Ông Abu Salmiya, giám đốc bệnh viện Al-Shifa tại Gaza City, nằm trong số khoảng 55 tù nhân Palestine được Israel thả ngày 1/7 và đưa về Dải Gaza. Cơ quan An ninh Israel (Shin Bet) bắt Salmiya vào tháng 11/2023 vì nghi ông cho phép Hamas ẩn náu trong cơ sở y tế lớn nhất Dải Gaza.
Sau khi hình ảnh ông Salmiya đoàn tụ cùng người thân, đồng nghiệp tại bệnh viện Al-Shifa được đăng trên mạng xã hội X, chính trường Israel bùng lên làn sóng tranh cãi, khi các bộ trưởng và quan chức an ninh cấp cao nước này đổ lỗi lẫn nhau.
Ông Abu Salmiya (áo màu xanh da trời) trả lời các phóng viên tại Dải Gaza ngày 1/7. Ảnh: Reuters
Bộ trưởng An ninh Quốc gia Ben Gvir cho rằng việc thả ông Salmiya cùng hàng chục tù nhân Palestine là hành động thiếu thận trọng về mặt an ninh. "Đã tới lúc phải ngăn Bộ trưởng Quốc phòng Gallant và Giám đốc Shin Bet Ronen Bar thực hiện chính sách trái ngược với lập trường của nội các", ông Gvir tuyên bố.
Truyền thông Israel đưa tin Bộ trưởng Gvir còn nhắn tin chỉ trích và kêu gọi cách chức Giám đốc Shin Bet. Ông Gvir cho rằng lãnh đạo cơ quan an ninh Israel "làm bất cứ điều gì mà ông ta muốn, ông Gallant ủng hộ ông ta hoàn toàn và họ chẳng quan tâm gì đến nội các hay chính phủ".
Giới chức an ninh Israel thường phóng thích người Palestine bị bắt và đưa họ trở lại Dải Gaza sau khi xác định họ không phải nghi phạm thực hiện các vụ tấn công nhắm vào Israel.
Trước làn sóng chỉ trích trên chính trường, cả Bộ trưởng Quốc phòng Gallant và Thủ tướng Benjamin Netanyahu đều tuyên bố họ không liên quan đến quyết định thả người.
Văn phòng của Bộ trưởng Gallant cho biết Shin Bet và Cục Nhà tù Israel (IPS) là các cơ quan có thẩm quyền giam và thả tù nhân, không phải Bộ Quốc phòng Israel. Shin Bet trực thuộc Văn phòng Thủ tướng Israel, còn IPS thuộc Bộ An ninh Quốc gia.
Theo Văn phòng Thủ tướng Israel, quyết định thả tù nhân "được đưa ra sau các cuộc thảo luận tại Tòa án Tối cao về đơn kiến nghị ngừng giam tù nhân tại nhà tù Sde Teiman". Tuy nhiên, ông Salmiya không bị giam ở Sde Teiman, mà là tại nhà tù Nafha, theo IPS.
"Các quan chức an ninh xác định danh tính những tù nhân được thả dựa trên ý kiến chuyên môn của họ", Văn phòng Thủ tướng Israel cho biết, đồng thời thông báo ông Netanyahu đã ra lệnh điều tra về quyết định phóng thích giám đốc Salmiya.
Trong khi đó, Shin Bet giải thích họ buộc phải thả tù nhân để họ trở về Dải Gaza do thiếu chỗ giam, đồng thời có kế hoạch đóng cửa dần nhà tù Sde Teiman. Shin Bet quyết định chỉ giam tù nhân trong thời gian ngắn tại Sde Teiman, do đó cơ quan này và Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) được lệnh thả hàng chục tù nhân tại các cơ sở khác để nhường chỗ cho những nghi phạm quan trọng hơn.
"Shin Bet khoảng một năm qua đã cảnh báo về khủng hoảng cơ sở giam giữ và việc cần tăng thêm phòng giam, xét trên nhu cầu bắt các nghi phạm ở Bờ Tây và Dải Gaza", cơ quan này cho biết. "Việc thiếu cơ sở giam giữ khiến Israel mỗi ngày đều phải hủy chiến dịch truy bắt các nghi phạm gây tổn hại đến an ninh quốc gia".
Cơ quan an ninh Israel đã chuyển yêu cầu xây thêm nhà tù đến tất cả bên liên quan, trong đó có Bộ trưởng Gvir, song nỗ lực này trở nên vô ích khi số phòng giam không tăng lên theo mong muốn của họ.
Ông Abu Salmiya về Dải Gaza ngày 1/7. Video: X/Khaled Yousry
Do thiếu phòng giam và "yêu cầu từ Hội đồng An ninh Quốc gia Israel", Shin Bet quyết định thả những người đang bị bắt mà họ cho là không gây ra mối đe dọa đáng kể.
"Chúng tôi thả họ sau khi xem xét mức độ nguy hiểm của những người này", Shin Bet giải thích, đồng thời cho biết sẽ điều tra quyết định liên quan tới giám đốc Salmiya dù ông đủ điều kiện để được thả.
IPS sau đó phản bác tuyên bố của Shin Bet, cho rằng cơ quan này "buộc phải ra lệnh thả giám đốc bệnh viện Al-Shifa vì những tài liệu sai sự thật". IPS công bố văn bản do chuẩn tướng IDF ký, cho biết "những người ra quyết định thả giám đốc bệnh viện Al-Shifa thuộc IDF và Shin Bet, không phải chúng tôi".
Cơ quan quản lý nhà tù Israel tuyên bố không tự đưa ra quyết định thả bất cứ tù nhân nào, chỉ có nhiệm vụ giam họ. "Giám đốc bệnh viện Al-Shifa được thả không phải do cuộc khủng hoảng về cơ sở giam giữ", IPS tuyên bố và cho biết ông được thả khỏi nhà tù Nafha.
Trong khi đó, giám đốc Salmiya nói với các phóng viên tại Dải Gaza rằng ông ngạc nhiên khi các thành viên chính phủ Israel không biết ông đã rời khỏi nhà tù.
Ông Salmiya cho biết bị cấm gặp luật sư trong thời gian bị giam tại nhà tù Sde Teiman, không có tổ chức quốc tế nào tới thăm ông hay bất cứ tù nhân nào khác tại đây.
Salmiya cùng một số bác sĩ, y tá bệnh viện Al-Shifa bị binh sĩ Israel bắt hơn 7 tháng trước, với cáo buộc cơ sở y tế này đóng vai trò là căn cứ chỉ huy của nhóm vũ trang Hamas. Ông Salmiya trước đó thường xuyên được truyền thông quốc tế liên hệ để tìm hiểu tình hình bên trong bệnh viện Al-Shifa sau cuộc đột kích của Israel.
Hamas khi đó "lên án mạnh mẽ" việc Israel bắt ông Salmiya, kêu gọi Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế cùng các tổ chức quốc tế khác gây áp lực để Israel trả tự do cho ông và những người khác.
Chiến dịch tấn công của Israel vào Dải Gaza đã kéo dài gần 9 tháng qua và chưa có dấu hiệu chấm dứt. Theo dữ liệu của cơ quan y tế ở Dải Gaza, ít nhất 37.877 người, chủ yếu là dân thường, đã chết do hoạt động quân sự của Israel ở vùng đất này.
Nguyễn Tiến (Theo ToI, AFP, Reuters)