Thông tin được nêu trong kết luận thanh tra về công tác quản lý, sử dụng đất đai, quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng của UBND thành phố Hải Phòng, giai đoạn 2011-2023.
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hạn chế, thiếu sót, vi phạm, của 18 dự án; chủ yếu liên quan công tác quy hoạch, lựa chọn chủ đầu tư, giao đất, cho thuê đất, xác định tiền sử dụng đất. Tại một số dự án, chủ đầu tư thi công khi chưa có giấy phép xây dựng hoặc xây dựng không đúng quy hoạch chi tiết được phê duyệt.
Các dự án bị thanh tra nêu tên là Hoàng Huy - Sở Dầu, khu đô thị Hoàng Huy Green River tại huyện Thủy Nguyên, Vũ Yên tại đảo Vũ Yên, cụm công nghiệp thị trấn Yên Lãng, giai đoạn 1 công viên hai đầu cầu Bính, nhà ở xã hội số 39 Lương Khánh Thiện, xây dựng nhà máy phân bón NPK, phát triển nhà ở tại số 80 Hạ Lý, khách sạn quốc tế Đồ Sơn, phát triển khu dân cư tại thị trấn Vĩnh Bảo, xây dựng khu nhà ở tại huyện An Dương, khu công nghiệp MP Đình Vũ, đầu tư tòa nhà Matexim Hải Phòng Plaza, xây dựng làng việt kiều quốc tế tại quận Lê Chân, xây dựng khu nhà ở thương mại tại 85 đường vòng Cầu Niệm, xây dựng khu nhà ở tại quận Hải An, khu công nghiệp Nam Cầu Kiền, đầu tư kinh doanh cơ sở hạ tầng khu dịch vụ cuối tuyến Đình Vũ giai đoạn 1.
Để xảy ra hạn chế, thiếu sót ở 18 dự án này, thanh tra cho rằng trách nhiệm thuộc chủ tịch, phó chủ tịch UBND thành phố phụ trách lĩnh vực, hội đồng thẩm định giá đất qua các thời kỳ; giám đốc, phó giám đốc các thời kỳ phụ trách Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Sở Tài Chính, Sở Kế hoạch Đầu tư... Trách nhiệm còn thuộc về đơn vị tư vấn thẩm định giá, chủ đầu tư các dự án và cá nhân có liên quan.
Trong 18 dự án, Công ty Cổ phần Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy có hai dự án bị nêu tên là khu đô thị mới Hoàng Huy Green River và Hoàng Huy - Sở Dầu.
Kết luận thanh tra cho rằng nguyên nhân chính do UBND Hải Phòng không xác định chấm dứt lãi vay khi thực hiện giao đất nhưng sau đó đã có biên bản xác nhận việc hoàn thành thanh toán dự án mà không tính lãi trả chậm theo hợp đồng.
Cụ thể, Hoàng Huy Green River tại xã Hoa Động, huyện Thủy Nguyên là dự án đổi đất lấy hạ tầng (dự án BT) để xây dựng lại từ chung cư cũ xuống cấp. Tháng 8/2023, UBND Hải Phòng phê duyệt giá đất cụ thể tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trả tiền hàng năm cho dự án trên cơ sở chứng thư định giá đất của Công ty TNHH Tư vấn và Thẩm định giá Phú Khang. Tuy nhiên, thanh tra xác định các chứng thư có nhiều thiếu sót.
Chứng thư tính thời gian đầu tư xây dựng của dự án là hai năm là không thống nhất với thời gian đầu tư xây dựng theo chủ trương được phê duyệt (hơn 4 năm). Nội dung này được dùng làm thay đổi cơ sở xác định giá đất.
Khi bị thanh tra, dự án chưa được cấp giấy phép xây dựng với các hạng mục, công trình phải có giấy phép. Thế nhưng chủ đầu tư đã thi công hạng mục san nền và phần móng một số trục đường giao thông, trái với Luật Xây dựng.
Với Hoàng Huy - Sở Dầu, đây cũng là dự án đối ứng của dự án BT xây dựng lại chung cư cũ xuống cấp, cho ra đời hai tòa chung cư HH3 và HH4. Tháng 8/2019, UBND Hải Phòng chấp thuận cho Công ty Hoàng Huy là chủ đầu tư xây dựng 16 căn liền kề cao 5 tầng và một tòa nhà cao 37 tầng với 821 căn hộ. Tổng mức đầu tư hơn 1.400 tỷ đồng, tiến độ thực hiện từ quý 4/2019 đến quý 4/2024.
Theo cơ quan thanh tra, UBND Hải Phòng phê duyệt điều chỉnh cục bộ khi có một phần đất ở thấp tầng là không phù hợp với quy hoạch chung nhưng đến năm 2023 dự án của Hoàng Huy đã được cập nhật vào quy hoạch chung. Sở Xây dựng thành phố chấp thuận điều chỉnh quy hoạch tổng mặt bằng dự án có nội dung về chỉ tiêu bổ sung hơn 1.600 m2 đất giao thông nằm ngoài ranh giới dự án được phê duyệt cũng chưa phù hợp.
Liên quan phê duyệt giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất, thanh tra thấy rằng diện tích tính toán một số hạng mục công trình không phù hợp với hồ sơ thiết kế kỹ thuật được Bộ Xây dựng thẩm định; chưa đảm bảo nguyên tắc quản lý chi phí.
Giá thuê của các mẫu tài sản so sánh dùng để tính doanh thu với phần diện tích thương mại cũng không phù hợp với phiếu khảo sát, không có tài liệu chứng minh. Mặt khác, chi phí hạ tầng chưa xem xét đến gần 2.200 m2 do Hoàng Huy cam kết tự bỏ tiền xây dựng, đã được UBND thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND Hải Phòng xác định lại và thu bổ sung về ngân sách tiền sử dụng đất, thuê đất tại các lần giao, chuyển mục đích sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng.
Cơ quan thanh tra cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND Hải Phòng tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo, kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý.
Buổi công bố kết luận của Thanh tra Chính phủ. Ảnh: Thanh tra
Các công trình xây dựng nhà máy phân bón NPK đều không có giấy phép
Dự án xây dựng nhà máy phân bón NPK tại xã Kiền Bái, huyện Thủy Nguyên do Công ty Cổ phần phát triển nông nghiệp GFS Việt Nam làm chủ đầu tư. Mục tiêu là xây dựng nhà máy để đáp ứng nhu cầu phân bón cho sản xuất nông nghiệp với công suất 360.000 tấn một năm.
Tổng mức đầu tư hơn 398 tỷ đồng trên diện tích 88.880 m2. Giai đoạn 1 đầu tư dây chuyền sản xuất phân bón NPK công suất 75.000 tấn một năm, giai đoạn 2 tiếp tục triển khai các hạng mục để nâng công suất nhà máy lên 360.000 tấn một năm.
Tháng 10/2016, UBND Hải Phòng có quyết định cho phép GFS Việt Nam thuê đất để xây dựng nhà máy, hình thức là thuê đất trả tiền hàng năm. Doanh nghiệp hiện đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính về tiền thuê đất đến hết năm 2023.
Tuy nhiên, cơ quan thanh tra chỉ ra một số sai phạm của dự án như các công trình xây dựng đều không có giấy phép xây dựng kèm theo hồ sơ thiết kế cấp phép được thẩm định. Các hồ sơ cũng không lưu trữ đầy đủ.
Dự án chậm tiến độ và hiện đã tạm dừng hoạt động từ năm 2017 đến nay. Đến tháng 3/2024, công ty chạy thử được dây chuyền với tổng chi phí hơn 14 tỷ đồng. Con số này chỉ bằng 3,55% tổng mức đầu tư dự án.
Năm 2023, Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Phòng đã xử phạt GFS Việt Nam 85 triệu đồng vì chưa thực hiện đúng tiến độ dự án. Còn từ 2016 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường chưa thanh tra việc sử dụng đất nên không có kiến nghị xử lý.
Sau khi nêu ra vi phạm, thanh tra đề nghị rà soát việc chậm tiến độ với dự án nhà máy NPK, đánh giá nguyên nhân và có biện pháp xử lý nghiêm theo pháp luật về đầu tư và đất đai.
Với dự án Vũ Yên ở đảo Vũ Yên, Thanh tra Chính phủ cho rằng một số công trình chưa được cấp giấy phép xây dựng nhưng đã triển khai như đường giao thông, cầu Cháy Mai, học viện đua ngựa, công viên nước, bến du thuyền. Sau khi UBND huyện Thủy Nguyên và quận Hải An xử phạt vi phạm hành chính thì chủ đầu tư mới hoàn thiện thủ tục và được cấp giấy phép xây dựng.
Chủ đầu tư xây dựng công trình để phục vụ giới thiệu sản phẩm và bán hàng dự án có diện tích 1.987 m2 tại ô đất được quy hoạch là đất công cộng, dịch vụ. Khu vực công trình này đã đưa vào sử dụng nhưng chưa được xử lý theo quy định. Việc xác định giá đất cụ thể, nghĩa vụ tài chính cũng có nhiều thiếu sót.
Thanh tra kiến nghị cần khẩn trương xác định tiền thuê đất giai đoạn từ tháng 7/2015 đến 12/2017 và xác định lại tiền thuê đất, nghĩa vụ tài chính với 246 ha thuê đất trả tiền hàng năm do điều chỉnh quy hoạch.
Phạm Dự