Hai tuần trước, bão Helene tấn công khu vực đông nam nước Mỹ song không đổ bộ trực tiếp vào Vịnh Tampa, khu vực có hơn 3 triệu người sinh sống ở bang Florida. Tuy nhiên, nước biển dâng do bão Helene đã nhấn chìm nhiều nhà cửa và gây thiệt hại khá nghiêm trọng.
Bây giờ, bão Milton cấp 5, cấp lớn nhất trong thang bão của Mỹ, đang hướng thẳng vào khu vực này. "Mọi thứ sẽ tệ hơn nhiều", Craig Fugate, cựu giám đốc Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang Mỹ (FEMA), nói.
Các nhà dự báo cho biết gió lớn từ siêu bão Milton có thể đẩy nước biển vào bờ, tạo ra những đợt sóng cao tới gần 5 m, nhấn chìm những khu vực trũng thấp ở Vịnh Tampa.
"Nó sẽ không phải là nước biển tiến vào một cách từ từ, mà là đợt sóng ập vào rất nhanh, có thể khiến nhiều người mất mạng. Họ sẽ chết đuối hoặc bị đè bẹp bởi cây cối hoặc nhà cửa đổ sập", Fugate nói.
Tàu thuyền bị hư hỏng nghiêm trọng sau bão Helene ở Tampa, bang Florida ngày 27/9. Ảnh: AP
Nước dâng do bão là hiện tượng mực nước biển cao hơn mức thủy triều thông thường mà không tính đến sóng. Hiện tượng này khác với sóng thần, nhưng mức độ nguy hiểm không kém.
Sóng thần do hoạt động địa chấn hoặc động đất dưới đáy biển gây ra, dẫn tới nhiều đợt sóng đánh liên tiếp vào bờ. Trong khi đó, nước dâng do bão là hiện tượng lượng nước lớn biển bị gió bão đẩy vào bờ.
Nước dâng có thể nhanh chóng gây ngập các khu vực ven biển và xâm nhập sâu vào đất liền, được xem là một trong những mối đe dọa lớn nhất của bão.
Một đợt nước dâng do bão cao gần 5 m vào thời điểm thủy triều lên cộng với sóng cao 3 m có thể dễ dàng nhấn chìm các tòa nhà, đánh sập cầu và san phẳng tất cả những gì trên đường đi.
Mô phỏng hậu quả của nước biển dâng do bão Milton ở Florida. Video: X/The Weather Channel
"Milton có khả năng là một trong những cơn bão tàn phá nhất được ghi nhận ở phía tây và trung tâm bang Florida", Trung tâm Bão Quốc gia (NHC) của Mỹ cảnh báo ngày 8/10.
Giới chức hạt Pinellas, gồm các thành phố Clearwater và St. Petersburg, dự báo khu vực sẽ chứng kiến nước dâng "chết người", kêu gọi người dân lưu ý lệnh sơ tán bắt buộc.
"Nó giống như cả biển nước tràn vào nhà các bạn. Dòng nước dâng nhanh với áp lực rất lớn, vì vậy đừng nghĩ rằng bạn có thể vượt qua nó", Cathie Perkins, giám đốc quản lý khẩn cấp hạt Pinellas, nói.
Bão Milton nhìn từ vũ trụ. Video: NASA
Ngay cả bờ biển phía đông Florida cũng có thể hứng chịu hiện tượng nước dâng, vì bão Milton dự kiến quét qua bán đảo và vẫn duy trì cường độ mạnh khi di chuyển tới Đại Tây Dương. Do đó, nó sẽ tiếp tục hút gió và có khả năng kéo nước vào bờ. Các nhà dự báo cho rằng khu đông bắc Flordia có thể ghi nhận mực nước dâng 1-1,5 m.
Nước dâng do bão là mối lo ngại với bất kỳ cơn bão nào mà Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) phân loại từ cấp 3 trở lên. Bão Katrina, cơn bão cấp 5 nhưng giảm xuống cấp 3 khi đổ bộ vào bang Louisiana năm 2005, đã gây ra mực nước dâng cao kỷ lục tới hơn 8 m.
Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo ngay cả cơn bão cấp thấp hơn cũng có thể gây ra hiện tượng nước dâng nghiêm trọng. Năm 2008, bão cấp hai Ike đổ bộ bờ Vịnh Texas đã gây ra đợt nước dâng cao tới gần 5 m ở đảo Galveston.
Thị trưởng Tampa Jane Castor cảnh báo người dân không nên ở lại đối đầu với cơn bão, mô tả bão Helene là hồi chuông cảnh tỉnh. "Nếu ở lại một trong những khu vực được yêu cầu sơ tán, bạn sẽ chết", Castor nói.
Hơn 10 hạt ven biển của bang Florida đã ban hành lệnh sơ tán bắt buộc. Hạt Pinellas đã lệnh sơ tán hơn 500.000 người, trong khi hạt Lee ước tính 416.000 người sống trong các khu vực sơ tán bắt buộc. Các ngôi nhà lưu động, viện dưỡng lão và cơ sở y tế khác cũng nằm trong diện phải sơ tán.
Chính quyền bang Florida và các địa phương đang nỗ lực dọn dẹp tàn tích của bão Helene, nhằm tránh những mảnh vỡ sót lại trên đường trở thành "phi đạn" gây sát thương cho dân thường trong bão Milton.
Bão Helene đổ bộ vào đông nam Mỹ ngày 26/9 đã khiến ít nhất 236 người thiệt mạng ở 6 bang, trong đó Florida ghi nhận 20 người chết, theo CNN. Công ty phân tích dữ liệu CoreLogic ước tính bão Helene gây thiệt hại tới 47,5 tỷ USD cho các chủ sở hữu bất động sản.
Đường đi của bão Helene và đường đi dự kiến của bão Milton (bên phải). Đồ họa: BBC
Đường đi trực tiếp của bão Milton ước tính ảnh hưởng tới 2,8% tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ, theo Ryan Sweet, nhà kinh tế trưởng của công ty Oxford Economics ở Anh.
"Dù còn quá sớm để ước tính tổn thất từ bão Milton, ảnh hưởng của bão ở những khu vực đông dân nhất Florida có thể dẫn tới thiệt hại hàng chục tỷ USD. Một số người ước tính cơn bão trăm năm có một này có thể gây thiệt hại 175 tỷ USD khi đổ bộ vào khu vực Tampa và khoảng 70 tỷ USD ở khu vực Fort Myers", Yaron Kinar, nhà phân tích hàng đầu của Phố Wall, nói.
Các nhà phân tích so sánh với thảm họa hai năm trước, khi bão Ian cấp 4 đổ bộ gần khu vực Fort Myers, bang Florida và gây thiệt hại hơn 50 tỷ USD.
"Bão Helene đến nay được xem là cơn bão gây thiệt hại lớn nhất ở Mỹ trong mùa bão năm 2024, nhưng điều này có thể nhanh chóng thay đổi khi bão Milton đổ bộ Florida", Mohsen Rahnama, giám đốc phụ trách về các mô hình rủi ro tại công ty dữ liệu và nghiên cứu Moody's, cảnh báo.
Thùy Lâm (Theo Reuters, AFP, BBC, CNBC)