"Tôi sẽ từ chức cả vị trí Thủ tướng lẫn Chủ tịch đảng Nhân dân (OVP) trong những ngày tới và tạo điều kiện cho quá trình chuyển giao có trật tự", Thủ tướng Áo Karl Nehammer cho biết trên mạng xã hội X ngày 4/1.
Quyết định từ chức bất ngờ được ông Nehammer đưa ra một ngày sau khi đảng tự do NEOS của Áo rút khỏi đàm phán với OVP và đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPO) để thành lập chính phủ trung dung nhằm gạt đảng Tự do (FPO) cực hữu sang một bên.
Đảng cực hữu FPO giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hồi tháng 9/2024 với 29% số phiếu, nhưng không tìm được đối tác để thành lập chính phủ. Sau khi NEOS rút lui, các cuộc đàm phán giữa SPO và OVP cũng sụp đổ, dẫn đến quyết định từ chức của Thủ tướng Nehammer.
Sau khi ông Nehammer từ chức, Áo có thể tổ chức bầu cử sớm, hoặc OVP đàm phán với đảng cực hữu FPO để lập liên minh cầm quyền.
Trong thông báo từ chức, Nehammer cho biết ông muốn trở thành "sức mạnh của trung tâm chính trị để xây dựng thành trì chống lại những người cực đoan chỉ biết vạch ra vấn đề thay vì giải quyết chúng". "Tôi luôn ủng hộ sự ổn định, ngay cả khi điều đó không có sức thu hút trong chính trị", ông nói.
Thủ tướng Áo Karl Nehammer tại Brussels, Bỉ ngày 19/12/2024. Ảnh: AFP
Lãnh đạo FPO Herbert Kickl từng gọi các đảng tham gia đàm phán thành lập liên minh là "những kẻ thua cuộc", cho rằng "thay vì ổn định, chúng ta có sự hỗn loạn" sau ba tháng đàm phán.
Trong cuộc bầu cử hồi tháng 9/2024, OVP đứng thứ hai với 26% số phiếu, còn SPO giành được 21%. Kết quả này khiến Thủ tướng Nehammer theo đuổi các cuộc đàm phán với SPO và đảng tự do NEOS, bên giành được 9% phiếu bầu, để thành lập chính phủ nhằm loại bỏ phe cực hữu.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán ba bên đổ vỡ sau ba tháng vì những bất đồng giữa các bên về thuế tài sản và thừa kế, lương hưu cũng như quan điểm về cách kiểm soát thâm hụt ngân sách đang tăng vọt của đất nước.
Lãnh đạo SPO Andreas Babler cho rằng những người đảng bảo thủ "luôn lôi kéo" phe cực hữu đã "thắng thế", cảnh báo về sự xuất hiện của "chính phủ liên minh FPO - OVP với một thủ tướng cực hữu".
Tổng thống Alexander Van der Bellen hôm 4/1 kêu gọi OVP và SPO nhanh chóng thành lập chính phủ. Ông ban đầu giao nhiệm vụ cho phe bảo thủ thành lập một chính phủ ổn định, tôn trọng "các nền tảng tự do dân chủ".
Nếu OVP quyết định liên minh với đảng cực hữu FPO, Tổng thống Van der Bellen sẽ phải chuẩn bị cho việc Kickl tuyên thệ nhậm chức thủ tướng, hoặc cuộc bầu cử mới sẽ diễn ra nếu hai đảng không đàm phán hoặc không đạt được thỏa thuận, nhà phân tích Peter Filzmaier nói.
Các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy FPO hiện giành được 35% tỷ lệ ủng hộ.
OVP đã là một phần của chính phủ tại quốc gia 9 triệu dân này kể từ năm 1987. Thủ tướng Nehammer từng nói sẵn sàng đàm phán với FPO, song nhiều lần loại trừ khả năng hợp tác với ông Kickl.
Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)