Bộ Quốc phòng Nga cho biết quân đội Ukraine đêm 23/11 phóng 5 tên lửa đạn đạo chiến thuật ATACMS vào vị trí tiểu đoàn S-400 gần khu dân cư Lotarevka ở tỉnh Kursk. "Hệ thống phòng không Pantsir trực chiến đã bắn hạ ba tên lửa ATACMS, hai quả đạn còn lại đánh trúng mục tiêu, gây ra thương vong và khiến một đài radar của tổ hợp S-400 bị hư hại", cơ quan này thừa nhận.
Quân đội Nga thêm rằng lực lượng Ukraine hôm 25/11 phóng tiếp 8 tên lửa ATACMS vào căn cứ không quân Kursk-Vostochny ở tỉnh Kursk. "Tổ hợp S-400 và Pantsir trực chiến đã được hạ 7 quả đạn, một tên lửa đánh trúng mục tiêu. Hai quân nhân bị thương nhẹ, một số công trình cũng bị hư hại nhẹ", thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga có đoạn.
Mảnh vỡ tên lửa ATACMS Nga thu được sau cuộc tập kích của Ukraine hôm 25/11. Ảnh: BQP Nga
Quân đội Ukraine tuyên bố cuộc tập kích hiệp đồng đêm 23/11 đã khiến một đài radar của tổ hợp S-400 trúng đòn. Truyền thông Ukraine nói rằng cuộc tấn công làm 8 người thiệt mạng, gồm 5 quân nhân vận hành tổ hợp và ba nhân viên tập đoàn Almaz-Antey, nhà sản xuất hệ thống S-400.
Video đăng trên mạng xã hội cho thấy chớp lửa và nhiều tiếng nổ liên tiếp tại căn cứ Kursk-Vostochny hôm 25/11, dường như là các quả đạn con được giải phóng từ đầu đạn chùm của tên lửa ATACMS.
Chuyên trang quân sự War Zone của Mỹ nhận định vụ tập kích sân bay Kursk-Vostochny không gây thiệt hại đáng kể, do không quân Nga đã ngừng sử dụng địa điểm này và sơ tán máy bay từ lâu.
Tài khoản Fighter Bomber của một phi công tiêm kích Nga cũng đưa ra thông tin tương tự, cho biết khí tài giá trị nhất ở khu vực là các tổ hợp phòng không S-400, Pantsir-S1 bảo vệ sân bay và nhấn mạnh chúng không bị tổn hại trong cuộc tập kích của Ukraine.
Khoảnh khắc nghi là tên lửa ATACMS tập kích sân bay Kursk-Vostochny hôm 25/11. Video: X/Tendar
Quân đội Ukraine cho biết hệ thống S-400 Nga triển khai ở Lotarevka hoạt động ở chế độ đối đất và từng tấn công các mục tiêu cố định trên lãnh thổ Ukraine.
Cây bút Boyko Nikolov của trang quân sự Bulgarian Military cho rằng các hệ thống radar cảnh giới của S-400 không được kích hoạt ở chế độ đối đất, hạn chế đáng kể năng lực phát hiện và đối phó mối đe dọa đang lao tới như tên lửa ATACMS.
"Quân đội Nga nói rằng hệ thống Panstir-S1 đã khai hỏa để đánh chặn tên lửa ATACMS, dường như đã gián tiếp xác nhận thông tin. Các biến thể Pantsir được tối ưu cho mục tiêu như máy bay không người lái (UAV) và tên lửa hành trình, trong khi vũ khí chủ lực để đối phó tên lửa đạn đạo là S-400 lại không tham chiến", Nikolov nhận xét.
Dù vậy, ngay cả khi vận hành ở chế độ phòng không, hệ thống S-400 cũng gặp nhiều thách thức trong nỗ lực đối phó tên lửa ATACMS. Nikolov cho rằng tên lửa ATACMS có tốc độ lớn và quỹ đạo bay thấp, hạn chế đáng kể thời gian phát hiện và nhận diện mục tiêu của radar.
"S-400 có năng lực tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc, song giới hạn vật lý khiến radar hỏa lực chỉ có thể theo dõi một hướng tập kích nhất định trong giao chiến và cần thêm sự hỗ trợ từ mạng lưới radar cảnh giới. Tổ hợp S-400 đơn lẻ sẽ không đủ thời gian phát hiện mọi mối đe dọa nếu đối mặt với đòn tấn công hiệp đồng từ nhiều hướng", Bolinov nhận định.
Tổ hợp phòng không S-400 Nga tại thao trường ở vùng Primorsky năm 2022. Ảnh: BQP Nga
Trong khi đó, trang quân sự Military Watch của Mỹ khẳng định hệ thống S-400 đã chứng minh khả năng bắn hạ tên lửa ATACMS với tỷ lệ thành công cao trong quá khứ, điển hình là khi nó tham gia trận đánh đêm 25/11.
"Trong cuộc tập kích hôm 23/11, hệ thống S-400 đang được bảo dưỡng và sửa chữa, không ở trạng thái chiến đấu. Dường như lực lượng Nga bị bất ngờ, có thể do Ukraine chưa từng tấn công kiểu này vào tỉnh Kursk và họ nghĩ rằng đối phương không biết hệ thống S-400 đang sửa chữa tại đây", Military Watch cho hay.
Theo Military Watch, phương Tây đã triển khai khí tài để giúp Ukraine xác định vị trí các hệ thống phòng không tầm xa của Nga như S-400 và S-300. Không quân Mỹ hồi tháng 6 xác nhận đã điều UAV trinh sát tầm xa RQ-4A đến Biển Đen để do thám các trận địa phòng không Nga.
Tiêm kích F-35 Mỹ đồn trú tại Đức, cùng mạng lưới khổng lồ gồm 800 vệ tinh và lực lượng trên mặt đất của NATO cũng góp phần quan trọng giúp Ukraine thu thập thông tin tình báo về mạng lưới phòng không Nga.
Bộ Quốc phòng Nga thông báo đã kiểm soát tình hình tại các khu vực bị tên lửa ATACMS tập kích và đang "chuẩn bị các biện pháp trả đũa phù hợp". Ngoại trưởng Sergey Lavrov cảnh báo những bên đứng sau các cuộc tập kích vào lãnh thổ Nga sẽ phải chịu "sự trừng phạt thích đáng".
Phạm Giang (Theo Bulgarian Military, Military Watch, War Zone)