Tòa án quận Tây Seoul ngày 31/12 phát lệnh bắt Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol với các cáo buộc liên quan quyết định ban thiết quân luật hồi đầu tháng, theo đề nghị của nhóm điều tra liên ngành, trong đó có Văn phòng Điều tra Tham nhũng đối với quan chức cấp cao (CIO).
CIO ngày 3/1 dẫn đầu nhóm các điều tra viên cùng cảnh sát hỗ trợ đến dinh thự của ông Yoon để thi hành lệnh bắt, nhưng không thành công do vấp phải sự kháng cự của Cơ quan An ninh Tổng thống (PSS). Sự chú ý giờ đây đang dồn về những hành động tiếp theo của CIO, do lệnh bắt chỉ có hiệu lực đến hết ngày 6/1.
Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol cúi đầu xin lỗi người dân trong bài phát biểu vào ngày 12/12. Ảnh: AFP
CIO cuối ngày 5/1 đã yêu cầu cảnh sát tiếp quản thực thi nhiệm vụ này. Theo giới chuyên gia pháp lý, lựa chọn đầu tiên với Văn phòng Công tố Hàn Quốc là tiến hành một cuộc đột kích khác để bắt ông Yoon tại dinh thự ngay trước khi lệnh bắt do Tòa án Tây Seoul phê chuẩn hết hiệu lực từ 0h ngày 7/1.
Văn phòng CIO tại Gwacheon không có động tĩnh nào trong sáng 6/1. Theo giới quan sát, nếu chọn thực thi lệnh bắt lần hai, CIO sẽ phải hành động vào buổi chiều hoặc tối nay.
Nỗ lực thực thi lệnh bắt của CIO ngày 3/1 thất bại phần nào do nhóm điều tra chỉ có khoảng 20 công tố viên và 80 cảnh sát, bị áp đảo về số lượng so với khoảng 200 cận vệ, binh sĩ được triển khai bên trong dinh thự của ông Yoon. Bởi vậy, nếu công tố viên quyết định thực thi lệnh bắt lần này, số lượng nhân sự tham gia có thể tăng đáng kể, nhờ phối hợp với cảnh sát.
Hiện cũng chưa rõ khả năng thành công của lần thực thi lệnh bắt thứ hai nếu diễn ra. Đội cận vệ Tổng thống đã nâng cao cảnh giác trong hoạt động bảo vệ ông, cũng như hàng nghìn người biểu tình ủng hộ ông Yoon đang tập trung quanh dinh thự, sẵn sàng ngăn cản các sĩ quan tiến vào.
Kết quả tốt nhất với CIO là họ bắt được ông Yoon mà không xảy ra đụng độ. Nhưng đây là kịch bản khó xảy ra, bởi PSS khẳng định họ có đủ thẩm quyền ngăn công tố viên tiến vào, với lý do lo ngại về an ninh quân sự.
Theo Đạo luật An ninh Tổng thống của Hàn Quốc, các địa điểm có khả năng liên quan đến bí mật quân sự như dinh thự tổng thống không thể bị khám xét mà không có sự đồng ý của người phụ trách.
Để giải quyết "điểm nghẽn" này, Văn phòng Công tố Hàn Quốc ngày 4/1 gửi thư đề nghị quyền Tổng thống Choi Sang-mok chỉ đạo PSS hợp tác với các công tố viên, nhưng chưa nhận được phản hồi. Ông Choi là quyền Tổng thống trong thời gian ông Yoon chờ Tòa án Hiến pháp ra phán quyết về việc luận tội.
PSS đã tuyên bố các điều tra viên của CIO "xâm phạm trái phép" vào tư dinh tổng thống và sẽ buộc họ phải chịu trách nhiệm cho hành động này. "Chúng tôi tồn tại vì một lý do duy nhất là an toàn cho tổng thống. Hợp tác thực thi lệnh bắt đồng nghĩa từ bỏ mục đích này", Giám đốc PSS Park Chong-jun tuyên bố.
Các nhà điều tra của CIO tiến vào dinh thự Tổng thống Yoon ở Seoul sáng 3/1. Video: SBS
Nếu ông Choi ra lệnh cho PSS, ông Yoon có thể bị bắt trước khi hạn chót kết thúc. Tuy nhiên, quyền Tổng thống sẽ đối mặt thêm thách thức trong quá trình lãnh đạo, bởi ông vốn đang bị các nghị sĩ đảng cầm quyền Quyền lực Nhân dân (PPP) chỉ trích sau quyết định bổ nhiệm hai thẩm phán Tòa án Hiến pháp.
"Quyền Tổng thống đang án binh bất động do áp lực chính trị", nhà bình luận chính trị Hàn Quốc Byun Sang-wook nói với ABC.
Việc không thành công lần nữa trong thực thi lệnh bắt đồng nghĩa uy tín của CIO sẽ bị ảnh hưởng đáng kể, đài MBC bình luận. Bởi vậy, giới quan sát cho rằng CIO sẽ không làm gì trong cả ngày 6/1, đợi cho tình hình hạ nhiệt rồi nộp đơn xin tòa án gia hạn hoặc phát lệnh bắt mới.
Tuy nhiên, đây cũng là tính toán tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi đội ngũ pháp lý của ông Yoon đang nỗ lực để bác bỏ lệnh bắt nhằm vào Tổng thống. Các luật sư ngày 2/1 đã đệ đơn lên Tòa án Tây Seoul kêu gọi đình chỉ lệnh bắt mà họ cho là "phi pháp". Tòa án Tây Seoul ngày 5/1 đã bác bỏ đề nghị, nhưng không nêu cụ thể lý do.
Luật sư Yun Gap-geun cho biết họ đang cân nhắc kháng cáo lên Tòa án Tối cao Hàn Quốc. "Họ bác bỏ không có nghĩa là lệnh bắt này hợp pháp", ông Yun nói. Đội ngũ pháp lý của ông Yoon còn tuyên bố kiện lãnh đạo CIO và các sĩ quan thực thi lệnh bắt.
Điều này có thể tạo ra áp lực lớn khiến Tòa án Tây Seoul không gia hạn hoặc ban hành lệnh bắt mới, với lý do việc phát thêm lệnh bắt cũng không có nhiều ý nghĩa thực tế. Trong trường hợp này, các công tố viên có thể tính đến lựa chọn thứ ba là điều tra trước, bắt người sau.
"Nguyên tắc là cần phát lệnh bắt trước để tiến hành điều tra, nhưng chúng tôi cũng cân nhắc nhiều lựa chọn khác", một quan chức Văn phòng Công tố Hàn Quốc nói. Với lựa chọn này, tòa án có thể phát lệnh triệu tập hoặc mời Tổng thống Yoon đến làm việc với cơ quan điều tra, nhưng không phát lệnh bắt.
Hiện chưa rõ ông Yoon sẽ phản ứng thế nào với lệnh triệu tập thẩm vấn như vậy. Nỗ lực của các công tố viên cũng có thể bất thành nếu PSS tiếp tục chặn lệnh này.
Người biểu tình kêu gọi bắt ông Yoon Suk-yeol đối mặt cảnh sát gần tư dinh Tổng thống ở Hannam-dong, Seoul, ngày 4/1. Ảnh: AFP
Giới quan sát cho rằng ba lựa chọn của Văn phòng Công tố Hàn Quốc đối với Tổng thống Yoon đều có cơ hội thành công rất thấp, trong khi việc theo đuổi chúng có nguy cơ đẩy Hàn Quốc chìm sâu hơn nữa vào bất ổn và chia rẽ. Người dân ủng hộ và phản đối ông Yoon vẫn kiên định với quan điểm của mình, tiếp tục xuống đường biểu tình.
"PSS sẽ bảo vệ Tổng thống. Chúng tôi sẽ bảo vệ PSS cho đến nửa đêm", Kim Soo-yong, 62 tuổi, một trong những người tổ chức biểu tình ủng hộ ông Yoon, nói với AFP. "Nếu họ được cấp thêm lệnh bắt, chúng tôi sẽ tiếp tục hành động".
Như Tâm (Theo MK, Yonhap, Korea Times)