Rổ nấm mối đầu mùa mới hái trong vườn được mẹ Vút - người Jarai, tranh thủ đưa ra chợ tạm ven đường bán kiếm tiền đong gạo, mua thịt - Ảnh: TẤN LỰC
Đợi hạt mưa làm ướt đất vài tuần, sáng ra thăm vườn những đầu nấm mối trắng tinh ở đâu khẽ khàng nhú dậy sau giấc ngủ dài mùa khô.
Nấm mối nấu canh, cháo, xào, lẩu đều "ngon nhức nách"
Dạo một vòng quanh vườn, các bà các mẹ đã có mẹt nấm mối ngon lành cho mâm cơm trưa. Mùa nấm rộ, dạo quanh các chợ nhỏ ven đường khách sành ăn cũng có thể may mắn mua được của hiếm.
Buổi chiều ngang qua chợ tạm ven đường đi Ia Grai (Gia Lai), mấy mẹ đồng bào Jarai đon đả chào mời mớ nấm mối vừa hái.
Mẻ nấm không nhiều, chừng 2 ký, khách tranh nhau hỏi mua như sợ lỡ mất cơ hội thưởng thức món ngon.
Cây nấm buổi chiều đã nở xòe, thân cao gần gang tay. Mấy người sành ăn đứng bên tư vấn nấm mối nấu canh, cháo, xào, lẩu gì cũng "ngon nhức nách".
Nấu càng đơn giản càng ngon, không phải cầu kỳ gia vị nhiều sẽ làm mất mùi nấm.
Những tai nấm mối trắng nở xòe còn dính đất rất được người sành ăn săn đón vì độ ngon ngọt đặc biệt - Ảnh: TẤN LỰC
Mẹ Vút, người Jarai, khoe mớ nấm hai mẹ con mới hái trong vườn cà phê lúc sáng. Đã thành nếp, năm nào tổ mối to trong vườn nhà cũng cho vài lần thu hoạch nấm mối.
Ăn hoài không hết, mẹ Vút mang rổ nấm và mấy quả sầu riêng rụng ra chợ bán kiếm tiền đong gạo, mua thịt.
Mẹ Vút bảo mấy năm nay nấm mối được săn lùng nên rất có giá, mỗi ký bán 200.000 đồng vẫn có người tranh mua. Bởi vậy, ngày nào trúng 1 - 2kg nấm là cả nhà đã dư tiền chợ búa trong ngày.
Nấm mối nấu cháo là món giải rượu đặc biệt không phải mùa nào cũng có - Ảnh: TẤN LỰC
Cầm bao nấm tòn ten trên tay, bà Lê Thị Dư, trú xã Ia Dêr, huyện Ia Grai, đi tìm mua thêm rau lang. Bà nội trợ này bảo rất ghiền nấm mối nhưng không dám mua nhiều vì đầu mùa giá đắt quá.
Để cả nhà ai cũng được hưởng chút hương đặc sản mùa mưa, bà Dư bày ra cách "pha" thêm đọt rau lang vào chảo nấm mối xào. Theo bà Dư, cách làm này giúp nâng cao hương vị món ăn mà cả nhà được mạnh đũa gắp…
Bà cụ nhiều năm kinh nghiệm bảo vị ngon của nấm mối rất đặc biệt, thân nấm vừa ngọt vừa dai, nấu lâu không nhão. Bởi vậy, chỉ cần luộc lên chấm mắm cũng đã ngon quắn lưỡi lại, không cần phải nêm nếm gì thêm.
Khách muôn phương lùng mua nấm mối
Miếng ngon đầu mùa không chỉ thu hút dân bản địa, mấy năm nay thực khách phương xa biết tới cũng mạnh tay săn lùng.
Chạy xe máy gần 20 cây số đi lùng mua nấm mối gửi khách TP.HCM, chị Đặng Thu, trú xã Chư Á, TP Pleiku, bảo hơi thất vọng vì đi cả buổi mới gom được vài lạng nấm.
Những cây nấm mối mới nhú còn mập mạp, chưa kịp bung tai là hàng tuyển, giá lên tới cả triệu đồng/kg - Ảnh: TẤN LỰC
Là dân chuyên, liếc qua mấy mẹt nấm các mẹ Jarai bày bán, chị Thu bảo đó mới là nấm loại 2, khách chị không mua. Thứ họ yêu cầu là nấm mối còn búp, mũ nấm chưa bung nở xòe ra, chuyên dùng để hấp, nướng giấy bạc.
Lái này bảo đó mới là cực phẩm nấm mối, dinh dưỡng và ngon ngọt còn ở mức cao nhất. Bởi vậy, khách mua sẵn lòng bỏ 1 triệu đồng để mua 1kg nấm loại này.
"Khách đưa giá cao vậy nhưng không dễ ăn tiền đâu, cây nấm mọc ban đêm đến sáng bà con đi hái đã nở xòe cả. Để hái được đúng loại nấm búp người dân phải đội đèn tìm hái giữa khuya.
Nhưng giữa đêm tối, cây nấm chưa nở, rọi đèn rất khó phát hiện ra tổ nấm. Bởi vậy có khi cả ngày lùng tìm chưa mua nổi một ký" - chị Thu chia sẻ.
Người phụ nữ Jarai chào bán nấm mối dọc đường đi Ia Grai, Gia Lai. Mùa này nấm mối đã xuất hiện lác đác tại các chợ tạm ven đường - Ảnh: TẤN LỰC
Những người gắn bó lâu năm với mảnh đất này bảo rằng theo thời gian mối lại ít đi và theo đó là sự hiếm hoi dần của cây nấm mối.
Người ta bảo có thể do các vườn rẫy bây giờ xài nhiều thuốc bảo vệ thực vật quá nên làm tiệt nòi mối. Mà con mối tiệt dần thì cây nấm mối cũng chịu số phận tương tự vì chúng cộng sinh lẫn nhau, không có mối thì không có nấm.
Bà Nguyễn Hiền - người nhiều năm buôn nấm mối ở Ia Grai, nói chừng hai chục năm trước tới mùa mưa nấm mối mọc trắng những vạt rừng, không làm gì hết. Nhưng nay muốn có nấm phải lùng gom các nơi, mỗi chỗ một ít vì không có hàng.