Tuần này, cả hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ là bà Kamala Harris và ông Donald Trump công bố thêm chi tiết về kế hoạch thúc đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới. Harris đưa ra các đề xuất mới trong sự kiện tại New Hampshire hôm 4/9. Trong khi đó, Trump phát biểu tại New York vào 5/9.
Kinh tế luôn là vấn đề chi phối trong các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Trong một cuộc khảo sát của AP tháng trước, 45% người được hỏi cho rằng Trump sẽ điều hành kinh tế tốt hơn. Tỷ lệ này với bà Harris là 38%.
Người chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11 này sẽ có tác động lớn đến luật thuế của Mỹ năm tới, khi phần lớn chính sách giảm thuế mà cựu tổng thống ký duyệt năm 2017 sẽ hết hiệu lực đầu năm sau. Không chỉ thuế, cách tiếp cận của Trump và Harris trong nhiều chính sách kinh tế cũng rất khác nhau.
Tầng lớp trung lưu
Cựu tổng thống Donald Trump tại sự kiện ở La Crosse, bang Wisconsin ngày 29/8. Ảnh: AFP
Trump coi giảm thuế với doanh nghiệp và người giàu là cần thiết để thúc đẩy đầu tư. Các cố vấn của ông trong nhiệm kỳ trước cho rằng tăng trưởng trung bình sẽ vượt 3% mỗi năm. Điều này đã không xảy ra. Dù vậy, giai đoạn 2018-2019, thu nhập bình quân hộ gia đình tăng thêm 5.220 USD, lên 78.250 USD, theo Cục Thống kê dân số Mỹ.
"Chính sách của ông Trump được thiết kế để nâng mức lương cho tầng lớp trung lưu, đưa sản xuất trở lại nước Mỹ và tái công nghiệp hóa", Joseph LaVorgna - một nhà kinh tế học từng làm việc tại Nhà Trắng thời Trump giải thích trên AP.
Ngược lại, bà Harris muốn hỗ trợ tầng lớp trung lưu mua nhà, người lao động nuôi con nhỏ và giảm thuế cho doanh nghiệp nhỏ. Bà muốn giải quyết vấn đề giá cả khi nền kinh tế lớn nhất thế giới đang hồi phục sau thời kỳ lạm phát cao nhất 4 thập kỷ.
Người mua nhà lần đầu có thể nhận 25.000 USD hỗ trợ tiền trả trước. 3 triệu căn nhà xây mới trong 4 năm. Người lao động mới sinh con được giảm 6.000 USD tiền thuế.
"Khi người lao động và tầng lớp trung lưu Mỹ có cơ hội kiếm nhiều tiền hơn, lập doanh nghiệp, mua nhà và cải thiện tài chính cá nhân, nền kinh tế sẽ được củng cố, phát triển", Brian Nelson - một cố vấn của bà Harris cho biết.
Tiền hoa hồng và an sinh xã hội
Phó tổng thống Kamala Harris tại Wilmington, bang Delaware ngày 22/7. Ảnh: AP
Trump đề xuất không đánh thuế tiền hoa hồng hoặc trợ cấp cho người lao động. Harris cũng ủng hộ ý tưởng không áp thuế với tiền hoa hồng.
Tuy nhiên, Ernie Tedeschi - nhà kinh tế học tại Trung tâm nghiên cứu chính sách Yale Budget Lab cho rằng việc không đánh thuế tiền hoa hồng không mang lại nhiều lợi ích kinh tế. Chỉ 2,5% người lao động nhận được khoản này. Nhiều người thậm chí không kiếm đủ tiền nộp thuế.
Trump cũng muốn dừng thu thuế từ tiền phúc lợi an sinh xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là một khoản thu cho chương trình trợ cấp. Nếu không có nguồn thu này, các khoản trợ cấp sẽ khó được thanh toán đầy đủ, theo nghiên cứu của Brendan Duke - Giám đốc chính sách kinh tế tại tổ chức nghiên cứu Center for American Progress.
Thuế nhập khẩu
Trump nói nhiều về việc cắt giảm thuế, nhưng ông lại muốn điều chỉnh với hàng nhập khẩu để tạo thêm việc làm. Cựu tổng thống Mỹ đề xuất mức thuế chung là 10% với tất cả sản phẩm. Tuy nhiên, tại một sự kiện tháng trước ở North Carolina, ông gợi ý thuế suất có thể tăng lên 20%. Với các sản phẩm từ Trung Quốc, ông muốn áp 60%-100%.
Đảng Cộng hòa khẳng định chính sách thuế nhập khẩu của Trump sẽ không làm tăng lạm phát. Mục tiêu chính của sắc thuế này là khiến hàng nhập khẩu đắt đỏ hơn, từ đó thúc đẩy sản xuất trong nước.
Trong khi đó, chiến dịch của bà Harris cho rằng tầng lớp trung lưu sẽ gánh thiệt hại khi thuế tăng. Nếu áp thuế chung là 20%, một hộ gia đình tại Mỹ tốn thêm 4.000 USD một năm.
Chiến dịch của Trump không trả lời các câu hỏi về cách triển khai thuế nhập khẩu. Giới phân tích cho rằng nếu mục tiêu của cựu tổng thống là đưa việc làm về lại Mỹ, thuế này sẽ được áp dụng dần dần. Nhưng nếu họ muốn tăng ngân sách, thuế có thể được áp ngay lập tức.
Ngân sách
Trump muốn gia hạn chính sách giảm thuế thu nhập cá nhân mà ông ký duyệt năm 2017. Ông cũng đề xuất hạ thuế thu nhập doanh nghiệp từ 21% hiện tại xuống 15%, bên cạnh việc bỏ thuế với tiền hoa hồng và an sinh xã hội. Các chính sách này có thể khiến ngân sách Mỹ hao hụt 6.000 tỷ USD hoặc hơn. Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ trước đó cũng ước tính, nước này có thể thâm hụt 22.000 tỷ USD trong thập kỷ tới, dù không gia hạn giảm thuế.
Tăng trưởng của nền kinh tế khó bù đắp lại mức thâm hụt này. Ủy ban Ngân sách liên bang Mỹ (CRFB) - một tổ chức phi lợi nhuận - tính toán chính sách giảm thuế của Trump sẽ ít tác động đến tăng trưởng tổng thể trong 10 năm vì khối nợ tăng lên.
Ngược lại, bà Harris tỏ ra thận trọng hơn về thâm hụt. Quan chức trong chiến dịch tranh cử của bà cho biết các nguồn thu sẽ tương tự kế hoạch ngân sách 2025 của Tổng thống Joe Biden.
Tổ chức nghiên cứu Penn Wharton Budget Model ước tính các chính sách của bà sẽ khiến Mỹ chi thêm 2.300 tỷ USD. Đề xuất tăng thuế với doanh nghiệp lên 28% giúp ngân sách có thêm 1.100 tỷ USD tiền thuế. Penn Wharton Budget Model cho rằng đến năm 2034, kế hoạch của Harris sẽ làm tổn hại đến tăng trưởng nhiều hơn so với Trump.
Theo kế hoạch áp thuế của Trump, những người trong nhóm 0,1% giàu nhất nước này sẽ có thu nhập sau thuế tăng gần 377.000 USD. Còn nhóm 20% nghèo nhất chỉ nhận thêm 320 USD.
Trong khi đó, chính sách của bà Harris làm giảm thu nhập trung bình của top 0,1% khoảng 167.000 USD. Ngược lại, nhóm 20% nghèo nhất sẽ được nhận thêm 2.355 USD.
"Nhìn chung, cả Harris và Trump sẽ khiến khối nợ của quốc gia tăng nhanh hơn so với hiện tại", Kent Smetters – một giám đốc tại Penn Wharton Budget Model kết luận.
Hà Thu (theo AP, Reuters)