Gia đình sở hữu 8ha đất ruộng ở khu vực trũng, mỗi năm chỉ canh tác 2 vụ lúa kết hợp với vụ cá ruộng vào mùa nước nổi. Trước đây, ông Trương Công Định, ngụ tại xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang, chủ yếu chọn các loại cá trắng để nuôi trên ruộng.
Năm nay, ông Định đã đầu tư gần 100 triệu đồng để nạo vét mương trên ruộng và mua giống cá trê vàng cùng cá sặc rằn về thả nuôi.
Ông Định chia sẻ: “Để nuôi cá trê vàng trên ruộng đạt hiệu quả, người nuôi cần tạo một mương ống khoảng 1m chạy dọc cánh đồng, độ sâu vừa đủ để cá có thể trú ngụ khi mặt nước bị nóng do ánh nắng mặt trời. Cá sẽ tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên có sẵn trên đồng như lúa chét và sâu bọ để phát triển. Sau 5 tháng thả nuôi, cá đạt trọng lượng trung bình 5-6 con/kg”.
Năm nay, ông Định đã đầu tư gần 100 triệu đồng để nạo vét mương trên ruộng và mua giống cá trê vàng cùng cá sặc rằn về thả nuôi
Mô hình nuôi kết hợp cá trê vàng và cá sặc rằn trên ruộng gắn với tiêu thụ sản phẩm là mô hình thí điểm được Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Hậu Giang triển khai trong năm 2023, với tổng diện tích 15ha tại xã Hòa An và xã Hiệp Hưng.
Tổng kinh phí thực hiện mô hình hơn 661 triệu đồng, trong đó ngân sách hỗ trợ 50% và người dân đóng góp 50%. Mật độ thả nuôi là 1,3 con/m2.
Trong 5 hộ tham gia mô hình, hiện có 1 hộ đã bán hết sản phẩm, 4 hộ còn lại đang thu hoạch dần để bán với giá trung bình từ 45.000-50.000 đồng/kg (tùy loại). Năng suất trung bình đối với cá trê vàng đạt 1.073 kg/ha, cá sặc rằn đạt 221 kg/ha. Sau khi trừ hết các khoản chi phí đầu tư, người nuôi đạt lợi nhuận 17,7 triệu đồng/ha.
Trong số 4 hộ gia đình còn lại chưa thu hoạch hết lượng cá trê vàng và cá sặc rằn, ông Nguyễn Hoàng Hiệp ở xã Hiệp Hưng đã có những biện pháp chủ động để chuẩn bị cho vụ gieo sạ Đông xuân. Ông Hiệp đã bơm nước để cá rút xuống các mương ống. Trên bờ, ông sử dụng lưới bao quanh diện tích lúa để ngăn cá không thể lên đồng, chờ khi thương lái chốt giá sẽ tiến hành thu hoạch.
Ông Hiệp chia sẻ: “Hiện tại cá đã đến lứa xuất bán, nhưng do thời gian qua giá cá đồng bơm nước vụ Đông xuân có sự sụt giảm, gia đình quyết định neo lại và hàng ngày rải ít thức ăn để cá tiếp tục lớn. Khi giá cả ổn định, chúng tôi sẽ thu hoạch và bán.”
Sau khi trừ hết các khoản chi phí đầu tư, người nuôi đạt lợi nhuận 17,7 triệu đồng/ha
Theo Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Hậu Giang, cá trê vàng và cá sặc rằn đều là hai loài thủy sản ăn tạp nhưng có tập quán và quá trình săn mồi khác nhau. Cá trê vàng chủ yếu sống ở tầng đáy, tận dụng các thức ăn như côn trùng và sâu bọ, trong khi cá sặc rằn sống ở tầng mặt, ăn rong rêu và lúa chét. Đặc biệt, phân của cá sặc rằn còn là nguồn thức ăn cho cá trê phía dưới. Chính vì những ưu điểm này, trung tâm đã chọn hai loại thủy sản này để phát triển mô hình nuôi kết hợp.
Ông Triệu Quốc Dương, Phó Trưởng phòng kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Hậu Giang, cho biết: “Nông dân trên địa bàn tỉnh đã phát triển nhiều loại cá ruộng, nhưng phần lớn không mang lại giá trị cao. Vì vậy, trung tâm đã nghiên cứu và thử nghiệm nuôi kết hợp nhiều loại cá. Kết quả cho thấy, khi nuôi kết hợp cá trê vàng và cá sặc rằn, hiệu quả kinh tế mang lại rất cao. Hiện nay, giá trị của hai loại thủy sản này cũng cao hơn so với các loài cá khác.”
Ông Trần Văn Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang, cho biết rằng huyện là vùng chuyên canh cá ruộng lớn của tỉnh. Mỗi năm, nông dân ở đây chuyển đổi khoảng 4.000ha đất trồng lúa không hiệu quả sang nuôi cá ruộng.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, việc nuôi cá ruộng còn giúp cải tạo độ phì nhiêu của đất và vệ sinh đồng ruộng. Kết hợp nuôi cá trê vàng và cá sặc rằn trên cùng một diện tích không chỉ đa dạng hóa cơ cấu vật nuôi mà còn tăng hiệu quả kinh tế cho các hộ nông dân. Vì vậy, trong thời gian tới, huyện sẽ tiến hành nhân rộng mô hình này. Mục tiêu đến mùa nước nổi năm 2024, sẽ mở rộng khoảng 30ha áp dụng thả nuôi kết hợp hai loài thủy sản này.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, việc nuôi cá ruộng còn giúp cải tạo độ phì nhiêu của đất và vệ sinh đồng ruộng
Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Hậu Giang cho biết, trong 20 năm qua, trung tâm đã triển khai thực hiện các mô hình thủy sản trên diện tích 178ha với sự tham gia của 453 hộ dân. Các mô hình này tập trung vào các loài cá thích nghi tốt tại địa phương và có hiệu quả kinh tế cao như cá thát lát cườm, cá tra, và các loại cá đồng.
Trung tâm cũng chú trọng xây dựng các mô hình nuôi cá ruộng và mô hình kết hợp nhằm tận dụng diện tích mặt nước, nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, khuyến khích xây dựng các mô hình quản lý cộng đồng trong sản xuất thủy sản, phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng bền vững, và áp dụng các quy trình như GAP, SQF1000CM.
Ngoài ra, trung tâm đã thực hiện các mô hình nuôi cá tra thâm canh đạt chứng nhận VietGAP, nuôi thâm canh lươn đồng trong bể sử dụng thức ăn công nghiệp, trồng sen kết hợp nuôi cá lóc ở vùng trũng, và nuôi lươn trong bể theo hướng an toàn vệ sinh thực phẩm gắn kết với liên kết chuỗi giá trị sản phẩm. Các mô hình này đã mang lại hiệu quả thiết thực, giúp tăng thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích và được các địa phương duy trì phát triển và nhân rộng.