"Tôi tin rằng chúng ta đang chứng kiến pháo kéo mất dần hiệu quả. Loại vũ khí này đối mặt với tương lai u ám", đại tướng James Rainey, lãnh đạo Bộ Tư lệnh Tương lai Lục quân Mỹ, nhận định trong hội nghị gần đây.
Pháo kéo là loại pháo không có khả năng tự cơ động, phải phụ thuộc vào xe kéo để di chuyển vị trí. Loại pháo này chủ yếu dựa vào sức người trong phần lớn các khâu vận hành như nạp đạn, ngắm bắn hay khai hỏa.
Tướng Rainey nhận định chiến trường tương lai sẽ cần các hệ thống pháo có khả năng di chuyển liên tục và không mất nhiều thời gian triển khai. Trước sự phổ biến của drone tự sát trên chiến trường, việc các khẩu pháo cỡ lớn không thể nhanh chóng cơ động sau khi khai hỏa sẽ gây ra rủi ro rất lớn.
Ông đề nghị lục quân Mỹ ưu tiên các phương án hỏa lực cầu vồng có tính cơ động cao cùng những hệ thống có tính năng nạp đạn và khai hỏa tự động. Tướng Rainey nói "rất quan tâm đến các giải pháp pháo tự động và tự vận hành" trong đội hình hiệp đồng binh chủng.
Binh sĩ Mỹ khai hỏa pháo M777 tại căn cứ Al Asad, Iraq tháng 3/2020. Ảnh: US Army
Lục quân Mỹ tháng 7/2023 hoàn thành nghiên cứu về hỏa lực thông thường, dựa trên diễn biến trong xung đột Nga - Ukraine và những yếu tố cần thiết trên các khu vực hoạt động của quân đội Mỹ, trong đó có Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Nghiên cứu này xem xét các khả năng mà lục quân Mỹ cần phát triển trong tương lai, cùng những công nghệ mới đáng đầu tư và mua.
Quân chủng này gần đây quyết định đình chỉ chương trình Pháo Tầm xa Mở rộng (ERCA) dù nguyên mẫu M1299 nhiều lần bắn thử thành công, với lý do đây không phải hệ thống họ thực sự cần cho tác chiến trong tương lai.
Dù tướng Rainey đánh giá ngày tàn của pháo kéo sắp tới, một trong những hệ thống kiểu này là lựu pháo M777 đang được Ukraine sử dụng rộng rãi trong xung đột với Nga. Binh sĩ Ukraine từng ca ngợi lựu pháo M777 có tầm bắn xa, dễ ngụy trang, có độ chính xác và khả năng cơ động cao hơn các loại pháo họ từng dùng.
Tuy nhiên, Ukraine đang đối mặt tình trạng cạn kiệt đạn 155 mm dành cho M777 và các loại pháo khác theo chuẩn của NATO khi nhiều gói viện trợ của phương Tây chưa tới được nước này.
Lực lượng Nga với hỏa lực áp đảo nhờ nguồn cung đạn dồi dào gần đây đạt nhiều bước tiến và tái kiểm soát một số khu dân cư, trong đó đáng chú ý là thành phố Avdeevka ở tỉnh Donetsk.
Pháo binh, trong đó có pháo kéo và pháo tự hành, tới nay vẫn là yếu tố chủ đạo trong xung đột Nga - Ukraine khi không bên nào chiếm ưu thế tuyệt đối trên không.
Tuy nhiên, binh chủng này đang bộc lộ nhiều điểm yếu trong tác chiến hiện đại, trở thành mục tiêu dễ dàng của drone tự sát hay làm giảm tính cơ động của đơn vị khi cần chuyển đến vị trí mới để đảm bảo an toàn.
Nguyễn Tiến (Theo BI, Reuters, AFP)