Bí thơm, với danh hiệu “củ quả khổng lồ,” đã tạo ra những chuyển biến đáng kể trong cuộc sống của nhiều gia đình ở khu phố Tén Tẳn, thị trấn Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa. Chỉ sau 3 năm, việc trồng bí đã phát triển từ quy mô nhỏ lẻ thành sản xuất hàng hóa, cung cấp nguồn thu nhập ổn định và tạo công ăn việc làm cho hơn 30 lao động địa phương.
Trước đây, cây ngô và sắn là những cây trồng chủ yếu tại Tén Tẳn. Tuy nhiên, với địa hình dốc và khí hậu khô hanh, sản lượng nông sản luôn không ổn định và giá trị kinh tế thấp.
Ông Đinh Văn Nguyện, 60 tuổi, một người nông dân, đã quyết tâm biến đổi hoàn cảnh hiện tại. Trên 2 sào đất vườn của gia đình, ông bắt đầu trồng bí thơm – một loại cây dây leo với quả lớn từ 2-8 kg, được coi là đặc sản của vùng cao.
Trong mùa thu hoạch, ông Nguyện đã đạt được sản lượng hơn 6 tạ bí thơm và thu về lợi nhuận 6 triệu đồng kể cả sau khi đã trừ đi các khoản chi phí. Ông vui mừng chia sẻ: “Chỉ cần bán một quả bí nặng 7kg, tôi đã có 70.000 đồng, tương đương với tiền bán nửa tạ sắn.”
Trong mùa thu hoạch, ông Nguyện đã đạt được sản lượng hơn 6 tạ bí thơm và thu về lợi nhuận 6 triệu đồng kể cả sau khi đã trừ đi các khoản chi phí
Bí thơm không chỉ thu hút người tiêu dùng nhờ kích thước ấn tượng mà còn nhờ hương thơm đặc trưng tỏa ra từ mọi bộ phận như thân, lá, hoa và quả. Thịt bí có kết cấu dẻo, hương vị thơm ngon, ngọt nhẹ, thường được sử dụng linh hoạt trong nhiều món ăn như canh, xào hoặc nhúng lẩu. Ngoài quả, nụ và ngọn bí cũng rất được ưa chuộng trên thị trường.
Thời điểm gieo trồng bí thơm thường là từ cuối tháng 2 đến tháng 4 âm lịch, và sau khoảng 4-6 tháng, người nông dân có thể thu hoạch. Đặc điểm nổi bật là quả bí có khả năng bảo quản lên tới 6 tháng, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển xa và nâng cao giá trị kinh tế.
Sự thành công trong việc sản xuất bí thơm đã giúp thay đổi cách nhìn của người dân Mường Lát đối với nông nghiệp. Hiện tại, hợp tác xã thương mại Mường Lát đang có kế hoạch mở rộng thêm 5ha diện tích trồng bí vào năm 2025.
Theo ông Vi Văn Thông, Phó Giám Đốc Hợp tác xã, việc áp dụng đúng kỹ thuật chăm sóc có khả năng mang lại năng suất vượt mức 10 tấn quả/ha. Với giá bán ổn định từ 10.000 đến 15.000 đồng/kg, nông dân có thể đạt lợi nhuận lên đến 90 triệu đồng/ha.
Với giá bán ổn định từ 10.000 đến 15.000 đồng/kg, nông dân có thể đạt lợi nhuận lên đến 90 triệu đồng/ha
Hợp tác xã cũng đang phát triển chuỗi liên kết từ khâu sản xuất đến tiêu thụ nông sản, dự kiến sẽ chế biến đa dạng sản phẩm từ bí như mứt, trà và kẹo. Mục tiêu chính là khẳng định giá trị gia tăng của sản phẩm, qua đó đảm bảo thu nhập bền vững cho bà con nông dân.
Ông Trần Văn Thắng, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mường Lát, cho hay rằng hiện tại có khoảng 10ha bí thơm đang được trồng tập trung ở các xã như Mường Chanh, Quang Chiểu và thị trấn Mường Lát. Ông khẳng định: "Với đặc tính thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, bí thơm luôn được thương lái ưa chuộng. Vào cuối vụ, nhu cầu với bí thơm thường rất cao, thậm chí có thể 'cháy' hàng".
Huyện Mường Lát sẽ tiếp tục khuyến khích các xã, hợp tác xã và cộng đồng dân cư tái tạo giống bí thơm với mục tiêu mở rộng diện tích trồng, nhằm đưa bí thơm trở thành một trong những cây trồng chủ lực của địa phương.