Trong những tháng trước khi Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman (MBS) kỷ niệm sinh nhật lần thứ 30, ông đã được trao tặng “chiếc chìa khoá” quan trọng để mở ra tương lai cho quốc gia Trung Đông này, đó là toàn quyền quản lý quỹ đầu tư công PIF.
Trở lại năm 2015, MBS trở thành chủ tịch quỹ PIF - thành lập vào năm 1971. Khi đó, PIF đã sẵn sàng trở thành một công ty đầu tư có sự hiện diện trên toàn cầu, sau nhiều năm phát triển chậm chạp. Quỹ do thống đốc Yasir Al-Rumayyan điều hành đã đẩy mạnh sứ mệnh đầu tư vào các loại tài sản cao cấp trên toàn cầu trong những năm gần đây, nhằm giúp hoàn thành mục tiêu giảm sự phụ thuộc kinh tế của Ả Rập Xê Út vào dầu mỏ.
Nhiệm vụ này nằm trong chương trình đầy tham vọng của MBS là Vision 2030, phụ thuộc một phần vào mức độ thành công của PIF trong việc tạo ra lợi nhuận từ các thương vụ đầu tư lớn nước ngoài. PIF sẽ tận dụng những khoản lời đó để xây dựng các ngành mới hấp dẫn ở trong nước.
Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman.
Steffen Hertog, phó giáo sư tại Trường Kinh tế London, nhận định: “Tham vọng MBS là rất lớn khi muốn đưa Ả Rập Xê Út trở thành một nền kinh tế hậu dầu mỏ được quốc tế tôn trọng và đánh giá cao. PIF cho đến nay là phương tiện quan trọng nhất của ông ấy trong nỗ lực này.”
Dẫu vậy, khi PIF đang “dang rộng đôi cánh”, thì họ phải đối mặt với rất nhiều rủi ro ở bên ngoài vùng Vịnh.
Danh mục đầu tư của PIF có một số doanh nghiệp “máu mặt” nổi bật nhất trong giới kinh doanh toàn cầu.
Trong lĩnh vực công nghệ, họ đã bơm 3,5 tỷ USD vào Uber, rót 45 tỷ USD vào quỹ Vision của Softbank, nắm giữ 60% cổ phần trong hãng xe điện Lucid, đối thủ của Tesla và sở hữu cổ phần đa số trong start up ngành AR Magic Leap.
Ngoài ra, quỹ này còn đầu tư hàng tỷ USD vào LIV Golf, dẫn đầu thương vụ mua lại Newcastle United trị giá 415 triệu USD, hỗ trợ quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng của Blackstone với số tiền 20 tỷ USD và rót vốn vào Carnival, hãng điều hành du thuyền lớn nhất thế giới. Hồi tháng 6, PIF tăng cổ phần trong Sân bay Heathrow ở London.
Số liệu được hãng dữ liệu GlobalSWF công bố vào tháng 7 cho thấy PIF đã triển khai vốn liên tục trong nửa đầu năm 2024, đầu tư gần 100 tỷ USD trong 2 quý đầu trước.
Theo Hertog, PIF bị hấp dẫn bởi các khoản đầu tư cao cấp không chỉ nhằm mục tiêu mở rộng danh tiếng ở phương Tây. Ông nói: “Phần lớn các doanh nghiệp đó hoạt động trong các lĩnh vực mà PIF và MBS coi là chìa khoá cho sự đa dạng hoá nền kinh tế trong nước.”
To make these deals happen, the kingdom has been busy doing a lot of courting.
Để thực hiện được những thương vụ đó, “đại gia” dầu mỏ này đã phải nỗ lực rất nhiều.
Hồi tháng 2, họ hậu thuẫn cho một sự kiện 2 ngày ở Miami, nơi những “sếp” nổi tiếng như Stephen Schwarzman của Blackstone và con rể ông Donald Trump, Jared Kushner, được mời làm diễn giả.
Tháng 10, vương quốc này sẽ chuẩn bị đói giới thượng lưu toàn cầu đến thủ đô Riyadh để tham dự hội nghị đầu tư Davos. Trước đây, sự kiện này đã có sự tham gia của các CEO nổi tiếng như Jamie Damon của JPMorgan và Larry Fink của BlackRock.
Đối với các công ty toàn cầu, các nhà quản lý quỹ và ngân hàng, sự giàu có của Ả Rập Xê Út chính là sức hút to lớn vào thời điểm quan trọng. Trong khi các nhà đầu tư khác tỏ ra thận trọng trước môi trường lãi suất cao hơn, thì cường quốc dầu mỏ này vẫn đón nhận dòng vốn mạnh mẽ. Động lực này một phần đến từ việc PIF đặt mục tiêu quản lý 2 nghìn tỷ USD vào cuối thập kỷ này và đang chạy đua với thời gian để đáp ứng thời hạn cho tham vọng Vision 2030.
Trong khi đó, Ả Rập Xê Út cũng có mối quan hệ căng thẳng với các cường quốc khác trong khu vực như UAE, nơi các quỹ như Mubadala và G42 cũng đang triển khai các thương vụ đầu tư quốc tế.
Đầu tháng này, PIF đã phải chi thêm 1,5 tỷ USD cho khoản funding gap cho Lucid. Hãng xe điện này lần đầu tiên huy động được hơn 1 tỷ USD từ PIF vào năm 2018, sau cuộc đàm phát tư nhân hoá của PIF với Elon Musk thất bại. Tuy nhiên, tỷ lệ cash burn của Lucid ở mức cao và nhu cầu với xe điện ngày càng suy yếu.
PIF cũng phải hỗ trợ một công ty khác. Theo hồ sơ được công bố tại Anh vào tháng này, quỹ đã đầu tư 750 triệu USD vào Magic Leap từ đầu năm 2023, khi công ty này đang chật vật để đưa sản phẩm tai nghe thực tế ảo tăng cường của mình thành xu hướng.
Hertog cho hay, dù các công ty như Lucid đã rơi vào thời kỳ khó khăn và các khoản đặt cược khác chưa có hiệu quả lớn, thì vẫn còn quá sớm để khẳng định về hiệu suất tổng thể. Năm 2023, PIF đã báo lãi sau khoản lỗ 11 tỷ USD ở năm trước, dù nhiều thương vụ đầu tư vẫn còn ở giai đoạn đầu.
Ngoài ra, mối quan hệ của PIF với các nhân vật chính trị cũng đang gây lo ngại. Con rể của Donald Trump, Kushner, người thành lập công ty cổ phần tư nhân Affinity Partners vào năm 2021, đã nhận được cam kết trị giá 2 tỷ USD từ PIF cho quỹ đầu tư của mình. Cam kết đó đang phải đối mặt với cuộc điều tra của Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ Ron Wyden.
Tham khảo BI