Tổng thống Mỹ Joe Biden dừng chân đặt hoa tưởng niệm cố thượng nghị sĩ John McCain bên hồ Trúc Bạch, chiều 11/9. Ảnh: Hoàng Phong
Sau khoảng 10 phút dừng trước bức phù điêu, đoàn xe hướng ra sân bay Nội Bài, chuẩn bị rời Hà Nội. Tổng thống Mỹ Joe Biden có chuyến thăm chính thức Việt Nam trong hai ngày 10-11/9. Đây là lần đầu tiên ông Biden đến Việt Nam với tư cách Tổng thống Mỹ.
Thượng nghị sĩ John McCain là người đặt nền móng cho quan hệ Việt Mỹ. Phù điêu tưởng niệm cố thượng nghị sĩ John McCain nằm ven hồ Trúc Bạch, quận Ba Đình, khắc họa hình ảnh McCain, phi công Mỹ cùng Douglas A-4 Skyhawk bị bắn rơi ngày 26/10/1967 khi ném bom miền Bắc và phải nhảy dù xuống hồ.
Sau hơn 5 năm ở nhà tù Hỏa Lò, McCain được trao trả theo Hiệp định Paris năm 1973. Trở về Mỹ, McCain tham gia chính trị và nỗ lực để bình thường hóa, thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ. Ông cũng nhiều lần trở lại Việt Nam, tới thăm phù điêu ghi dấu sự kiện mình và chiếc máy bay bị quân dân Việt Nam bắn rơi. McCain qua đời ngày 25/8/2018, sau hơn một năm chống chọi bệnh ung thư não.
Trước đó, trong chuyến thăm Việt Nam tháng 8/2021, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã tới đặt hoa tại bức phù điêu để tưởng niệm cố thượng nghị sĩ John McCain, nhân dịp ba năm ngày mất của ông.
Tấm phù điêu quen thuộc với người dân thủ đô. Dòng chữ khắc trên tấm bia tưởng niệm ghi: "Ngày 26/10/1967, tại hồ Trúc Bạch, quân và dân thủ đô Hà Nội đã bắt sống phi công John Sidney McCain, Thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải quân Hoa Kỳ, đã lái chiếc máy bay A4 bị bắn rơi tại nhà máy điện Yên Phụ. Đây là một trong 10 chiếc máy bay bị bắn rơi cùng ngày".
Sau khi McCain qua đời, nhiều người Mỹ sinh sống tại Việt Nam và người dân địa phương đã tới tưởng niệm ông tại bức phù điêu nổi tiếng bên hồ Trúc Bạch.
Hồ Trúc Bạch từng là một phần của Hồ Tây ở góc Đông Nam. Thời trước khu vực này vì sóng lặng hơn nên cá Hồ Tây thường tụ về đây. Dân hai làng Yên Hoa (nay là Yên Phụ) và Yên Quang (nay là phố Quán Thánh) đắp một con đê nhỏ để ngăn góc này lại, đánh cá cho dễ hơn và để nuôi cá. Sau đó chúa Trịnh cho đắp con đê rộng ra, và gọi là đê Cố Ngự (nghĩa là giữ vững), sau được người dân đọc chệch thành đường Cổ Ngư. Đây cũng là tên gọi cũ của đường Thanh Niên.
Cũng giống Hồ Tây, hồ Trúc Bạch quy tụ nhiều quán cà phê và dịch vụ đạp vịt quen thuộc với người dân thủ đô. Xung quanh hồ Trúc Bạch có một số di tích lịch sử như đền Quán Thánh (đầu đường Thanh Niên phía lăng Bác), chùa Châu Long, đền Cẩu Nhi.
Hồ Trúc Bạch cũng là một địa chỉ ẩm thực nổi tiếng ở thủ đô với các món như phở cuốn làng Ngũ Xã, lẩu ếch Trúc Bạch - Phó Đức Chính, bánh tôm Hồ Tây, cửa hàng kem truyền thống lâu đời. Ven hồ Trúc Bạch được nhiều bạn trẻ lựa chọn để ngắm cảnh Hà Nội, đi dạo, đạp xe và chụp ảnh sống ảo.
Phù điêu cố thượng nghị sĩ John McCain ở ven hồ Trúc Bạch, quận Ba Đình, Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
Nguyên Chi