Chính phủ Mỹ có nguy cơ đóng cửa từ sau nửa đêm ngày 30/9 (11h ngày 1/10 giờ Hà Nội) nếu Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát không thông qua được nghị quyết cấp ngân sách ngắn hạn hoặc đạo luật ngân sách cho năm tài khóa tiếp theo.
Nội bộ đảng Cộng hòa đang chia rẽ sâu sắc về quy mô nợ công. Một nhóm nhỏ nghị sĩ bảo thủ theo đường lối cực hữu đã ngăn cản thông qua dự luật ngân sách cho chính phủ hoạt động lẫn kế hoạch do chính lãnh đạo của họ, Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, đề xuất nhằm giúp chính phủ duy trì hoạt động.
Hãng đánh giá thị trường Moody's tuần này cảnh báo viễn cảnh chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế, trong đó có nợ nước ngoài, xếp hạng tín dụng và chi phí vay trong tương lai.
Ngân hàng Goldman Sachs dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ trong quý IV có nguy cơ giảm 0,2 điểm phần trăm sau mỗi tuần chính phủ đóng cửa. Các chuyên gia của Goldman Sachs lo ngại tình trạng này sẽ kéo dài khoảng ba tuần, do các bên đến nay "chưa có bất kỳ dấu hiệu nào sẵn sàng nhượng bộ ngay lập tức" và bầu không khí chính trị Mỹ đang chia rẽ sâu sắc.
Nhân viên liên bang biểu tình phản đối chính phủ đóng cửa trước tòa quốc hội ở Washington tháng 1/2019. Ảnh: Reuters.
Bên cạnh tác động kinh tế, kịch bản chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều dịch vụ công và hoạt động của bộ máy chính quyền liên bang, cũng như thu nhập công chức và người lao động hợp đồng của các cơ quan chính phủ.
Công đoàn Nhân viên Chính quyền Liên bang Mỹ (AFGE) ước tính khoảng 1,8 triệu người lao động sẽ không được trả lương trong thời gian chính phủ đóng cửa toàn diện vì thiếu ngân sách.
Ủy ban Trách nhiệm Ngân sách Liên bang, tổ chức tư vấn ngân sách phi đảng phái tại Washington, ước tính khoảng 850.000 nhân viên liên bang có nguy cơ phải nghỉ không lương trong thời gian chính phủ đóng cửa. Một số quân nhân và nhân viên cơ quan thuộc diện thiết yếu cũng có thể được yêu cầu làm việc không lương.
Theo AFGE, nhân viên liên bang bị ảnh hưởng bởi tình trạng chính phủ đóng cửa chỉ được hoàn trả tiền lương sau khi quốc hội đạt thỏa thuận gỡ các hạn chế chi tiêu ngân sách.
Hàng loạt dịch vụ công không thiết yếu phải tạm ngừng hoặc hạn chế hoạt động trong thời gian này, điển hình là dịch vụ xử lý hồ sơ an sinh xã hội và bảo hiểm y tế Medicare, các hoạt động thanh tra môi trường và an toàn thực phẩm.
Một số công viên quốc gia và đài tưởng niệm thuộc quản lý liên bang có thể phải đóng cửa tạm thời. Trong lần chính phủ Mỹ đóng cửa năm 2018, phần lớn những cơ sở thuộc diện này vẫn duy trì hoạt động nhưng với số lượng nhân viên hạn chế, dẫn đến bất cập về chất lượng dịch vụ, bảo dưỡng và quản lý.
Những cơ quan thuộc diện thiết yếu vẫn duy trì hoạt động. Khi chính phủ Mỹ đóng cửa vào năm 2018 vì không thể thông qua đạo luật ngân sách hay biện pháp giải cứu, Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán vẫn giữ đủ số nhân viên cần thiết để theo dõi thị trường và "ứng phó với tình huống khẩn cấp".
Cơ quan Quản lý An ninh Vận tải, có trách nhiệm kiểm tra an ninh tại các sân bay, tiếp tục làm việc. Kiểm soát viên không lưu cũng được xem là lao động thiết yếu và duy trì hoạt động trong thời gian chính phủ đóng cửa, nhưng nhiều người có thể từ chối làm việc không lương, đe dọa đến hoạt động của ngành hàng không.
Lần chính phủ Mỹ đóng cửa năm 2018-2019 đã khiến nhiều kiểm soát viên không lưu nghỉ việc, làm tăng nguy cơ nhiều chuyến bay đến và rời New York bị hủy, buộc tổng thống Mỹ lúc đó là Donald Trump và quốc hội phải nỗ lực để đạt được thỏa hiệp về ngân sách liên bang, giúp mở cửa chính phủ trở lại.
Bộ Quốc phòng tiếp tục hoạt động, nhưng Mỹ sẽ không thể gửi séc tiền lương cho quân nhân và nhân viên dân sự. Quân nhân tại ngũ được coi là nhân viên thiết yếu nhưng một số nhân viên dân sự và nhà thầu phải nghỉ không lương. Cục Điều tra Liên bang (FBI) và các cơ quan hành pháp khác vẫn tiếp tục hoạt động.
Trường hợp cá biệt là nhân viên chuyển phát thư. Cơ quan Bưu điện Mỹ không cần đến ngân sách liên bang để duy trì hoạt động hàng ngày của các nhân viên này.
Thanh Danh (Theo Channel NewsAsia, Reuters)