Tại cuộc họp Ban chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu biên giới phía Bắc do Bộ Công Thương tổ chức ngày 18/1, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã chỉ đạo các đơn vị chức năng cần nỗ lực hết sức, bằng mọi cách đảm bảo thông quan cho hàng hóa nông sản.
Ùn tắc dần được kiểm soát
Báo cáo của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy từ đầu tháng 12/2021, do dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu, Trung Quốc đã liên tục tăng cường các biện pháp phòng chống dịch tại tất cả các cửa khẩu, bao gồm cả cảng biển và các cửa khẩu biên giới đất liền. Tiến độ thông quan hàng hóa đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cùng với việc nhiều nông sản xuất khẩu của Việt Nam vào chính vụ thu hoạch đã gây ra tình trạng ùn tắc hàng hóa, phương tiện trên diện rộng tại hai tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh.
Cao điểm ùn tắc xảy ra vào các ngày 24/12 và 25/12/2021, khi có tới gần 6.000 phương tiện chờ xuất khẩu trên địa bàn Lạng Sơn và Móng Cái, trong khi bên kia biên giới cũng tồn đọng hàng ngàn xe chờ làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam.
[Nhiều xe nông sản, đông lạnh vẫn ra cửa khẩu Móng Cái chờ xuất khẩu]
Thời gian qua, lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành và Ủy ban Nhân dân các tỉnh biên giới đã cùng vào cuộc để xử lý tình trạng ùn tắc này.
Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã tổ chức 2 cuộc họp trực tuyến vào các ngày 26/12/2021 và 8/1/2022. Cùng đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã gửi thư cho các đối tác Trung Quốc và chỉ đạo các đơn vị có liên quan của Bộ tổ chức hội đàm với tỉnh Quảng Tây và Bộ Thương mại Trung Quốc để bàn giải pháp tháo gỡ ách tắc tại khu vực cửa khẩu.
Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã gặp Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam và gần đây nhất, ngày 13/01/2022, đã trực tiếp điện đàm với Thủ tướng Quốc Vụ viện Trung Quốc Lý Khắc Cường để trao đổi về các biện pháp nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác song phương, trong đó có việc giải quyết tình trạng ùn tắc hàng hóa xuất nhập khẩu và phương tiện tại khu vực biên giới.
“Nhờ nỗ lực và thiện chí của tất cả các bên, tình hình tới nay đã có sự cải thiện đáng ghi nhận,” ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu chia sẻ.
Theo ông Chinh, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) đã tiến hành đánh giá tình hình thực tế công tác phòng chống dịch tại từng cửa khẩu để khôi phục dần hoạt động thông quan một số cửa khẩu, trong đó có cụm cửa khẩu quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam tại Thành phố Móng Cái (Quảng Ninh).
Ngoài ra, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) cũng chính thức cho phép nhập khẩu trở lại trái cây tươi từ Việt Nam qua cửa khẩu Kim Thành, trong đó có quả thanh long.
Theo báo cáo của Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc, đến 8 giờ sáng ngày 17/1/2022, toàn tuyến biên giới phía Bắc đã có 12 cửa khẩu, lối mở hoạt động.
Tổng lượng xe còn tồn tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh là 2.643 xe, giảm hơn 3.000 xe so với thời điểm cuối tháng 12/2021. Hàng hóa nhập khẩu cũng được giải tỏa đáng kể, đáp ứng nhu cầu vật tư, nguyên liệu cho sản xuất trong nước.
Ông Hoàng Xuân Ánh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cao Bằng, cho biết tại cửa khẩu Tà Nùng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng hiện còn tồn 80 xe xuất khẩu, chủ yếu là gỗ ván, tiêu, điều, không có hoa quả; xe nhập khẩu có 260 xe, hàng hóa chủ yếu là than cốc, máy móc thiết bị.
Phía Trung Quốc đã thông báo ngày 17/1 và 18/1 dừng xuất nhập khẩu để kiện toàn công tác phòng chống dịch. Từ ngày 19/1 tiếp tục cho xuất nhập khẩu nhưng đến 21/1 sẽ dừng hoạt động xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Tà Nùng.
Còn tại cửa khẩu Trà Lĩnh vẫn tồn một số xe thanh long; số xe chờ nhập khẩu chủ yếu là than cốc và máy móc nhưng số lượng không nhiều…
“Nếu thực hiện xuất nhập khẩu bình thường, khả năng thông quan qua cửa khẩu Cao Bằng khoảng 300 xe/ngày nhưng hiện Trung Quốc đang khống chế chỉ cho xuất khẩu 20 xe và nhập khẩu 20 xe/ngày,” ông Hoàng Xuân Ánh thông tin.
Lãnh đạo tỉnh Cao Bằng cho hay địa phương đã chuẩn bị lực lượng chức năng làm việc 24/24h đồng thời trao đổi với phía Trung Quốc ở nhiều cấp. Cao Bằng đãng xây dựng mô hình cửa khẩu xanh, cửa khẩu an toàn, không COVID.
Ông Hoàng Xuân Ánh khẳng định với tình hình như vậy, từ nay đến Tết Nguyên đán có thể giải quyết tốt tình hình xuất nhập khẩu, lượng tồn không còn nhiều và hàng hóa có thể xuất khẩu tốt sau Tết.
Riêng với việc điều tiết hàng từ các cửa khẩu khác sang Cao Bằng, hiện địa phương đã triển khai. Nhưng từ nay đến tết Nguyên đán sẽ khó khi đến nay, nhiều lực lượng chức năng phía bạn đã chuẩn bị nghỉ Tết.
Trong khi đó, ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Lạng Sơn cho hay tính đến 20 giờ ngày 17/1, tổng xe nông sản tồn tại các cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn gồm: Cửa khẩu Hữu Nghị 673 xe, cửa khẩu Tân Thanh 373 xe, cửa khẩu Chi Ma 77 xe.
Đến hôm nay, còn cửa khẩu Hữu Nghị đang thông quan. Cửa khẩu Tân Thanh đã dừng thông quan. Cửa khẩu Chi Ma cũng mới dừng thông quan cách đây 3 ngày khi phía Trung Quốc phát hiện một ca F0 làm công việc bốc xếp ở đây.
Hiện nay, tại Lạng Sơn, số hàng đưa lên và quay đầu về nội địa là tương đương nhau. Nếu mỗi ngày xuất khẩu được 100 xe và một số ngày tới cửa khẩu Tân Thanh và Chi Ma mở cửa trở lại thì sẽ giải quyết được lượng hàng tồn. Phía bạn cũng đã thông báo 29 Tết sẽ nghỉ Tết Nguyên đán. Do đó, Lạng Sơn đã thường xuyên đàm phán với phía bạn để giải quyết việc thông quan.
Tại Quảng Ninh, ông Nguyễn Tường Văn, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh chia sẻ từ ngày 11/1 đến nay, các cửa khẩu của Quảng Ninh đã thông quan được 1.076 xe, trung bình 100 xe/ngày qua 2 cửa khẩu.
Tuy nhiên, vẫn có xe lên cửa khẩu hàng ngày nên vẫn còn 1.367 xe đang chờ thông quan. Phía Trung Quốc cũng có thông báo sẽ làm xuyên Tết để thông quan hàng hoá nhưng cán bộ tại cửa khẩu khi quay về quê sẽ bị cách ly từ 7-28 ngày nên tốc độ thông quan đang hoàn toàn phụ thuộc vào số lượng người làm ở cửa khẩu.
Hiện Quảng Ninh đã thông báo tạm dừng tiếp nhận hoa quả, hàng đông lạnh của các địa phương và triển khai các giải pháp chống dịch nhằm tránh trường hợp hàng hóa bị bạn trả về.
“Địa phương hoàn toàn chia sẻ với khó khăn của doanh nghiệp, nhưng nếu đưa hàng lên cửa khẩu nhiều quá sẽ gây khó khăn cho thông quan,” ông Nguyễn Tường Văn nói.
Khó khăn vẫn còn
Dù tình hình ùn tắc hàng hóa đã cơ bản được kiểm soát, song theo đánh giá tình hình vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đề nghị Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cùng phối hợp, nắm tình hình các địa phương, lượng xe lên cửa khẩu để phục vụ công tác điều hành.
Về phía Bộ Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị các đơn vị phải nỗ lực hết sức, bằng mọi cách phải đảm bảo thông quan hàng hóa nông sản.
Ông nhấn mạnh, quán triệt và thực hiện nghiêm túc tinh thần chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao hai nước là: Thuận lợi hóa thương mại giữa hai nước trong mọi hoàn cảnh. Tiếp tục khắc phục khó khăn, nỗ lực thông quan hàng hóa qua cửa khẩu, cơ bản đảm bảo an toàn phòng dịch, tránh thiệt hại cho các bên.
Về lâu dài, cần sản xuất kinh doanh theo đúng nguyên tác của kinh tế thị trường. Tinh thần chung là phải rõ về quan điểm, nhất quán trong hành động, nỗ lực hết mình. Làm hết việc chứ không hết giờ.
Lãnh đạo Bộ Công Thương khuyến nghị các địa phương có cửa khẩu cần phối hợp với các bộ ngành liên quan khẩn trương thiết lập vùng an toàn dịch bệnh để tập kết hàng hoá, xử lý kỹ thuật, đảm bảo an toàn dịch bệnh cho hàng hoá và người vận chuyển hàng hoá. Ngoài ra, cần ổ chức tốt việc phân luồng giao thông, tránh ách tắc; đảm bảo chỗ ăn nghỉ cho lái xe, chủ hàng và các dịch vụ cần thiết cho lưu trú, bảo quản tạm thời hàng hoá; tổ chức lực lượng phối hợp với phía bạn và chủ hàng để tổ chức giao nhận, thanh toán.
Các đơn vị cần chỉ đạo, khuyến cáo các chủ hàng, cơ sở sản xuất kinh doanh tuân thủ quy tắc, áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn dịch bệnh trên người, phương tiện vận tải, đặc biệt là trên bao bì sản phẩm. Cung cấp đủ truy xuất nguồn gốc; bảo đảm chất lượng hàng hoá như cam kết, tuân thủ quy định về bao bì đóng gói, bảo quản, giao nhận.
“Thường xuyên giữ mối liên hệ và khuyến cáo với các chính quyền, cơ quan chức năng địa phương có hàng nông thủy sản xuất khẩu trong việc hợp tác chặt chẽ với Ban chỉ đạo để việc đưa hàng lên biên giới, tổ chức thông quan qua cửa khẩu thuận lợi. Về lâu dài, chỉ đạo sản xuất có quy hoạch, kế hoạch, tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường…,” Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh./.