Một trong những quan điểm chung nhiều người có là “giang sơn dễ đổi bản tính khó rời”, ý chỉ tính cách là phần bản chất được “gắn chặt” vào chúng ta. Nhưng góc nhìn về tính cách của các nhà tâm lý học không hẳn là như vậy.
Bạn đã bao giờ làm bài kiểm tra tính cách chưa? Có thể thấy rõ ràng rằng các bài kiểm tra trên internet không mang tính khoa học, nhưng nhiều bài kiểm tra tính cách có vẻ nghiêm túc được sử dụng để hướng dẫn các lựa chọn giáo dục và nghề nghiệp cũng không được nghiên cứu hỗ trợ, ví dụ như trắc nghiệm MBTI. Mặc dù là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la, nhưng các bài kiểm tra tính cách thương mại được các trường học và tập đoàn sử dụng để đưa mọi người vào vai trò lý tưởng của họ không dự đoán được sự thành công trong sự nghiệp.
Ngoài việc thiếu sự hỗ trợ khoa học, các cách tiếp cận phổ biến nhất để hiểu tính cách còn có vấn đề vì chúng cho rằng các đặc điểm của bạn là tĩnh - nghĩa là bạn bị mắc kẹt với tính cách mà bạn sinh ra. Nhưng các nghiên cứu khoa học về tính cách hiện đại phát hiện ra rằng các đặc điểm có thể và thực sự thay đổi theo thời gian.
Nghiên cứu của Harry Baker, nhà nghiên cứu tâm lý của kênh Live Science cho biết: Mọi người có thể cố ý định hình những đặc điểm mà họ cần để thành công trong cuộc sống mà họ mong muốn. Điều đó trái ngược với niềm tin phổ biến rằng loại tính cách của bạn đặt bạn vào một khuôn khổ, ra lệnh rằng bạn phải chọn bạn đời, hoạt động và nghề nghiệp theo đặc điểm của mình.
Tính cách là gì và không phải là gì?
Theo các nhà tâm lý học, tính cách là cách suy nghĩ, cảm nhận và hành xử đặc trưng của bạn.
Bạn có phải là người có xu hướng suy nghĩ về các tình huống trong cuộc sống một cách bi quan hơn hay là người nhìn nhận mọi việc theo hướng tích cực? Bạn có xu hướng tức giận khi ai đó chen ngang xe bạn trên đường hay bạn sẽ nghĩ thoáng hơn về họ, ví dụ như có thể họ đang vội vã đến bệnh viện? Bạn có đợi đến phút cuối mới hoàn thành nhiệm vụ hay bạn lên kế hoạch trước?
Bạn có thể nghĩ về tính cách như một tập hợp các nhãn tóm tắt phản ứng của bạn đối với những câu hỏi như thế này. Tùy thuộc vào câu trả lời của bạn, bạn có thể được gắn nhãn là lạc quan, đồng cảm hoặc đáng tin cậy.
Nghiên cứu cho thấy tất cả những nhãn mô tả này có thể được tóm tắt thành 5 đặc điểm bao quát – những đặc điểm mà các nhà tâm lý học gọi một cách sáng tạo là "5 đặc điểm lớn".
Ngay từ những năm 1930, các nhà tâm lý học đã thực sự tìm kiếm một cuốn từ điển để rút ra tất cả các từ mô tả bản chất con người và sắp xếp chúng vào các danh mục có chủ đề tương tự. Ví dụ, họ nhóm các từ như "tử tế", "chu đáo" và "thân thiện" lại với nhau. Họ phát hiện ra rằng hàng ngàn từ có thể được giải thích bằng cách sắp xếp chúng vào 5 nhóm đặc điểm: nhạy cảm, hướng ngoại, tận tâm, dễ chịu và cởi mở.
Mọi người thường cảm thấy cần “bảo vệ” tính cách của mình vì coi đó là cốt lõi của con người mình. Tuy nhiên, theo định nghĩa khoa học, tính cách không phải là sở thích hoặc ưu tiên của bạn. Nó không phải là khiếu hài hước của bạn. Nó không phải là các giá trị của bạn hoặc những gì bạn nghĩ là quan trọng trong cuộc sống.
Nói cách khác, việc thay đổi 5 đặc điểm lớn của bạn không làm thay đổi cốt lõi con người bạn. Việc thay đổi chỉ đơn giản là học cách phản ứng với các tình huống trong cuộc sống bằng những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi khác nhau.
Bạn có thể thay đổi tính cách của mình không?
Tính cách có thể thay đổi không? Hãy nhớ rằng, tính cách là cách suy nghĩ, cảm nhận và hành xử đặc trưng của một người. Và mặc dù nghe có vẻ khó để thay đổi tính cách, nhưng con người luôn thay đổi cách họ suy nghĩ, cảm nhận và hành xử.
Giả sử ban đầu, bạn không phải là người đáng tin cậy. Nếu bạn bắt đầu nghĩ rằng "đúng giờ cho người khác thấy rằng tôi tôn trọng họ", bạn bắt đầu cảm thấy tự hào khi đến ăn trưa trước bạn bè và dần giữ thói quen đúng giờ hơn. Bạn thức dậy khi có chuông báo thức, đặt lời nhắc cuộc hẹn,... Lúc này, bạn đang thể hiện các đặc điểm của một người đáng tin cậy. Nếu bạn duy trì những thay đổi này trong suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình theo thời gian, bạn đã biến thành một người đáng tin cậy. Tính cách đã thay đổi.
Dữ liệu xác nhận ý tưởng này. Nhìn chung, tính cách thay đổi theo tuổi thọ của một người. Khi mọi người già đi, họ có xu hướng trải qua ít cảm xúc tiêu cực hơn và nhiều cảm xúc tích cực hơn, có lương tâm hơn, coi trọng các mối quan hệ tích cực hơn và ít phán xét người khác hơn.
Tuy nhiên, có sự linh động ở đây. Một số người thay đổi rất nhiều và một số người giữ nguyên tính cách khá ổn định. Hơn nữa, các nghiên cứu kiểm tra xem các can thiệp về tính cách có thay đổi các đặc điểm theo thời gian hay không, phát hiện ra rằng mọi người có thể đẩy nhanh quá trình thay đổi tính cách bằng cách điều chỉnh có chủ đích suy nghĩ và hành vi của họ. Những điều chỉnh này có thể dẫn đến sự thay đổi có ý nghĩa trong vòng chưa đầy 20 tuần, tức chỉ 5 tháng là chúng ta đã có thể thay đổi tính cách của mình.
Cách rèn luyện những phẩm chất tính cách phục vụ tốt nhất cho bạn
Tin tốt là các kỹ thuật nhận thức - hành vi này tương đối đơn giản và bạn không cần phải đến gặp chuyên gia trị liệu hay cần sự trợ giúp của các bác sĩ tâm lý.
Công việc đầu tiên liên quan đến việc thay đổi các mô hình suy nghĩ của bạn - đây là phần nhận thức. Bạn cần nhận thức được suy nghĩ của mình để xác định xem chúng có khiến bạn mắc kẹt trong việc hành động theo một đặc điểm cụ thể hay không. Ví dụ, nếu bạn thấy mình nghĩ "mọi người chỉ quan tâm đến bản thân họ", bạn có khả năng sẽ hành động phòng thủ trước người khác.
Tiếp theo là thay đổi hành vi, bao gồm việc nhận thức được xu hướng hành động hiện tại của bạn và thử nghiệm những phản ứng mới. Nếu bạn phòng thủ trước người khác, họ có thể sẽ phản ứng tiêu cực với bạn. Ví dụ, khi họ rút lui hoặc quát mắng bạn, điều đó xác nhận niềm tin của bạn rằng bạn không thể tin tưởng người khác. Ngược lại, nếu bạn cố gắng cư xử cởi mở hơn - ví dụ như mở lòng chia sẻ với đồng nghiệp rằng bạn đang gặp khó khăn với một nhiệm vụ - bạn có cơ hội để xem liệu điều đó có thay đổi cách người khác đối xử với bạn hay không.
Những chiến lược nhận thức - hành vi này rất hiệu quả trong việc thúc đẩy tính cách vì tính cách chỉ đơn giản là cách suy nghĩ và hành xử đặc trưng của con người. Việc liên tục thay đổi quan điểm và hành động của bạn có thể dẫn đến những thói quen lâu dài, cuối cùng dẫn đến việc tạo ra tính cách mà bạn mong muốn.
Nguồn: Live Science