Đồng nghiệp khuyên anh đến một phòng khám sức khỏe ở phố Wall và nói mình gặp khó khăn trong việc tập trung. Sau khi hoàn thành bảng câu hỏi tại viện, anh được chẩn đoán mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và nhận đơn dùng thuốc Adderall.
Moran cho biết sử dụng loại thuốc này giúp anh làm việc hàng giờ và thành công chứng tỏ bản thân là người chăm chỉ, tất cả để có được công việc toàn thời gian sau khi tốt nghiệp.
"Sau vài tháng, tôi đã bị nghiện, phải phụ thuộc vào thuốc mới làm việc được", chàng trai 33 tuổi, hiện điều hành công ty đầu tư riêng, chia sẻ.
Vung tiền vào thuốc kích thích
Hình ảnh nhân viên phố Wall vung tiền vào thuốc kích thích, chất gây nghiện và cuộc sống về đêm rất phổ biến. Cocaine là loại thuốc được ưa chuộng trong những năm 1980, theo miêu tả trong bộ phim "The Wolf of Wall Street" (Sói già phố Wall). Ngày nay, các loại thuốc kích thích kê đơn được họ sử dụng như một công cụ để tối ưu hóa hiệu suất công việc. Đặc biệt đối với các nhân viên ngân hàng cấp thấp, phải làm việc nhiều giờ và cạnh tranh khốc liệt, Adderall và thuốc điều trị ADHD trở nên phổ biến.
Jonah Frey, một nhân viên từng làm việc tại ngân hàng Wells Fargo, cho biết đồng nghiệp của anh đôi khi hít Adderall ngay tại bàn làm việc mà "không ai quan tâm". Những người khác sử dụng túi nicotine hoặc lạm dụng nước tăng lực.
Tình trạng này xuất hiện cùng lúc phố Wall đang bị chỉ trích vì ép nhân viên cấp dưới làm việc quá sức. Cuộc điều tra của Wall Street Journal vào tháng 8 cho thấy Ngân hàng Trung ương Mỹ vi phạm các chính sách đãi ngộ lao động và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Tháng 5, một nhân viên trẻ qua đời sau khi làm việc hơn 100 giờ một tuần để hoàn thành hợp đồng trị giá 2 tỷ USD.
Jonah Frey, một nhân viên từng làm việc tại ngân hàng Wells Fargo. Ảnh: WSJ
Trevor Lunsford, một nhân viên ngân hàng tại Ascend Capital đã dùng Adderall trong 7 năm.
"Đó là phần không thể thiếu trong cuộc sống của tôi, một công cụ rất quan trọng", anh nói.
Lịch trình làm việc của Lunsford dày đặc. Trong một tháng, anh đáp chuyến bay 6h sáng đến Denver vào đầu tuần, quá cảnh qua Detroit để gặp gỡ khách hàng của ngân hàng. Anh dành 8 giờ cho một bài thuyết trình quản lý, sau đó đi ăn tối trong 4 giờ. Các ngày trong tuần, anh thường xuyên làm việc 20-22 giờ.
Giống Lunsford, khoảng 14 triệu người đã được kê đơn thuốc ADHD vào năm 2022, tăng 26% so với 2012, theo số liệu do công ty dữ liệu dược phẩm Iqvia cung cấp cho Bộ Tư pháp. Việc tiếp cận thuốc dễ dàng hơn thông qua các dịch vụ y tế trực tuyến tạo ra tình trạng lạm dụng.
Adderall và Vyvanse, một loại thuốc ADHD khác được xếp vào nhóm thuốc Biểu 2, ngang hàng với cocaine và opioid vì tính gây nghiện cao. Lạm dụng có thể gây ra các hành vi quá khích và vấn đề tim mạch. Các nghiên cứu trước đây chưa cho thấy hệ quả lâu dài của thuốc, nhưng đây là cửa ngõ dẫn đến những chất kích thích nguy hiểm hơn, Samuel Glazer, một bác sĩ tâm thần ở New York nhận định.
Ông cho biết, thu nhập khổng lồ khi làm việc trên phố Wall là nguyên nhân khiến nhiều người bất chấp sử dụng thuốc gây nghiện để tăng hiệu suất. Mức lương khởi điểm của nhân viên ngân hàng có thể lên tới 200.000 USD.
Edward Fruitman, bác sĩ tâm thần, người sở hữu và điều hành Trifecta, cho biết 50% khách hàng của ông đến từ phố Wall. Họ tìm đến ông vì làm việc cường độ cao gần như bất khả thi nếu không có thuốc hỗ trợ. Trifecta không nhận bảo hiểm. Bệnh nhân trả 350 USD cho lần tư vấn ban đầu và 240 USD mỗi tháng sau đó. Moran đã đến phòng khám từ năm 2016 đến năm 2019, chi hơn 5.000 USD.
Phụ thuộc thuốc
Một cựu nhân viên ngân hàng cho biết anh bắt đầu dùng Adderall khi làm việc tại Guggenheim Partners ở New York từ năm 2017 đến năm 2019, giống với nhiều đồng nghiệp. Tại văn phòng, "lọ thuốc ở khắp mọi nơi", anh nói.
Nhân viên ngân hàng khác tại Wells Fargo uống 50 mg Vyvanse mỗi sáng và 20 mg Adderall vài tối một tuần. Do tình trạng thiếu nguồn cung, anh lập một danh sách khoảng 10 hiệu thuốc để mua. Anh chợt nhận ra bản thân bị nghiện khi đang ngồi trên xe bus ở thành phố Queens, cách văn phòng gần một giờ, chỉ để đến một hiệu thuốc có thể đáp ứng nhu cầu.
Sau khi sử dụng Adderall, anh cảm thấy bản thân trở nên khó gần và bị cô lập. Thuốc cản trở khả năng trò chuyện thông thường, anh tập trung cao độ nhưng thường xuyên thấy lo lắng. Thay vì giao tiếp xã hội, anh ấy tập thể dục gần như mỗi đêm hoặc chơi trò chơi điện tử.
Một phụ nữ làm việc trong lĩnh vực tài chính ở Boston gặp tình trạng tương tự. Trong năm đầu sử dụng, cô cho rằng Adderall là loại "thuốc tiên", đem lại nhiều năng lượng đến mức cô có thể làm việc tới khuya, ở lại văn phòng trong 48 giờ. Khi dùng thuốc, cô có thể tập trung phân tích các xu hướng khó hiểu trên thị trường, xây dựng các dự báo phức tạp trong nhiều giờ mà không cần nghỉ ngơi.
Sau một thời gian, cô giảm 14 kg, hiếm khi ăn uống. Thuốc khiến cô trở nên quá tự mãn và thiếu trách nhiệm. Trong những giờ nghỉ giải lao, cô xả stress bằng cách đầu tư vào các cổ phiếu giá rẻ, như một hình thức đánh bạc may rủi.
Gần hai năm, cô nhận ra mình phụ thuộc vào thuốc để có năng lượng làm bất cứ điều gì. Cô đã cố gắng bỏ thuốc đột ngột, nhưng phải nghỉ phép và mất hàng nghìn đô la vào các khoản đầu tư mạo hiểm. Năm 2021, cô nghỉ việc hẳn, bán cổ phiếu và chuyển đến California một thời gian. Cô phải vật lộn với chứng trầm cảm và tái phát kể từ đó.
Thuốc Zyn chứa nicotine được bán tại hiệu thuốc. Ảnh: WSJ
Cai nghiện khó khăn hoặc bỏ mạng
Sau một thời gian dùng thuốc và làm việc quá sức, Jonah Frey bỏ việc và quyết định cai nghiện. Anh chuyển về sống với bố mẹ và phải mất một tháng để cảm thấy bình thường trở lại. Anh bị đổ mồ hôi lạnh vào buổi tối, ngủ liền mạch 12 tiếng hoặc không ngủ chút nào. Anh làm mọi cách để duy trì năng suất, thử cả việc học tiếng Pháp thông qua ứng dụng Duolingo.
"Tôi đã hiểu được những rủi ro bất lợi của việc sử dụng Adderall. Nhưng phần thưởng là trở thành giám đốc điều hành và kiếm được mức lương 7 con số. Tôi cảm thấy rằng tôi cần phải có lợi thế để đạt được điều đó", anh nói.
Sau khi ngừng thuốc, anh cho biết bản thân phải "học lại những điều cơ bản về cách một con người sinh sống trong xã hội, bên cạnh việc chỉ tới văn phòng và làm việc đến chết".
Hiện nay, Adderall được mua bán như một loại ma túy đường phố. Thuốc giả dễ nhiễm fentanyl, một loại opioid gây chết người.
Michael Bloom, 29 tuổi, gia nhập Ngân hàng Hoàng gia Canada tại New York năm 2022, háo hức chứng tỏ bản thân sau khi chuyển sang ngành đầu tư. Sau một thời gian, anh quyết định dùng Adderall theo lời khuyên của đồng nghiệp.
Ngày 11/4/2023, Bloom rời văn phòng về nhà vào khoảng 19h và làm việc suốt đêm. Đến 21h, một đồng nghiệp cùng nhóm nhắn tin xem anh có thể bắt đầu dự án mới hay không và không nhận được hồi âm.
Sáng hôm sau, Bloom được phát hiện chết trên sàn nhà. Khám nghiệm tử thi kết luận anh tử vong do ngộ độc cấp tính từ tác động kết hợp của fentanyl và ethanol.
Thục Linh (Theo Wall Street Journal)