Ngọc Lan cao 1,6 m, nặng 65 kg, ở Tây Hồ, thuộc tạng người dễ tăng cân, táo bón, rối loạn tiêu hóa. Trước đó, cô tập ăn eat clean, ăn chay, tập gym để giảm cân nhưng không thể duy trì. Được người quen giới thiệu, cô mua một hộp thuốc xổ - còn gọi là thuốc nhuận tràng để thải độc nhanh, giảm cân hiệu quả. Một hộp gồm hộp 8 vỉ, giá 250.000 đồng. Một vỉ gồm 50 viên, liều lượng chuẩn là hai đến ba viên một ngày.
Người bán tư vấn thuốc xách tay, chính hãng, không cần nhịn ăn hay tập luyện, cam kết " hỗ trợ nhu động ruột dọn sạch toàn bộ các loại thực phẩm ăn trong một ngày", từ đó kiềm chế tăng cân. Những ngày đầu, Lan đều cảm thấy người nhẹ nhõm hơn, không đầy bụng, khó tiêu sau ăn. Sau đó, cô tự tăng hai lên 4 viên một ngày vì người bán tư vấn "càng sổ được nhiều lần, cơ thể càng không tích nước, thải độc nhanh".
Một tháng dùng thuốc, Lan bắt đầu xuất hiện dấu hiệu thường xuyên đau âm ỉ vùng thượng vị, buồn nôn, thường mất ngủ và đi vệ sinh khó khăn. Ngoài ra, cô phát hiện có máu khi đại tiện. Lo lắng, người phụ nữ nhập Bệnh viện Đại học Y khám, được chẩn đoán chảy máu trực tràng, viêm dạ dày, do tự ý dùng thuốc.
"May mắn là đi khám sớm, nếu không hậu quả sẽ rất nặng nề", Lan nói, thêm rằng cô mất thêm ba triệu đồng mua thuốc điều trị tiêu hóa trong một tháng, sau đó tái khám..
Cũng không có thời gian tập luyện, Thùy Dung, 27 tuổi, tìm mua thuốc nhuận tràng để đào thải, giảm cân. Sau uống được một tháng, cô luôn cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, đầy hơi, đi ngoài liên tục, không thể tập trung làm việc. Đi khám, bác sĩ chẩn đoán chị bị hội chứng ruột kích thích, gây tiêu chảy, buộc phải ngưng thuốc.
Vỉ thuốc Lan uống. Ảnh: NVCC
Thuốc xổ hay còn được gọi là thuốc nhuận tràng, tác dụng chính là giúp tăng nhu động ruột trong khoảng thời gian từ 8-12 tiếng, thúc đẩy quá trình đào thải, làm mềm phân và giảm được triệu chứng táo bón tạm thời. Tuy nhiên, thuốc cần được chỉ định, kê đơn, tuyệt đối không tự ý dùng tại nhà.
Hiện, trên các nền tảng mạng xã hội, nhiều video bán thuốc nhuận tràng, thải độc thu hút hàng trăm đến hàng triệu lượt xem. Người bán cam kết không có tác dụng phụ, thải độc nhanh, hiệu quả, giảm triệu chứng đau do táo bón ngay lập tức. Ngoài thuốc đóng gói trong vỉ, nhiều người dùng thuốc xổ (dạng gel/bột) được sử dụng trong nội soi đại tràng để uống, nghĩ "xổ hết cặn bã ra ngoài là thải độc", hết táo bón, giảm cân nhanh.
Bác sĩ Bùi Đức Ngọt, khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, thuốc sổ hay thuốc nhuận tràng gồm 5 loại. Cụ thể loại tạo khối, tăng thẩm thấu, loại làm trơn phân, mềm phân và nhuận tràng kích thích. Trong đó, thuốc tăng nhu động ruột, nhuận tràng là thuốc thụt, tác dụng tại chỗ, còn lại là đường uống. Mỗi loại có chỉ định sử dụng riêng, về cơ bản đều an toàn. Tuy nhiên, bác sĩ phải thăm khám, xác định tình trạng sức khỏe, nguyên nhân gây bệnh mới đưa ra chỉ định dùng thuốc phù hợp.
Việc lạm dụng, sử dụng thuốc bừa bãi dẫn đến rối loạn tiêu hóa nặng hơn, ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột. Các thuốc này không có chỉ định dùng lâu dài, tuyệt đối không tự ý uống hàng ngày. Thuốc còn gây mất nước và điện giải trong trường hợp dùng thuốc thẩm thấu, gây khó chịu và giảm chất lượng sống vì người bệnh đi ngoài liên tục cho đến khi đào thải hết thuốc.
Ngoài ra, thuốc nhuận tràng không có cơ chế thải độc. Cơ thể thải độc riêng qua bài tiết mồ hôi, đi vệ sinh, hít thở, vệ sinh thân thể, không phải do dùng thuốc. Trường hợp gan bị quá tải mà tiếp tục đưa thêm các chất không rõ nguồn gốc vào càng tăng nguy cơ ngộ độc, khiến bệnh trầm trọng hơn. Một số loại thuốc thẩm thấu gốc dầu, nếu dùng lâu dài còn có thể gây ung thư.
Khi sử dụng thuốc xổ, toàn bộ các chất dinh dưỡng đều bị thải ra ngoài còn khiến cơ thể dễ bị đói, mất sức, suy giảm miễn dịch. Nhiều trường hợp lạm dụng uống quá liều gây đau bụng quặn thắt, tiêu chảy mạn tính, đầy hơi, buồn nôn, làm suy yếu và làm loãng xương, chảy máu trực tràng.
Cùng quan điểm, PGS.TS Đào Việt Hằng, Phó Giám đốc Trung tâm Nội soi Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết các bác sĩ không khuyến khích phương pháp này vì nó khá nguy hiểm với một số nhóm nguy cơ như người lớn tuổi, bệnh nhân suy kiệt, suy thận, rối loạn điện giải, một số bệnh lý nội khoa nặng.
Thuốc xổ được chỉ định trong trường hợp cần nội soi đại tràng hoặc người bệnh táo bón lâu ngày, không thể đi đại tiện, người bệnh xơ gan có hội chứng não gan cần thụt tháo để đưa toàn bộ hệ vi khuẩn đường ruột ra ngoài. Hình thức này phải được thực hiện tại bệnh viện, do bác sĩ trực tiếp tiến hành.
Để đường ruột khỏe mạnh, người dân cần uống trên hai lít nước mỗi ngày, ăn đầy đủ chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và cá, hoa quả. Giảm ăn đường, ăn đủ chất béo lành mạnh có trong bơ, hạnh nhân, đậu phộng, hạt macadamia, quả phỉ, cá béo, dầu ô liu và dầu dừa...
Hạn chế thịt đỏ, đồ chiên rán, dầu mỡ... Không hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích. Nên kiêng uống rượu bia sau Tết và hạn chế ăn thức ăn thừa như bánh chưng, nem rán, canh măng. Duy trì tập thể dục để bài tiết mồ hôi, duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc để cơ thể khỏe mạnh.
*Tên nhân vật được thay đổi
Quỳnh Chi - Thùy An