần nào tính cách của ông ấy".
"Cộng đồng cựu binh đang phẫn nộ vì Walz không phản hồi các câu hỏi về binh nghiệp của ông", hạ nghị sĩ Cộng hòa bang Florida Mike Waltz nói. "Ông ấy đã đánh lừa cử tri về cấp bậc, bỏ mặc đồng đội trước khi họ được điều động đến Iraq. Chúng tôi kỳ vọng các lãnh đạo sẽ làm gương, nhưng trường hợp này không phải vậy".
Trong khi đó, các nhóm cựu binh nhìn chung không bình luận về vấn đề, chỉ đề cập việc hai ứng viên phó tổng thống đều từng trong quân ngũ.
"Điều này đồng nghĩa bất kể kết quả bầu cử tháng 11 thế nào, phó tổng thống Mỹ tiếp theo sẽ là một cựu quân nhân. Tôi hài lòng khi thấy lưỡng đảng một lần nữa công nhận việc phục vụ quân đội là yếu tố quan trọng trong quá trình chọn ứng viên cho vị trí cao thứ hai đất nước", Alfred Lipphardt, phó chủ tịch tổ chức Cựu binh Chiến tranh nước ngoài (VFW), trụ sở Washington, nói với NPR.
Như Tâm (Theo Washington Post, NPR)