Một quan chức Israel ngày 10/10 nói với CNN rằng nội các an ninh nước này sẽ họp trong đêm nay để bỏ phiếu về cách đáp trả với cuộc tập kích bằng tên lửa đạn đạo của Iran hồi đầu tháng. Thông tin này cho thấy chính quyền Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong gần hai tuần qua vẫn chưa nhất trí được về cách thức khiến Iran "trả giá đắt" như họ đã đe dọa.
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant đã tuyên bố đòn đáp trả Iran sẽ "chết chóc, chính xác và bất ngờ". Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng những bất đồng công khai lâu nay giữa ông Gallant và Thủ tướng Netanyahu có thể đã cản trở Israel đưa ra phản ứng như vậy một cách nhanh chóng.
Bất đồng đó được thể hiện hồi đầu tuần, khi ông Gallant phải đột ngột hủy chuyến công du tới Mỹ gặp người đồng cấp Lloyd Austin để thảo luận về xung đột với Hezbollah ở Lebanon và đòn đáp trả với Iran.
Một quan chức Israel cho biết ngay trước khi ông Gallant khởi hành, Thủ tướng Netanyahu tuyên bố ông chỉ có thể lên đường tới Mỹ nếu hai điều kiện được đáp ứng. Một là ông Netanyahu có cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden và hai là nội các an ninh Israel phải chấp thuận đòn đáp trả quân sự với cuộc tập kích tên lửa của Iran.
Thủ tướng Netanyahu và Tổng thống Biden ngày 9/10 điện đàm với nhau 30 phút, cuộc nói chuyện đầu tiên giữa họ trong gần hai tháng qua. Tuy nhiên, hiện chưa rõ cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng hai nước khi nào tổ chức lại.
Ông Gallant và ông Austin đã gặp hoặc điện đàm với nhau hơn 80 lần trong năm qua, nhưng cuộc gặp dự kiến tuần này diễn ra vào thời điểm khá nhạy cảm, khi Trung Đông đang nín thở chờ đợi đòn đáp trả Tehran của Tel Aviv.
"Ông Netanyahu rõ ràng đang cố khẳng định quyền kiểm soát, đồng thời làm suy yếu vị thế của ông Gallant tới mức có thể gây tổn hại cho chính mối quan hệ của nước này với Mỹ", Chuck Freilich, cựu phó giám đốc Hội đồng An ninh Quốc gia Israel và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv, nhận định về hành động của Thủ tướng Israel.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trước) và Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant tại cuộc họp báo ở Tel Aviv hồi tháng 12/2023. Ảnh: Flash90
Ông Gallant cũng là thành viên đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu, song hai người thường xuyên xảy ra bất đồng khi Israel mở rộng hoạt động quân sự từ Gaza sang Lebanon, Yemen và giờ có thể là cả Iran.
Hai người đã công khai bất đồng về nhiều quyết định chiến lược, như thời điểm ngừng bắn và thỏa thuận trao đổi con tin với Hamas, cũng như kịch bản để Chính quyền Palestine tiếp quản Gaza trong tương lai. Ông Gallant cũng được xem là đối thủ tương lai cho vị trí lãnh đạo đảng, điều mà nhiều nhà quan sát chính trị cho là một phần nguyên do khiến ông Netanyahu quyết định hủy chuyến công du của Bộ trưởng Quốc phòng tới Mỹ.
Thủ tướng Netanyahu dường như không hài lòng khi Bộ trưởng Gallant đến Mỹ một mình, tin rằng Nhà Trắng đang đẩy ông ra rìa và thảo luận về đòn đáp trả Iran với lãnh đạo quốc phòng, theo hai quan chức Israel am hiểu vấn đề.
"Ông Netanyahu có thể lo sợ rằng chính quyền Tổng thống Biden đánh giá cao Gallant và muốn cho những người ủng hộ trong đảng Likud thấy ông đang ngăn Bộ trưởng Quốc phòng phối hợp với Mỹ", Itamar Eichner, phóng viên quân sự của Yedioth Ahronoth, viết ngày 9/10.
Israel đã tuyên bố bắt Iran phải trả giá vì phóng loạt tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ nước này đêm 1/10. Những người ôn hòa và chính quyền Tổng thống Biden đang nỗ lực kêu gọi Tel Aviv trả đũa một cách hợp lý, tránh làm bùng phát chiến tranh toàn diện ở khu vực.
Một quan chức Israel cho biết chính Thủ tướng Netanyahu đã ra lệnh hủy chuyến bay ngày 9/10 của ông Gallant.
"Ông Netanyahu dường như muốn nói rằng 'nếu tôi không thể nói chuyện với Tổng thống Biden, tôi sẽ không cho phép Bộ trưởng Quốc phòng của mình làm điều đó'. Tôi tin rằng ông Gallant cuối cùng sẽ tới Mỹ, nhưng mối quan hệ giữa hai bên đã xấu đi", Yossi Melman, nhà phân tích tình báo giàu kinh nghiệm của Haaretz, cho hay.
Chính quyền ông Biden đã tỏ rõ thất vọng khi Israel nhiều lần đẩy họ ra rìa trong các quyết định quân sự gần đây, cũng như làm suy yếu nỗ lực thúc đẩy đàm phán ngừng bắn của Washington ở Dải Gaza.
"Không có chính quyền nào giúp đỡ Israel nhiều hơn tôi. Và tôi nghĩa Bibi nên nhớ điều đó", Tổng thống Biden nói với phóng viên tuần trước, sử dụng biệt danh của Thủ tướng Netanyahu.
Washington kêu gọi Tel Aviv không tấn công các cơ sở dầu mỏ hoặc hạt nhân của Iran, vì sẽ khiến Tehran đáp trả quy mô lớn và đẩy giá dầu thế giới tăng vọt. Trong cuộc điện đàm giữa ông Biden và ông Netanyahu hôm 9/10, hai lãnh đạo thống nhất sẽ duy trì liên lạc chặt chẽ khi Tel Aviv cân nhắc phản ứng với Iran.
Căng thẳng giữa Thủ tướng Netanyahu và Bộ trưởng Gallant gia tăng từ tháng 3 năm ngoái. Ông Netanyahu lúc đó muốn sa thải Bộ trưởng Quốc phòng, sau khi ông Gallant kêu gọi không áp dụng dự luật cải cách tư pháp do nỗi bất mãn gia tăng trong quân đội liên quan đến dự luật này. Thủ tướng Israel sau đó phải lùi bước khi vấp làn sóng biểu tình phản đối lớn trong nước với dự luật.
Kể từ đó, ông Gallant trở nên nổi tiếng, khi là thành viên nội các hiếm hoi sẵn sàng thách thức Thủ tướng một cách công khai. "Gallant là một trong số ít tiếng nói ôn hòa. Bạn có thể nói rằng ông ấy rất để tâm đến các yêu cầu từ phía Mỹ", Melman cho hay.
Hệ thống Vòm sắt ngăn chặn tên lửa trên bầu trời nhìn từ thành phố Ashkelon, Israel, hôm 1/10. Ảnh: Reuters
Khi Israel cân nhắc cách trả đũa Iran, nhiều lựa chọn được đưa ra. Tuy nhiên, phương án nào cũng đi kèm những thách thức.
Tấn công các cơ sở dầu khí Iran có thể khiến giá năng lượng toàn cầu tăng vọt trước thềm bầu cử tổng thống Mỹ. Nó cũng có thể kéo theo đòn đáp trả từ các nhóm vũ trang mà Iran hậu thuẫn vào những mỏ dầu mà đồng minh của Mỹ điều hành ở Vịnh Ba Tư.
Hiện chưa rõ Israel có thể gây thiệt hại tới mức nào cho chương trình hạt nhân của Iran nếu lựa chọn phương án trả đũa này. Hầu hết cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran đều được chuyển xuống lòng đất kể từ năm 2021, khi Israel được cho là đã tấn công khu phức hợp hạt nhân Natanz gần Isfahan, theo Beni Sabti, nhà nghiên cứu về chương trình Iran tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv.
"Những vụ nổ có thể trông rất hoành tráng trên truyền hình, nhưng không rõ nó có thể gửi được thông điệp cần thiết hay không", Sabti nói.
Tuy nhiên, đây vẫn được xem là lựa chọn được những người theo đường lối cứng rắn của Israel, trong đó có cựu thủ tướng Naftali Bennett, ủng hộ mạnh mẽ. "Không phải bây giờ, thì khi nào? Bây giờ là thời điểm tấn công các cơ sở hạt nhân và chính phủ Iran", ông viết trên X ngày 8/10.
Freilich, cựu quan chức an ninh quốc gia Israel, cho biết mong muốn loại bỏ mối đe dọa hạt nhân của Iran ngày càng được ủng hộ rộng rãi trong giới an ninh nước này. Tuy nhiên, ông và các chuyên gia quân sự khác đều đồng thuận rằng Israel cần sự giúp đỡ của Mỹ trong bất cứ phương án đáp trả nào.
Theo ông, những bất đồng giữa Thủ tướng và Bộ trưởng Quốc phòng, cũng như các thách thứ về an ninh, hậu cần đang gây trở ngại đáng kể cho các phương án quân sự của Israel. "Tôi nghĩ Israel phải trì hoãn đáp trả cho đến hết cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Sau đó, khả năng các cơ sở hạt nhân sẽ trở thành mục tiêu", Freilich nhận định.
Thùy Lâm (Theo Washington Post, CNN, Times of Israel)