“Thời tiền sử” có từ 35000 – 3000 năm TCN ở Trung Đông, khoảng 2000 năm TCN ở Tây Âu. Ở thời kỳ này, cư dân đã hiểu biết về những điều kiện môi trường tự nhiên ảnh hưởng đến cuộc sống của họ ra sao. Ban đầu, những gia đình trong bộ lạc sống cùng với nhau dưới các túp lều bằng da thú. Hằng ngàn năm sau, nơi ở được cải tiến hơn, họ dùng tường gạch bùn đắp thành những khối hình chữ nhật, có chừa các lỗ để thông gió, lấy ánh sáng. Hãy cùng tìm hiểu về sự phát triển của kiến trúc ở các thời kỳ sớm nhất mà nhân loại biết đến.
Megaliths (Cự thạch)
Trong các nền văn minh Tây Âu cổ đại (khoảng 4200 năm TCN), Megaliths – những “phiến đá lớn”, là hình thái kiến trúc tiêu biểu ở thời kỳ này, là quá trình sáng tạo của cả cộng đồng. Megaliths được dùng làm bia mộ, đài thiên văn, nơi cư trú và là cột mốc đánh dấu lãnh thổ lúc bấy giờ. Rất nhiều di tích còn tồn tại đến ngày nay được tìm thấy ở Ireland, Scotland, Anh Quốc,… Nổi bật nhất là Di sản thế giới Stonehenge (nằm ở Wiltshire, Anh Quốc) với mỗi khối đá cao khoảng 4m, rộng 7 bộ (2,1m), nặng khoảng 25 tấn.
Mesopotamia (Lưỡng Hà)
Khu vực Lưỡng Hà nằm giữa hai con sông Tigris và Euphrates (ngày nay thuộc Iran và Iraq), là nơi sinh sống của người Sumerians (khoảng 4000 năm TCN), một trong những cư dân đầu tiên trên Trái Đất cùng với người Ai Cập cổ đại, Trung Quốc cổ đại,… Tại trung tâm “thành phố” của người Sumerians, họ sử dụng gạch nung để xây dựng đền thờ, giống như những ngôi đền trắng (White Temple) ở Iraq.
Trong thời kỳ Neo-Sumerians (khoảng năm 2150 – 2000 TCN) xuất hiện hình thái kiến trúc Ziggurat, nghĩa là các ngôi đền được củng cố và tăng thêm nhiều nấc thang với mong muốn được đến gần với thần linh hơn. Những cư dân thời kỳ này sống trong những căn nhà nhỏ với sân vườn bao quanh nhưng có mật độ dày đặc. Khoảng năm 1800 TCN, người Babylon đã chiếm được khu vực Lưỡng Hà, đến năm 539 TCN, đế chế Ba Tư đã kiểm soát khu này và mang kiến trúc, hoa văn, hoạ tiết trang trí lên toàn bộ thành phố, sau này được biết đến là Kiến trúc Ba Tư.
Ancient Egypt (Ai Cập cổ đại)
Người Ai Cập cổ đại dùng những Kim tự tháp như những ngôi mộ, là biểu tượng kết nối giữa các vị vua và thần linh. Khi các vị vua có đóng góp to lớn cho đất nước, cơ thể, tâm hồn của họ sẽ được gìn giữ, bảo quản qua năm tháng. The Mastaba được biến đến là ngôi mộ đầu tiên xây dựng ở Ai Cập (là một hình chữ nhật tạo ra từ những phiến đá lớn đặt trên mặt đất và sẽ có lối đi nhỏ dẫn xuống khu mộ). Các ngôi mộ sau này được mở rộng, phát triển cao lên để làm tăng thêm sự vĩ đại của các Pharaoh, là những Kim tự tháp chúng ta thấy ngày nay. Khu mộ Saqqara là nơi xây dựng các kim tự tháp đầu tiên (có dạng bậc thang thu dần khi lên đỉnh), nằm ở ngoại ô thủ đô Memphis, Ai Cập.
Khoảng năm 2040 đến 1640 TCN, nổi bật nhất là ngôi đền Mortuary Temple of Queen Hatshepsut, được xây dựng cho pharaoh Hatshepsut của Vương triều thứ mười tám, người qua đời vào năm 1458 TCN. Ngôi đền nằm bên dưới những vách đá ở Deir el-Bahari trên bờ Tây sông Nile gần “Thung lũng các vị vua”. Ngôi đền này được dành riêng cho Amun và Hatshepsut, nằm bên cạnh đền Mentuhotep II, nơi vừa là nguồn cảm hứng, vừa là nơi khai thác đá . Nó được coi là một trong những “di tích có một không hai của Ai Cập cổ đại”.
Biên dịch | Hoàng Anh (Nguồn: Archdaily)
XEM THÊM:
- Lịch sử phát triển và những quan niệm khác nhau về tỷ lệ con người trong kiến trúc
- 225 Polk Avenue Office Space – Tái sử dụng công trình lịch sử | HASTINGS Architecture
- 6 dự án nhà ở xã hội theo dòng lịch sử nước Anh