Huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định nổi tiếng với những làng nghề truyền thống chạm khắc gỗ. Dưới bàn tay tài hoa của các thợ thủ công lành nghề, nghệ nhân nơi đây đã cho ra những sản phẩm đồ nội - ngoại thất, thủ công mỹ nghệ tinh xảo phục vụ nhu cầu của doanh nghiệp, người dân trong cả nước.
Những ngày cuối tháng giữa tháng 12/2024 (cuối năm), chúng tôi tìm về thôn La Xuyên, xã Yên Ninh, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định từ xa đã nghe thấy những tiếng máy cưa, máy xẻ tiếng đục đẽo lách cách, những chuyến xe tấp nập chở nguyên liệu về phục vụ cho nhu cầu sản xuất của làng nghề.
Nghề chạm khắc gỗ của La Xuyên nổi tiếng với những đường nét chau chuốt, tinh tế, mềm mại. Những sản phẩm của làng nghề như: bàn ghế, sập gụ, tủ chè, cửa võng, hương án, bàn thờ, câu đối,… không chỉ được người trong nghề đánh giá cao mà còn rất được ưa chuộng trên thị trường.
Làng nghề gỗ La Xuyên nổi tiếng từ lâu đời.
Với cụm công nghiệp làng nghề La Xuyên rộng hơn 16ha, hiện làng nghề thu hút hơn hàng chục doanh nghiệp và hơn 1.000 cơ sở sản xuất, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động, trong đó thợ chạm khắc tỉ lệ 60%. Hoạt động sản xuất làng nghề sôi động thu hút được hàng nghìn lao động đến từ khắp các tỉnh, thành phố phía Bắc như: Hà Nội, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Ninh Bình,…
Người dân nơi đây chia sẻ, làng nghề La Xuyên ra đời đến nay đã hơn một nghìn năm tuổi. Ông tổ làng nghề đã được nhà vua Đinh Tiên Hoàng tuyển chọn cùng một số thợ trong vùng xây dựng cố đô Hoa Lư. Đến năm 1534 vua Lê cũng đã tuyển một số thợ giỏi về kinh đô Thăng Long để mở rộng nghề mộc và phát triển ra nhiều vùng trong cả nước.
Từ đó đến nay, nghề gỗ mỹ nghệ ở La Xuyên ngày một phát triển không ngừng và đã đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế của địa phương cũng như của đất nước, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu người dân trong vùng, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn.
Một số sản phẩm đã hoàn thiện nhìn bắt mắt, tinh thế.
Để có được sản phẩm hoàn chỉnh, quá trình sản xuất được chia làm bốn công đoạn, mỗi công đoạn đều có vai trò riêng, trong đó thứ nhất là việc chọn gỗ để cho ra một sản phẩm đảm bảo về chất lượng cũng như về mỹ thuật. Sau đó là việc phác thảo bố cục tạo hình đòi hỏi trí tưởng tượng phong phú và óc sáng tạo của người thợ. Tiếp đó là công đoạn đục thô. Cuối cùng là chạm tinh, đây là công đoạn đòi hỏi sự cần cù, tỷ mỷ và đôi bàn tay khéo léo của người thợ.
Không chỉ ở La Xuyên, xã Yên Ninh chúng tôi đi một vòng ở các xã lân cận như Yên Tiến, Yên Hồng,... người dân ở đây ai cũng làm nghề chạm khắc gỗ. Từ sân nhà, bên trái, phải, trên hè, sát mép ao,… mỗi gia đình, cứ chỗ nào có bóng râm và có không gian là thấy người người ngồi đục. Từ phụ nữ, trẻ em, người già, thanh niên trai tráng đều cầm đục, tỉ mỉ gò lưng ngồi đục đục, đẽo đẽo.
Làng nghề gỗ La Xuyên từ phụ nữ, trẻ em, người già, thanh niên trai tráng đều cầm đục, tỉ mỉ gò lưng ngồi đục đục, đẽo đẽo.
Từ những miếng gỗ, súc gỗ sần sùi, vô tri giác, qua bàn tay tài hoa của những thợ cả sẽ biến thành thế giới của hoa lá, chim muông, vạn vật… mang hồn cốt của những người thợ tài hoa.
Trên mỗi sản phẩm phong phú và thông dụng như sập gụ, tủ chè, bàn ghế, hương án, bát biểu, tượng, cửa, võng… đều thể hiện trình độ kỹ thuật cao của người thợ. Gần như các hộ hộ dân nơi đây đều có người tham gia làm mộc hoặc đục gỗ. Mỗi nhà đều là một cơ sở sản xuất riêng biệt.
Người dân làng nghề La Xuyên cho biết thêm, riêng về mảng chạm khắc gỗ, dụng cụ để các nghệ nhân điêu khắc là các loại đục. Thân đục làm bằng thép chuẩn, bởi nếu nước thép già thì đục dễ gãy, nếu quá non đục lại cùn.
"Nghề mộc mỹ nghệ đòi hỏi người thợ phải có tính kiên trì, có óc sáng tạo, bàn tay khéo léo và kiến thức về gỗ. Các sản phẩm gỗ phải ít cong vênh, không dập ruột, dẻo mịn, dễ đánh bóng. Mỗi khâu có những yêu cầu khắt khe riêng, đòi hỏi kinh nghiệm, tay nghề của người thợ và đều liên quan mật thiết đến chất lượng cuối cùng của sản phẩm" - ông Linh một thợ làm nghề mộc ở Ý Yên chia sẻ.
Người dân làng nghề La Xuyên cho biết thêm, riêng về mảng chạm khắc gỗ, dụng cụ để các nghệ nhân điêu khắc là các loại đục. Thân đục làm bằng thép chuẩn, bởi nếu nước thép già thì đục dễ gãy, nếu quá non đục lại cùn. Mỗi người thợ có khoảng 3 -4 loại đục như: đục bằng, đục lòng máng, đục tách. Người làm điêu khắc căn cứ vào chiều ngang của lưỡi đục để điều khiển cổ tay đục chính xác từng chi tiết và phải thể hiện được cái tôi của người sáng tạo với những chi tiết, đường nét có hồn, hoa văn cân đối, sắc sảo, lạ mắt, giàu thẩm mỹ. Sau khi chạm khắc, sản phẩm được đem đánh giấy ráp, véc-ni và hoàn thiện.
Theo ghi nhận của PV, những ngày cuối năm những người làm nghề chạm khắc gỗ càng thêm bận rộn, họ phải làm việc gần như xuyên suốt để hoàn thiện và "trả hàng" cho khách hàng.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Từ 2025, người lao động có 1 người phụ thuộc thì có thu nhập bao nhiêu mới phải nộp thuế thu nhập cá nhân