Bánh rán mật
Món bánh rán mật nhỏ xinh, lớp vỏ nâu óng, ngọt thơm. Ảnh: Nguyên Chi
Đông sang là lúc những hàng bánh rán mật "lên ngôi". Bánh rán, trong đó có bánh rán mật, được bán quanh năm nhưng phải khi trời nổi những cơn gió mùa Đông Bắc đầu tiên mới cảm nhận được hết vị ngon của món ăn này. Bánh rán mật thường được làm với kích thước nhỏ xinh, phần nhân bên trong tách rời, có thể lắc lắc cảm nhận độ rung.
Từng chiếc bánh rán mật được bọc bởi một lớp vỏ nâu óng, lúc mới ra lò còn nóng hôi hổi, đặc biệt khi cắn còn cảm nhận rõ độ dẻo của vỏ bánh, cắn một miếng sẽ không thể kìm lòng mà ăn miếng thứ hai. Nhân bên trong được làm bằng đậu xanh xay nhuyễn mềm mịn, thêm một chút dừa nạo, mùi thơm khó cưỡng, vị bùi bùi, giản dị mà hấp dẫn. Cứ tầm đầu giờ chiều, những hàng bánh rán mật nổi tiếng ở Hàng Chiếu, Lương Ngọc Quyến hay Thái Thịnh lại tấp nập khách chờ tới lượt mua hàng. Bánh ngon nhất khi ăn nóng, nhâm nhi bên ly trà nóng.
Bánh khoai, bánh chuối
Bánh ngô, bánh chuối, bánh khoai thường được bán quanh cổng trường học. Ảnh: Nguyên Chi
Những ngày đầu đông thời tiết se lạnh cũng là thời điểm các loại bánh khoai, bánh chuối, bánh ngô bắt đầu hút khách. Món ăn này thường không có cửa hàng cửa hiệu mà thường chỉ là quán lề đường và quanh cổng các trường học. Người ăn ngồi quây quanh chủ quán đang thoăn thoắt làm bánh, cho vào chảo dầu sôi sùng sục. Bánh chuối truyền thống Hà Nội là loại nguyên quả, ấn dẹt, lăn qua bột và thả vào chảo dầu. Chuối vẫn phải giữ được độ ngọt nhưng hơi chua nhẹ bên trong, ăn không ngấy, phần bên ngoài giòn nóng. Bánh khoai được thái lát mỏng, xếp 2-3 lát cho mỗi chiếc bánh. Bánh ngô cầu kỳ hơn cả, ngô được tách hạt, trộn với bột và đường rồi múc từng thìa vào chảo chiên nóng.
Không chỉ hấp dẫn người ăn bởi màu sắc vàng ươm hấp dẫn, hương vị bánh còn kết hợp từ vị bùi ngọt của khoai lang, ngô hay chuối, vị giòn thơm của bột mì, chấm thêm chút tương ớt cay cay của tương ớt, là món ăn dân dã, mang đậm dấu ấn ẩm thực ngày đông Hà Nội.
Bánh rán mặn
Quán bánh rán nổi tiếng trên đường Lạc Long Quân.
Tuy cùng tên gọi, bánh rán mặn là trường phái hoàn toàn khác với bánh rán đường hay bánh rán mật. Chỉ riêng "đạo" bánh rán mặn cũng có vài phong cách thưởng thức, tương ứng những quán ăn nổi tiếng. Cách ăn thứ nhất cơ bản hơn, bánh được nặn với phần nhân gồm thịt, miến, mộc nhĩ tẩm ướp vừa miệng rồi rán trong chảo ngập dầu. Khi ăn, chấm với nước mắm chua ngọt, đu đủ, dưa góp và rau sống. Kiểu ăn này truyền thống nên có thể tìm được nhiều hàng nổi tiếng như trên phố Lý Quốc Sư, Phương Mai, Hàng Chiếu, Trần Xuân Soạn - Ngô Thì Nhậm...
Kiểu ăn thứ hai mang đặc trưng của quán trong ngõ trên đường Lạc Long Quân. Bánh rán được ăn kèm với thứ nước xốt màu cam đỏ "thần thánh", vị chua chua ngọt ngọt, cùng đu đủ, cà rốt ngâm. Đây được xem là một trong những quán bánh rán nổi tiếng nhất Hà Nội, khách phải chờ đợi 15-30 phút là chuyện thường.
Bánh xèo
Bánh xèo được ưa chuộng trong ngày lạnh.
Không phải là món ăn cổ truyền của người Bắc nhưng sau một thời gian xuất hiện, bánh xèo đã chiếm trọn tình cảm của thực khách thủ đô. Bánh xèo luôn được chiên nóng hổi, phù hợp ăn vào mùa đông. Các thành phần được gia giảm đôi chút, nước chấm cũng được cân bằng lại để phù hợp khẩu vị người Bắc. Bánh xèo chiên trong chảo ngập mỡ, được người bán hàng tay thoăn thoắt đổ bột, tráng bánh, xào nhân... Để "chế ngự" phần ngấy mỡ, người ta cắt bánh tráng thành từng miếng nhỏ, cuốn cùng bánh tráng, rau sống, chuối xanh, dứa... chấm cùng nước chấm chua ngọt, thêm vài lát ớt. Một số quán nổi tiếng như ở Cầu Đất, Đội Cấn, Hàm Long, Tôn Đức Thắng, Hàng Bồ...
Bánh tôm
Bánh tôm thường được bán kèm với há cảo chiên.
Nhắc tới ẩm thực Hà Nội, không thể bỏ qua món bánh tôm Hồ Tây đã làm thương hiệu. Hiện nay, hiếm còn hàng nào sử dụng tôm Hồ Tây nhưng món ăn vẫn rất nổi tiếng. Tôm được sử dụng là loại nhỏ, cho lên trên phần bột, chiên giòn bùi, cũng chấm với nước mắm chua ngọt, rau sống và dưa góp. Chiếc bánh tôm thường được làm to bằng bàn tay và cắt đôi để ăn vừa miệng hơn. Một số hàng nổi tiếng với món này như bánh tôm đường Thanh Niên, bánh tôm cô Ầm chợ Đồng Xuân hay bánh tôm Hàng Bồ. Ngoài bánh tôm, các hàng còn bán thêm há cảo chiên để đổi món cho thực khách.
Bánh chưng rán
Bánh chưng rán là loại bánh nhỏ, lớp vỏ chiên giòn tan, ăn kèm dưa góp.
Bánh chưng là đặc trưng ngày Tết nhưng đây cũng là món ăn sáng và quà chiều quen thuộc của người Hà Nội. Hầu như khu chợ nào cũng có vài quán cóc, rán bánh trên những chiếc mâm kim loại. Loại bánh dùng để chế biến có kích thước nhỏ bằng lòng bàn tay, không phải loại to dùng cho ngày Tết. Tuy nhỏ, phần nhân cũng không vì thế mà quá khiêm tốn, vẫn đủ vị đậu xanh và chút thịt mỡ. Người ăn bánh chưng rán chủ yếu vì mê phần vỏ bánh được chiên giòn, bên trong vẫn hơi dẻo dẻo, thơm nức. Bánh chưng rán được ăn với dưa góp, tương ớt, một số hàng bán thêm xúc xích và lạp xưởng để "thêm đạm" cho thực khách.
Nguyên Chi