Lá gan của bạn xứng đáng được đối xử tốt. Theo Hiệp hội Người nghỉ hưu Mỹ, gan thực hiện hơn 500 chức năng quan trọng, từ hỗ trợ tiêu hóa, lưu trữ các vitamin quan trọng (bao gồm A, D, E, K và B12) đến lọc các chất độc và vi khuẩn gây bệnh khỏi máu.
Phó giáo sư nội khoa, bác sĩ Mahsa Mansouri, làm việc tại Trường Y Dell, Đại học Texas, Mỹ, cho biết: "Gan là một cơ quan tuyệt vời. Nó có thể tự tái tạo, nghĩa là nó có thể sửa chữa và thay thế các tế bào gan bị tổn thương, miễn là tổn thương không quá nặng".
Thật không may, hơn 100 triệu người Mỹ mắc bệnh về gan và đại đa số không biết mình mắc bệnh, theo Tổ chức Gan Mỹ. Lý do là bệnh gan thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi bệnh tiến triển nặng.
Những nguyên nhân gây bệnh gan phổ biến hiện nay
Trước đây, viêm gan siêu vi là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh gan nhưng tỷ lệ này đang giảm dần. Mặt khác, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) và tổn thương gan do rượu đang gia tăng.
Tổn thương gan liên quan đến rượu đang trở nên phổ biến hơn do lượng tiêu thụ rượu bia ngày càng tăng trong hai thập kỷ qua; giờ đây nó là lý do hàng đầu dẫn đến nhu cầu ghép gan.
Tuy nhiên, "vấn đề lớn nhất hiện nay là béo phì", theo bác sĩ Vinod Rustgi, giám đốc Trung tâm bệnh gan và khối lượng gan tại Bệnh viện Đại học Robert Wood Johnson ở New Jersey, Mỹ.
Tại Mỹ, khoảng 25% người trưởng thành và 75% người thừa cân mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Tình trạng này được đặc trưng bởi sự tích tụ chất béo trong gan.
75% người thừa cân ở Mỹ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. (Ảnh minh họa)
Bác sĩ Rustgi nói: Một lá gan khỏe mạnh không lão hóa giống như các bộ phận khác của cơ thể, nhưng thời gian trôi qua chắc chắn khiến những người đang mắc bệnh gan gặp nguy hiểm hơn. Mặc dù bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu giai đoạn đầu thường không gây ra bất kỳ vấn đề đáng chú ý nào, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người trên 50 tuổi mắc bệnh này có nhiều khả năng bị xơ hóa hơn. Xơ hóa xảy ra khi tình trạng viêm mãn tính khiến mô sẹo tích tụ quanh gan và các mạch máu gần đó. Những người lớn tuổi mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cũng dễ tiến triển thành xơ gan, loại sẹo nghiêm trọng nhất.
Tuy nhiên, những người có quá nhiều mỡ trong gan hoặc thậm chí bị sẹo nhẹ (xơ hóa) hoàn toàn có thể đảo ngược tổn thương nếu họ hành động, bác sĩ Rustgi nói. Những hành động sau đây có thể giúp ích rất nhiều trong việc tránh tổn thương gan hoặc giúp gan lành lại.
7 hành động giúp bảo vệ gan
1. Ăn nhiều thực phẩm lành mạnh
Theo nghiên cứu từ tạp chí Nutrients, hãy cố gắng ăn ít chất béo bão hòa hơn - đặc biệt là từ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn - và nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật hơn.
Một nghiên cứu khác trên tạp chí Gut chỉ ra rằng chế độ ăn xanh - Địa Trung Hải sẽ có lợi cho sức khỏe gan. Chế độ ăn xanh - Địa Trung Hải kết hợp chế độ ăn Địa Trung Hải truyền thống với các polyphenol (hợp chất thực vật) bổ sung từ trà xanh và một loại thực vật thủy sinh có tên là bèo tấm Mankai.
Nhìn chung, bạn nên cần chọn thực phẩm ít chất béo hơn và với khẩu phần nhỏ hơn, theo Nicholas Lim, phó giáo sư y khoa tại Khoa Tiêu hóa, Gan và Dinh dưỡng tại Trường Y Đại học Minnesota, Mỹ. Ông cho biết kiểu ăn uống này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim và tiểu đường loại 2, và điều này cũng giúp tăng cường sức khỏe gan.
Chế độ ăn Địa Trung Hải được chứng minh là đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
2. Giảm cân nếu thừa cân
Vì bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có mối liên hệ chặt chẽ với bệnh béo phì nên giảm cân có lẽ là cách quan trọng nhất để ngăn ngừa tình trạng này, phó giáo sư Lim nói. Chỉ giảm 7 đến 10% trọng lượng ban đầu sẽ giúp giảm đáng kể hàm lượng mỡ trong gan, viêm gan và sẹo (xơ hóa).
Hãy quên đi những chế độ ăn kiêng lỗi thời vốn chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn. Phó giáo sư Lim nói: "Bất cứ chế độ ăn kiêng nào giúp bạn giảm cân một cách ổn định đều là chế độ ăn kiêng tốt cho bạn".
3. Hạn chế đồ ăn vặt nhiều đường, nước ngọt
Chắc chắn điều này giúp bạn kiểm soát cân nặng nhưng đó không phải lợi ích duy nhất. Những thực phẩm này thường chứa nhiều đường đơn, trong đó có đường fructose, dường như có vai trò trong việc thúc đẩy bệnh gan. Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu rõ nhưng fructose có thể khiến cơ thể hình thành và tích trữ nhiều chất béo hơn.
4. Tập thể dục vài lần một tuần
Hoạt động nhiều hơn thực sự quan trọng đối với sức khỏe của gan, ngay cả khi nó không dẫn đến giảm cân. Nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa tập thể dục và việc giảm nguy cơ mắc bệnh gan. Những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tập thể dục nhịp điệu hoặc tập thể dục đối kháng trong khoảng 45 phút (ba lần một tuần) có thể giảm gan nhiễm mỡ từ 20 đến 30% trong vòng 12 tuần.
Hoạt động nhiều hơn thực sự quan trọng đối với sức khỏe của gan.
5. Cắt giảm rượu bia
Phó giáo sư Mansouri cho biết hạn chế uống rượu bia cũng rất quan trọng đối với sức khỏe gan, đặc biệt nếu bạn mắc bệnh gan liên quan đến rượu.
"Theo hướng dẫn gần đây của Canada, lượng rượu an toàn là bằng 0", vị phó giáo sư lưu ý và nói thêm rằng phụ nữ dễ bị tổn thương hơn trước tác hại của rượu. "Trên thực tế, khi phụ nữ uống cùng một lượng rượu như nam giới, nó có thể gây độc cho cơ thể họ gấp đôi", phó giáo sư Mansouri nói.
6. Uống cà phê
Phó giáo sư Mansouri nói tiêu thụ cà phê có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển và thậm chí là ung thư gan. Nghiên cứu cho thấy khoảng ba đến bốn cốc mỗi ngày có thể có tác dụng bảo vệ.
Tiêu thụ cà phê có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển và thậm chí là ung thư gan.
7. Tránh xa thực phẩm bổ sung không cần thiết
Bác sĩ Rustgi cho biết một số thực phẩm bổ sung, chẳng hạn như cây kế sữa, có thể có tác dụng chống viêm ở gan, nhưng không có dữ liệu tốt nào chứng minh việc sử dụng chúng đem lại lợi ích rõ rệt.
Trong khi đó, khoảng 20% trường hợp nhiễm độc gan ở Mỹ bắt nguồn từ thực phẩm bổ sung. Phó giáo sư Lim nói: "Rất nhiều người hỏi tôi về các phương pháp điều trị bằng thảo dược hoặc thực phẩm bổ sung. Tôi khuyên mọi người không nên dùng những thứ này vì chúng không được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ quản lý, vì vậy chúng ta không thực sự biết những gì có trong chúng. Hầu hết đều không giúp ích gì cho gan và một số có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng".
Bác sĩ Rustgi cho biết bệnh nhân thường mắc sai lầm khi nghĩ rằng "tự nhiên" có nghĩa là thứ gì đó an toàn hoặc có lợi. Ông nói: "Chúng tôi sẽ nhắc nhở họ rằng sét và rắn là những điều tự nhiên và không hẳn là có lợi cho sức khỏe".
Có cần thải độc gan?
Một trong những công việc chính của gan là lọc chất độc khỏi máu, nhưng điều đó không có nghĩa là những chất độc đó bị mắc kẹt trong gan hoặc bạn cần phải làm bất cứ điều gì để loại bỏ chúng.
Phó giáo sư Lim nói: "Gan bài tiết chất độc một cách tự nhiên vào những thứ như mật, chất này sẽ được thải ra ngoài qua nhu động ruột".
Phó giáo sư Mansouri cũng đồng ý, nói rằng không có lý do gì để thanh lọc cơ thể hoặc uống các thực phẩm bổ sung đặc biệt để có được sức khỏe gan tốt hơn. Bác sĩ Mansouri nói: "'Thải độc gan' là một thuật ngữ gây hiểu lầm được nhiều đơn vị sử dụng để bán sản phẩm của họ. Công việc của gan là giải độc và lọc các chất có hại ra khỏi cơ thể và nó thực hiện rất tốt công việc này. Chúng ta không cần bất kỳ thực phẩm bổ sung nào để hỗ trợ quy trình này. Trên thực tế, một số chất bổ sung có thể gây hại cho gan, gây suy gan và thậm chí tử vong trong những trường hợp nặng".
(Theo Hiệp hội Người nghỉ hưu Mỹ)