Tiếp vụ nhà máy luyện chì ở Ngân Sơn - Bắc Kạn bị tố gây ô nhiễm: Công ty TNHH Anh Vũ nhiều lần bị nhắc nhởGĐXH - Qua quá trình trao đổi, tiếp cận các văn bản được UBND huyện Ngân Sơn cung cấp, PV nhận thấy nhiều năm nay, nhà máy luyện chì ở thôn Bằng Lãng, xã Thượng Quan đã nhiều lần bị cơ quan chức năng nhắc nhở do vi phạm một số quy định về đất đai và môi trường.
Khi đoàn kiểm tra đến, bãi đổ xỉ đã "không cánh mà bay"
Liên quan đến việc hàng chục hộ dân sinh sống cạnh nhà máy luyện chì và khai thác, chế biến đá thạch anh (nhà máy luyện chì) ở thôn Bằng Lãng, xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn đang ngày đêm bất an về sức khỏe, ngày 8/11/2024, UBND huyện Ngân Sơn cho biết, đơn vị đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành bên trong khu vực nhà máy.
Theo tài liệu UBND huyện Ngân Sơn cung cấp cho PV, ngày 30/10/2024, Phòng Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Công an huyện, UBND xã Thượng Quan tiến hành kiểm tra, xác minh thực tế theo các phản ánh của báo chí.
Biên bản kiểm tra thể hiện, tại nhà máy luyện chì kẽm huyện Ngân Sơn, thời điểm kiểm tra, nhà máy không hoạt động chế biến và công nhân đang thực hiện thu dọn thiết bị, máy móc, vật dụng. Ông Lương Hải Vũ - Giám đốc Công ty TNHH Anh Vũ - cho biết, nhà máy đã dừng hoạt động từ ngày 22/10/2024.
Cảnh quan xung quanh nhà máy luyện chì thôn Bằng Lãng, xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn.
Tại vị trí bãi đất đổ tro xỉ từ hoạt động chế biến kim loại chì tại khu đồi phía Tây, thời điểm kiểm tra không phát hiện đổ thải mới. Tuy nhiên, có 1 bãi tro xỉ cũ đã đổ thải trước đây. Qua trao đổi, ông Vũ cho biết, bãi đổ này không phải do công ty đổ thải mà đã có trước khi công ty tiếp quản.
Trước đó, ngày 9/8/2024, quá trình ghi nhận, thu thập tư liệu để thực hiện tuyến bài phản ánh về nhà máy luyện chì, phóng viên ghi nhận có bãi xỉ màu đen kịt khác bãi xỉ trên được đổ lộ thiên. Ở địa điểm đổ có 2 bãi đổ xỉ màu đen kịt cách nhau khoảng 5-10m. Trong đó, bãi đổ bên phía dưới nhìn còn mới. Phóng viên đã có quay video lại để làm bằng chứng.
Tuy nhiên, ngày mùng 8/11/2024, theo ghi nhận của PV, bãi đổ xỉ màu đen kịt phía bên dưới đã "không cánh mà bay", trong khi bãi xỉ bên trên vẫn còn đó. Cơ quan chức năng cần kiểm tra, làm rõ, lấy mẫu xỉ đi kiểm nghiệm. Nếu kết quả mẫu xỉ thuộc nhóm chất thải nguy hại thì cần xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Địa điểm đổ bùn thải, đất, đá cạnh nhà máy luyện chì, ngay trên các nhà dân ở thôn Bằng Lãng.
Các vỏ bao tải màu đen tại bãi đổ thải là của quá khứ?
Quay trở lại với biên bản kiểm tra ngày 30/10/2024 của Phòng Tài nguyên và Môi trường, đơn vị này cho rằng, tại vị trí đổ đất đá được phản ánh gây ảnh hưởng đến nguồn nước, thời điểm kiểm tra có 1 đập bằng đất, chiều dài khoảng 40m để gia cố, ngăn chặn đất đá. Qua trao đổi, UBND xã Thượng Quan cho biết, phía hạ lưu có khe nước (chảy không thường xuyên), người dân có sử dụng nguồn nước cho hoạt động sinh hoạt, sản xuất.
Tại vị trí phát hiện các vỏ bao tải màu đen lộ thiên tại bãi đổ thải, thời điểm kiểm tra có phát hiện rải rác các vỏ bao tải đã cũ, mục. Việc này, qua trao đổi, ông Lương Hải Vũ cho rằng, vị trí này nằm trong khu vực đổ thải cũ của mỏ thạch anh trước đây đã cấp phép cho Công ty CP Khoáng sản Na Rì Hamico để lại.
Như trước đó Gia đình và Xã hội đã đưa tin, năm 2019, tại nhà máy luyện chì nêu trên, nhiều hộ dân của thôn Bằng Lãng, xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn đã làm đơn kêu cứu khi phát hiện nguồn nước sinh hoạt bốc mùi lạ. Thời điểm đó, tờ Dân việt có đưa thông tin chi tiết về những bức xúc của người dân, bên cạnh đó cơ quan chức năng Sở Tài nguyện và Môi trường cũng tiến hành kiểm tra.
Khu vực các mái tôn hoen rỉ, mục nát.
Sau khi có đơn kêu cứu của 25 hộ dân của thôn Bằng Lãng, xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn, ngày 25/6/2019, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn đã tiến hành kiểm tra tại hiện trường. Kết quả, từ tháng 3/2019, Công ty CP Khoáng sản Na Rì Hamico đã ký kết hợp đồng hợp tác với Công ty TNHH Anh Vũ có địa chỉ ở tỉnh Thái Nguyên.
Công ty TNHH Anh Vũ có đầu tư vào nhà máy luyện chì và nhà máy bột đá thạch anh tại xã Thượng Quan. Việc đổ đất, đá thải gần nguồn nước là do Công ty TNHH Anh Vũ thực hiện; đất, đá thải đem đổ là đất mặt có lẫn bao bì rác thải đã được chôn lấp từ lâu,...
Vấn đề các bao bì các rác thải đã được chôn lấp từ lâu nhưng khi Công ty TNHH Anh Vũ vào tiếp quản, có tiến hành đào và đổ đất, đá thải gần nguồn nước của dân mới phát hiện ra, tuy nhiên trong biên bản kiểm tra ngày 30/10/2024, đại diện đơn vị "đá bóng trách nhiệm" cho quá khứ. Vậy những vi phạm đó ai sẽ chịu trách nhiệm?
Cần làm rõ những thông tin liên quan đến nhà máy luyện chì
Trở lại với nội dung biên bản ngày 30/10/2024, trong phần ý kiến của Công ty TNHH Anh Vũ, ông Lương Hải Vũ cho rằng, những nội dung báo chí viết là không đúng sự thật, không kiểm chứng; bản thân ông chưa làm việc với các báo này. Theo ông Vũ, các bài báo làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty và đối tác dừng hợp đồng; trong 25 năm hoạt động, công ty chưa bị xử lý vị phạm...
Trước đó, PV ghi nhận có địa điểm đổ xỉ màu đen kịt ở ngoài môi trường, chưa có sạt lở đất bên trên. Tuy nhiên, ảnh ghi nhận ngày 8/11/2024 bãi xỉ bên dưới khu vực đánh dấu X đã biến mất, bãi bên trên vẫn còn. Đáng chú ý, bên trên bãi xỉ đánh dấu X chỗ mũi tên đất đai có biến đổi.
Ông Vũ nói thông tin trong bài viết chưa kiểm chứng là không đúng. Cụ thể, khoảng 15h25 ngày 14/8/2024, để có thông tin khách quan, đa chiều và lên lịch làm việc PV đã liên hệ với ông Lương Hải Vũ - Giám đốc Công ty TNHH Anh Vũ. Tuy nhiên khi mở đầu câu chuyện, vị này đã sử dụng những lời nói thiếu tôn trọng, chưa chuẩn mực với thuần phong mỹ tục và dọa chém người dân.
Về vấn đề công ty Anh Vũ chưa từng bị xử phạt, tại buổi làm việc với PV vào ngày 11/10/2024, ông Nguyễn Văn Minh - Phó giám đốc Sở TN&MT tỉnh Bắc Kạn cho biết, tại vị trí đổ bùn thải, trước đó Sở đã cấm và xử phạt đối với Na Rì Hamico. Trong cuộc trao đổi trước đó với PV, ông Lương Hải Vũ có nói: "Na Rì Hamico là ai? Là người mày đang nói chuyện đấy". Như vậy có thể hiểu Na Rì Hamico và công ty Anh Vũ là một.
Đáng chú ý, trong biển bản kiểm tra ngày 30/10/2024, của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Ngân Sơn chỉ đi kiểm tra một số nội dung báo chí nêu nhưng không đo đạc phạm vi, diện tích nơi đổ bùn thải, địa điểm nguy cơ sạt lở cùng với các mẫu kiểm nghiệm.
Hiện, phóng viên Báo Sức khỏe và Đời sống đã liên hệ với Công an tỉnh Bắc Kạn và các cơ quan chuyên môn khác để làm rõ thêm những nội dung liên quan đến nhà máy luyện chì nêu trên.