"Đây là đề xuất của chính quyền tiền nhiệm, nên tôi có thể xác nhận chính phủ hiện nay không theo đuổi kế hoạch này, phù hợp lập trường lâu nay của chúng tôi rằng vấn đề này sẽ do tòa án quyết định", phát ngôn viên chính phủ Anh hôm 26/7 cho hay.
Công đảng dưới sự lãnh đạo của cựu luật sư nhân quyền Keir Starmer lên nắm quyền và thành lập chính phủ mới của Anh hôm 4/7, sau khi đánh bại đảng Bảo thủ của thủ tướng Rishi Sunak trong cuộc tổng tuyển cử.
Tranh cãi nảy sinh từ tháng 2/2021, khi một hội đồng thẩm phán Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) kết luận tòa có thẩm quyền đối với "lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng". Phán quyết này mở đường cho Công tố viên trưởng ICC Karim Khan mở cuộc điều tra hình sự với những cáo buộc tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người ở khu vực Dải Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem.
Đến tháng 5, công tố viên Khan thông báo đang xin lệnh bắt Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant, thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar, chỉ huy lữ đoàn al-Qassam của Hamas Mohammed Deif và lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh. Ông cho rằng các lãnh đạo Israel và thủ lĩnh Hamas đã phạm "tội ác chiến tranh", "tội ác chống lại nhân loại" liên quan tới cuộc tấn công ngày 7/10/2023 và xung đột Gaza.
Tất cả 124 thành viên ICC đều có nghĩa vụ thi hành phán quyết do các thẩm phán đưa ra. Nếu tòa phát lệnh bắt, ông Netanyahu và những người khác có nguy cơ bị bắt khi đi đến nước thành viên ICC, trong đó có Anh.
Trụ sở ICC tại The Hague, Hà Lan. Ảnh: ICC
Chính phủ của thủ tướng Sunak vào tháng 5 gửi thư cho ICC lập luận rằng phán quyết năm 2021 "không phân xử" thẩm quyền của tòa liên quan hiệp định Oslo, cũng như các thỏa thuận hòa bình sơ bộ giữa Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) vào thập niên 1990. Anh yêu cầu hội đồng thẩm phán ICC phải làm rõ "câu hỏi còn tồn đọng" về thẩm quyền của tòa đối với công dân Israel trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.
ICC vẫn phải đánh giá kiến nghị từ các bên trước khi đưa ra quyết định có phê chuẩn lệnh bắt hay không. Đồng minh hàng đầu của Israel là Mỹ vẫn tiếp tục thách thức thẩm quyền của tòa trong việc ban hành lệnh bắt ông Netanyahu.
"Tôi nghĩ mọi người cũng biết tòa án đã nhận được một số đơn đệ trình từ cả hai phía, vì vậy họ đã nắm bắt được các lập luận để đưa ra phán quyết độc lập của mình", phát ngôn viên chính phủ mới ở Anh nói thêm.
Công đảng phải đối mặt áp lực từ những người ủng hộ để thể hiện lập trường cứng rắn hơn đối với cuộc chiến ở Gaza. Sau khi nắm quyền, đảng này công bố tiếp tục tài trợ cho các cơ quan Liên Hợp Quốc dành cho người tị nạn Palestine. Nguồn tài trợ đã bị dừng dưới thời ông Sunak sau khi Israel cáo buộc các thành viên Cơ quan Liên Hợp Quốc về Hỗ trợ và Việc làm cho Người tị nạn Palestine (UNRWA) tham gia cuộc đột kích vào miền nam Israel ngày 7/10/2023.
Công đảng cũng muốn có lệnh ngừng bắn lập tức ở Gaza và thả các con tin đang bị Hamas giữ ở vùng đất này.
Israel phải đối mặt với những chỉ trích gay gắt về mức độ tàn phá và tổn thất nhân mạng trong chiến dịch quân sự tại Dải Gaza. Sau nhiều tháng giao tranh, nhiều người dân Gaza đang phải đối mặt tình trạng mất nhà cửa và nạn đói. Hơn 39.000 người Palestine đã thiệt mạng và 90.403 người bị thương từ khi chiến sự bùng phát.
Huyền Lê (Theo AFP, CNN, Guardian)