Nhưng chỉ vì một số yếu tố rủi ro không phải lúc nào cũng rõ ràng không có nghĩa là đột quỵ không thể kiểm soát được. Trên thực tế, theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, 80% các ca đột quỵ có thể phòng ngừa được thông qua những thay đổi về lối sống như tập thể dục, chế độ ăn uống...
Không ai hiểu rõ điều đó hơn các chuyên gia điều trị vấn đề này. Các bác sĩ chuyên khoa đột quỵ cho biết họ suy nghĩ rất nhiều về những cách chính để giảm nguy cơ đột quỵ.
Tiến sĩ Anthony Kim, bác sĩ thần kinh mạch máu và là Giám đốc y khoa của Trung tâm Đột quỵ thuộc Đại học California tại San Francisco (Hoa Kỳ), đã chia sẻ những thói quen mà mình cũng như đồng nghiệp của bà luôn tránh và lý do tại sao bạn cũng nên tránh chúng.
Tiến sĩ Anthony Kim
1. Có lối sống ít vận động
Theo Tiến sĩ Arthur Wang, Giám đốc khoa phẫu thuật thần kinh nội mạch tại Trường Y khoa Đại học Tulane (Hoa Kỳ), một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với đột quỵ là lối sống ít vận động.
Mặc dù không có định nghĩa chính thức nào về lối sống ít vận động, nhưng nhìn chung, nó có nghĩa là dành quá nhiều thời gian để ngồi hoặc nằm và không dành đủ thời gian để tập thể dục hoặc di chuyển.
“Người ta đã chứng minh rằng hoạt động thể chất thường xuyên giúp giữ cho mạch máu của bạn không bị tắc nghẽn. Nó ngăn chặn sự tích tụ mảng bám trong động mạch”, Wang nói. “Vì vậy, chúng tôi thường khuyên mọi người nên tập thể dục vừa phải trong khoảng 30 phút, có thể là năm lần một tuần”.
Điều này có thể có nghĩa là đi bộ, chạy bộ, đạp xe, làm vườn hoặc tham gia lớp tập luyện nhóm - không có cách nào sai để vận động.
2. Bỏ qua huyết áp cao
Kim cho biết: "Hóa ra rất nhiều điều tương tự mà chúng tôi khuyến nghị cho một lối sống lành mạnh cũng làm giảm nguy cơ mắc cả bệnh tim và đột quỵ. Nhưng nếu có một yếu tố có tác động lớn nhất thì đó chính là huyết áp".
Ông cho biết, huyết áp cao, đặc biệt là theo thời gian, có thể dẫn đến nhiều vấn đề: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ đột quỵ có thể thay đổi lớn nhất.
Kim cho biết: "Nếu bạn cầm một cây đũa thần và vung nó lên rồi đột nhiên loại bỏ huyết áp cao khỏi dân số Hoa Kỳ, thì sẽ có ít hơn 60% các ca đột quỵ. Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ và chúng tôi gọi nó là kẻ giết người thầm lặng vì nhiều khi, bệnh nhân không cảm thấy; bạn phải kiểm tra, theo dõi và điều trị".
3. Bỏ qua việc kiểm tra định kỳ
“Những yếu tố rủi ro này thường không có bất kỳ triệu chứng thực sự nào”, Wang cho biết, đây là điều đáng lo ngại cần suy nghĩ. “Một bệnh nhân sẽ không bao giờ biết rằng huyết áp của họ cao, họ sẽ không biết liệu họ có cholesterol cao hay không trừ khi tất cả những điều này được kiểm tra hoặc sàng lọc thường xuyên”.
Điều này có nghĩa là bạn cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe định kỳ. Họ sẽ sàng lọc các vấn đề như cholesterol cao và huyết áp cao trong khi kiểm tra các yếu tố nguy cơ khác như lượng đường trong máu và cân nặng của bạn, ông nói thêm.
Wang cho biết: “Tôi nghĩ rằng chỉ cần hết sức cảnh giác về những điều đó, đặc biệt là khi các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ này rất khó hiểu, nghĩa là chúng không biểu hiện thành bất kỳ triệu chứng thực sự nào, vì vậy điều thực sự quan trọng là bệnh nhân phải hiểu điều đó để thực hiện các bước khả thi là đến gặp bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm sàng lọc thường quy này”.
Bác sĩ cũng có thể xem xét bất kỳ yếu tố rủi ro nào nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn, như giới tính (đột quỵ thường gặp hơn ở phụ nữ, Wang cho biết) và tiền sử cá nhân.
“Về tiền sử bệnh tật, những người đã từng bị đột quỵ hoặc nếu một trong hai cha mẹ họ đã từng bị đột quỵ thì có nguy cơ bị đột quỵ trong tương lai cao hơn nhiều”, Wang cho biết.
4. Hút thuốc
Theo cả Kim và Wang, một trong những thói quen cần tránh hàng đầu là hút thuốc.
Kim cho biết: “Điều đó chắc chắn làm tăng nguy cơ đột quỵ và bệnh tim. Và một trong những cách nó thực hiện điều đó là khiến các mạch máu bị thu hẹp theo thời gian và cuối cùng có thể dẫn đến tắc nghẽn lưu lượng máu đến một phần não, về cơ bản đó chính là đột quỵ”, ông giải thích.
5. Uống quá nhiều rượu
Có lẽ bạn biết rằng rượu không tốt cho bạn. Nó liên quan đến một số loại ung thư, bệnh gan và thậm chí là đột quỵ. Cụ thể, Kim cho biết có "mối liên hệ giữa... việc sử dụng rượu quá mức và nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ".
Khuyến nghị về rượu khác nhau tùy theo từng người, nhưng CDC Hoa Kỳ coi việc uống hơn 4 ly trong một lần đối với phụ nữ hoặc 5ly trong một lần đối với nam giới là uống quá mức. Hơn 8 ly mỗi tuần đối với phụ nữ và 15 ly mỗi tuần đối với nam giới cũng được coi là uống quá mức.
Kim cho biết, nhìn chung, người ta chấp nhận rằng phụ nữ không nên uống quá 1 ly rượu mỗi ngày và nam giới không nên uống quá 2 ly.
6. Bỏ qua chế độ ăn uống của bạn
Một chế độ ăn uống hợp lý cũng rất quan trọng để kiểm soát nguy cơ đột quỵ. Điều này có nghĩa là hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, Wang cho biết. (Ngoài ra, Kim chỉ ra rằng có mối quan hệ giữa lượng muối ăn vào và huyết áp cao, mà như chúng ta đã biết, đây là một yếu tố nguy cơ đột quỵ khác).
Khi nói đến những gì bạn nên ăn, Kim đưa ra lời khuyên "ăn thực phẩm chủ yếu là thực vật, không quá nhiều". Điều này có nghĩa là có chế độ ăn giàu trái cây và rau quả với một số thịt được thêm vào.
7. Bỏ qua điều trị cần thiết
Vì đột quỵ rất phổ biến trên thế giới, điều quan trọng là bạn phải nhận biết các dấu hiệu và được điều trị càng sớm càng tốt. Các phương pháp điều trị đột quỵ hiện có sẽ hiệu quả hơn nếu được thực hiện sớm, Kim cho biết.
Ông cho biết: “Vì nhiều cơn đột quỵ không gây đau đớn và các triệu chứng của đột quỵ rất đa dạng nên việc nhận biết các triệu chứng của đột quỵ là rất quan trọng”.
Và, có một từ viết tắt hữu ích giúp mọi người nhớ các dấu hiệu — và từ viết tắt đó là FAST, Kim cho biết. FAST là viết tắt của “mặt méo, tay yếu, khó nói... thì gọi cấp cứu”, theo trang web của Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ.
Kim lưu ý: “Đây không phải là danh sách tất cả các triệu chứng có thể gây đột quỵ, nhưng bất kỳ [yếu tố] nào trong số đó cũng có thể khiến người ta nghi ngờ rằng đó có thể là đột quỵ, đặc biệt là nếu nó xảy ra đột ngột”.
Và một lần nữa, điều quan trọng cần nhớ là việc điều trị càng nhanh càng tốt là vô cùng quan trọng, ông nói.