Một vụ nổ thắp sáng bầu trời đêm, khiến ngọn lửa cao hàng trăm mét bùng lên không trung. Vụ nổ khác diễn ra sau đó vài giây, rồi đến vụ thứ ba. Những tiếng nổ vang xa hàng km trên những cánh đồng ở phía đông Chasov Yar, và không lâu sau, một tiêm kích lao vút qua như xé toạc bầu trời.
Chiến đấu cơ Nga đang dồn dập tấn công thành phố miền đông này của Ukraine bằng bom lượn, mỗi quả mang theo ít nhất nửa tấn chất nổ và có khả năng đánh sập cả tòa nhà chỉ với một lần đánh trúng đích.
Lực lượng Ukraine, với hỏa lực yếu hơn và quân số ít hơn, đang cố gắng giữ Chasov Yar và đếm từng ngày trong lúc chờ lô vũ khí mới từ Mỹ chuyển đến.
Những tòa nhà đổ nát bên trong thành phố Chasov Yar, miền đông Ukraine. Ảnh: WSJ
Nằm trên sườn núi nhìn ra Bakhmut, thành phố chiến lược miền đông Ukraine mà Nga giành được quyền kiểm soát hồi năm ngoái, Chasov Yar là một "phần thưởng" giá trị khác đối với Moskva. Nếu để mất thành phố, các thành trì còn lại mà Ukraine đang kiểm soát ở khu vực Donetsk sẽ trở thành mục tiêu hàng đầu cho một cuộc tấn công dự kiến của Nga vào mùa hè này.
"Đó là một vùng đất cao. Nếu đối phương giành được Chasov Yar, hỏa lực của họ sẽ bao trùm cả Druzhkivka, Kramatorsk và Kostyantynivka", Yury Fedorenko, chỉ huy tiểu đoàn máy bay không người lái (UAV) Achilles thuộc Lữ đoàn Xung kích số 92 của Ukraine, đang hoạt động quanh Chasov Yar, nói. Đây là những ngôi làng lớn nhất gần Chasov Yar hiện vẫn do Kiev kiểm soát.
Tình hình của quân đội Ukraine xung quanh Chasov Yar đang rất khó khăn.
Cứ mỗi lần pháo binh Ukraine bắn, Nga sẽ bắn lại gấp 10 lần, và binh sĩ trong khu vực cho biết tỷ lệ đó ngày càng lớn hơn. Ở khu vực tiền tuyến trải dài qua những cánh đồng và làng mạc phía đông Chasov Yar, quân Nga đang chịu thương vong nặng nề nhưng vẫn tiến lên đều đặn. Hiện tại, họ đã đến rìa thành phố.
Moskva đang phá hủy các tòa nhà nơi binh sĩ Ukraine có thể ẩn náu, chiến lược tương tự mà họ đã sử dụng ở Bakhmut, ngoại trừ việc bom lượn cho phép họ thực hiện điều này nhanh hơn nhiều.
"Bom lượn có sức tàn phá khủng khiếp, ngay cả trong khu vực được phòng thủ kiên cố", Mick Ryan, chiến lược gia quân sự và thiếu tướng quân đội Australia đã nghỉ hưu, nhận xét.
Các chỉ huy Ukraine nói rằng họ vẫn có thể cầm chân lực lượng Nga. Chiến thuật tấn công luôn tốn kém hơn phòng thủ. Để tới Chasov Yar, quân Nga sẽ phải băng qua một con kênh chạy qua phía đông thành phố, sau đó leo lên một ngọn đồi dốc.
Những vũ khí Mỹ chuẩn bị cung cấp sẽ mang lại cho Ukraine cơ hội tốt hơn để giữ vững lãnh thổ, theo giới quan sát. Các hệ thống phòng không bổ sung có khả năng bắn chặn bom lượn của Nga, cũng như đối phó với những chiến đấu cơ chuyên mang chúng.
Nhưng quân đội Ukraine đang đối mặt với những vấn đề khác mà vũ khí viện trợ của Mỹ không thể giải quyết được. Lực lượng Ukraine đã kiệt sức sau nhiều tháng chiến đấu không ngừng nghỉ và Kiev đang thiếu nhân lực để cử đến thay thế họ. Kết quả là quá trình triển khai quân tới mặt trận vốn kéo dài 5 ngày nay có thể lên tới 10-15 ngày.
Trong thời gian đó, binh lính đôi khi hết lương thực, nước uống và thuốc men. UAV tấn công thường xuyên săn lùng các phương tiện chở trang thiết bị và lính mới ra tiền tuyến. Những người lính bị thương có thể chết sau nhiều ngày chờ sơ tán vì không ai tiếp cận được họ.
Một người lính 29 tuổi, mật danh "Nemo", cho biết ca trực gần đây nhất của anh ở tiền tuyến kéo dài 10 ngày và anh đã chứng kiến quân đội Nga tiến được hơn một km. Họ thường tiến quân vào lúc bình minh và hoàng hôn, khi UAV khó quan sát nhất. Nếu binh sĩ Nga tìm thấy một công sự của Ukraine, họ sẽ dồn dập tấn công vào đó cho đến khi đối phương phải rút lui.
"Họ có thể pháo kích một hàng cây chỉ để cho vui", anh nói. "Còn chúng tôi chỉ có thể hành động khi chắc chắn 100% về mục tiêu".
Binh sĩ Ukraine ở Chasov Yar chuẩn bị lên xe ra tiền tuyến. Ảnh: WSJ
Kypish, người lính 38 tuổi thuộc một lữ đoàn khác, cho hay quân Nga đã không tiến vào khu vực anh phòng thủ vào tuần trước. Tuy nhiên, đơn vị của anh đang trên đà thất bại. Đại đội 110 người của anh hiện chỉ còn 35 người có khả năng chiến đấu, số còn lại đang nghỉ dưỡng thương. 4 trong 6 người cùng chiến hào với Kypish đã bị thương do một quả lựu đạn được UAV Nga thả xuống.
"Ngay cả các chỉ huy cũng ở cùng chúng tôi vì thiếu quân", anh nhấn mạnh.
Trong lúc Kypish nói, bên dưới tầng hầm của một tòa nhà ở Chasov Yar, tiếng chuông báo động vang lên báo hiệu có UAV ở gần đó. Anh chộp lấy khẩu súng săn và chạy ra ngoài. Kypish kể rằng ngày hôm trước anh đã bắn trúng một UAV tấn công của Nga bằng đạn hoa cải.
Hầu như không có tòa nhà nào ở Chasov Yar còn nguyên vẹn. Binh sĩ Ukraine chủ yếu ẩn nấp trong các tầng hầm. Lưới thép chăng kín cửa sổ để chặn UAV tự sát.
Một lớp bụi mỏng được tạo ra bởi các vụ nổ bao phủ hầu hết mọi thứ ở Chasov Yar, khiến ngay cả những bông hoa tử đinh hương đang nở cũng có màu xám tro. Dọc theo một con phố chính của thành phố, nơi từng là đại lộ rợp bóng cây, bức tượng của nhà văn Nga Maxim Gorky đã bị gãy làm đôi vì bom.
Một quả bom lượn gần đây đã rơi gần trung tâm viện trợ nhân đạo địa phương, để lại một miệng hố rộng hơn 9 m. Vitaliy Yeremenko, cựu công nhân xây dựng 59 tuổi trở thành tình nguyện viên nhân đạo, cho hay ông đang nằm trên giường bên trong trung tâm khi quả bom rơi xuống. Sóng xung kích hất ông xuống sàn.
"Các bức tường rung lắc mạnh đến mức tôi nghĩ tòa nhà có thể sập", ông kể lại. "Chúng tôi chạy từ tầng hầm này sang tầng hầm khác. Đó là cách chúng tôi sống".
Theo giới chức Ukraine, khoảng 700 dân thường vẫn bám trụ Chasov Yar, nơi có dân số trước xung đột khoảng 12.000 người. Yeremenko cho biết khoảng 100 người đến trung tâm của ông mỗi ngày để uống trà, ăn cháo và sạc điện thoại.
Mykola Mohylevskiy nhận điện thoại từ những người dân đang tìm cách sơ tán, hầu hết trong số họ là người già không có phương tiện để tự mình di chuyển. Anh đã làm công việc tương tự ở Bakhmut vào năm ngoái, nhưng cho biết Chasov Yar bây giờ nguy hiểm hơn vì UAV liên tục xuất hiện.
"Hai tháng trước, tôi có thể lái xe vào thành phố, đỗ xe và đi bộ xung quanh", anh cho hay. "Hiện tại, tôi phải di chuyển thật nhanh vì nguy cơ UAV phá hủy phương tiện là rất lớn. Đôi khi chúng còn tấn công cả dân thường".
Xe quân sự hoạt động xung quanh Chasov Yar hiện được gắn thiết bị gây nhiễu điện tử có thể làm gián đoạn liên lạc giữa UAV và phi công điều khiển. Dù vậy, các phương tiện vẫn dừng cách tiền tuyến vài km để thả binh lính đi bộ, mang theo nhu yếu phẩm trên lưng.
Serhiy Suprun, 48 tuổi, chỉ huy đội y tế thuộc Lữ đoàn Cơ giới số 41, cho hay một người lính trong đơn vị của ông gần đây phải chờ 4 ngày để được sơ tán. Nguy cơ bị tấn công bằng UAV là quá cao để họ điều xe tới. Ukraine giải quyết bằng cách điều UAV thả thuốc giảm đau và thuốc kháng sinh xuống.
"Không có cách nào tiếp cận họ", Suprun nói. "Luôn có UAV đuổi theo từng binh sĩ. Chúng phản ứng cả với những chuyển động nhỏ nhất".
Ukraine có đội UAV riêng, điều này khiến việc tiếp tế và sơ tán lính bị thương trở nên khó khăn không kém đối với quân đội Nga.
Binh sĩ Ukraine sống dưới một tầng hầm ở Chasov Yar. Ảnh: WSJ
Nhưng Ukraine thiếu pháo binh, loại vũ khí có thể gây sát thương lớn hơn nhiều so với UAV. Một tài xế lái xe sơ tán có mật danh Chizhik cho biết trong lúc đi về phía mặt trận để đón những người bị thương, ông đã gọi điện yêu cầu pháo binh yểm trợ. Thông thường, câu trả lời là không.
"Họ bảo 'xin lỗi, lượng đạn pháo của chúng tôi rất hạn chế'", Chizhik kể.
Các binh sĩ, chỉ huy và lực lượng xung kích Ukraine đều nói rằng nhiều vấn đề trong số này sẽ được giải quyết khi kho đạn pháo của họ được bổ sung nhờ nguồn viện trợ của Mỹ. Một khi được yểm trợ bằng pháo binh tốt hơn, họ cũng sẽ chịu thương vong ít hơn, giúp giảm bớt tình trạng thiếu nhân lực.
Tuy nhiên, các nhà phân tích quân sự lưu ý nỗ lực giữ thành phố, như Ukraine đã làm với Bakhmut trong nhiều tháng, cũng đi kèm cái giá rất lớn. Nga, quốc gia với dân số gấp 4 lần Ukraine, có thể đương đầu với tổn thất một cách dễ dàng hơn.
Giới lãnh đạo Ukraine "sẽ phải đưa ra một số quyết định chính trị khó khăn", Ryan, thiếu tướng quân đội Australia đã nghỉ hưu, bình luận. "Bạn có muốn giữ vững lãnh thổ và hy sinh nhiều mạng sống không? Hay bạn nên từ bỏ một phần lãnh thổ và cứu quân đội của mình? Đây chính là thế khó mà họ đang đối mặt".
Các thành phố Chasov Yar, Bakhmut/Artemovsk, Kramatorsk, Slavyansk, Druzhkovka và Konstantinovka ở miền đông Ukraine. Đồ họa: RYV
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)