Oscar 2019 trước giờ G: Hứa hẹn bất ngờ cho đến phút chót

Hai năm qua có lẽ là khoảng thời gian hết sức sóng gió đối với điện ảnh Hollywood. Một mặt, sự bùng nổ của phong trào #metoo từ tháng 10/2017 đã kéo theo sự sụp đổ của hàng loạt tên tuổi lớn như Harvey Weinstein, Kevin Spacey, và gần đây nhất là Bryan Singer.

Cùng lúc đó, việc Donald Trump đắc cử tổng thống đã khiến người dân Mỹ, trong đó có cả giới văn nghệ sĩ ở Hollywood, ngày một chia rẽ về mặt chính trị và biến các buổi lễ trao giải điện ảnh hồi cuối 2017, đầu 2018 trở nên ngột ngạt bởi những tuyên ngôn vị nhân sinh vượt xa khỏi tôn chỉ vị nghệ thuật.

Nhưng dù có căng thẳng hay chia rẽ đến mấy, người làm phim và công chúng yêu điện ảnh vẫn sẽ chờ đợi ngày 24/2 tới để theo dõi lễ trao giải thưởng điện ảnh quan trọng nhất năm: lễ trao giải Oscar lần thứ 91 tại Nhà hát Dolby, Hollywood.

Phim truyện xuất sắc: Đường đua còn nhiều khó lường

Trong một năm không thực sự có tác phẩm nào vượt trội hẳn về số lượng đề cử, giải thưởng của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ chứng kiến cuộc đua chật chội của nhiều ứng cử viên có chất lượng ngang ngửa.

Có đến 8 phim nhận ít nhất 5 đề cử là The Favourite, Roma (cùng 10 đề cử), A Star Is Born, Vice (cùng 8 đề cử), Black Panther (7 đề cử), BlacKkKlansman (6 đề cử), Bohemian Rhapsody và Green Book (cùng 5 đề cử).

Không hề ngạc nhiên khi đây cũng chính là 8 cái tên đang tranh giành tượng vàng quan trọng nhất: giải Oscar cho Phim truyện xuất sắc. Nhóm tác phẩm phần nào đó gợi cho người yêu điện ảnh nhớ tới cuộc đua khốc liệt hồi 2016 khi không một ứng cử viên nào chiếm ưu thế thượng phong cho tới tận thời điểm diễn viên gạo cội Morgan Freeman mở phong bì để xướng danh Spotlight.

Một lý do khiến cuộc đua 2015-16 trở nên quyết liệt là việc các giải Phim truyện xuất sắc tại các sự kiện tiền Oscar quan trọng như Quả cầu vàng, BAFTA, hay giải của các hiệp hội đạo diễn (DGA), nhà sản xuất (PGA), biên kịch (WGA), và diễn viên điện ảnh (SAG) lần lượt được chia đều cho các ứng viên nặng ký năm đó là Spotlight, The Big Short và The Revenant.

Một thành viên khác của bộ “ba người bạn Mexico” (cùng với Iñárritu và Guillermo del Toro) là Alfonso Cuarón. Ông chính là tác giả của Roma - bộ phim hiện chiếm ưu thế lớn nhất trong cuộc chiến tiếp nối “ngôi báu” đang thuộc về The Shape of Water.

Tác phẩm đen trắng lấy bối cảnh Mexico do hãng Netflix phát hành đã giành tới 22 giải Phim truyện xuất sắc trong mùa giải thưởng điện ảnh 2018-19, trong đó có BAFTA, cũng như là cái tên có điểm số trung bình cao nhất (9,6) trong số các ứng cử viên năm nay trên trang thống kê phê bình điện ảnh Metacritic.

Tuy nhiên, Alfonso Cuarón lại phải chứng kiến Bohemian Rhapsody của đạo diễn nhiều tai tiếng Bryan Singer và Green Book của chuyên gia phim hài Peter Farrelly lên ngôi tại Quả cầu vàng hồi đầu tháng 1. Với sự kiện của Hiệp hội báo chí nước ngoài ở Hollywood, Roma chỉ có tên ở hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất theo điều lệ tranh giải.

Và tác phẩm về nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ những năm giữa thế kỷ XX mang tên Green Book cũng chính là cái tên giành một giải thưởng quan trọng khác là PGA của Hiệp hội nhà sản xuất. Điều khiến giới dự đoán phải vò đầu bứt tai là chuyện Green Book còn chẳng nằm trong top 3 các phim giành nhiều danh hiệu Phim truyện xuất sắc trong mùa giải thưởng năm nay.

Xếp ngay sau Roma thực tế là The Favourite - tác phẩm về cuộc chiến chốn thâm cung nơi triều đình Anh quốc của đạo diễn người Hy Lạp Yorgos Lanthimos, và If Beale Street Could Talk - bộ phim mới nhất của đạo diễn từng đứng trên bục vinh quang của Oscar với Moonlight (2016) là Barry Jenkins.

Trớ trêu thay, trong khi The Favourite chủ yếu chỉ được đánh giá cao trong các hạng mục diễn xuất của Oscar, thì If Beale Street Could Talk thậm chí còn không nằm trong danh sách đề cử rút gọn cuối cùng.

Thế chỗ cho If Beale Street Could Talk là hai bộ phim lấy chủ đề âm nhạc Bohemian Rhapsody và A Star Is Born, cùng những cái tên mang đậm hơi thở thời đại là Vice, BlacKkKlansman và Black Panther.

Trong bối cảnh yếu tố chính trị, sắc tộc đang chiếm sự quan tâm của cả công chúng lẫn giới làm phim, chẳng ai có thể chắc chắn rằng Roma có thể giành thắng lợi sau cùng. Đây là tác phẩm tương đối phi chính trị, lại do Netflix - thương hiệu không được lòng giới làm phim truyền thống - phát hành.

Nhưng ở thế ngược lại, nhiều người yêu điện ảnh sẽ khó cảm thấy hài lòng nếu phải chứng kiến những cái tên yếu thế hơn Roma về mặt chất lượng làm phim như Green Book hay Bohemian Rhapsody giành tượng vàng.

Đạo diễn & biên kịch: Ngã ngũ và chưa ngã ngũ

Chưa chắc ăn giải Phim truyện xuất sắc, nhưng Roma đến 90% sẽ mang về cho cá nhân Alfonso Cuarón tượng vàng Oscar thứ hai ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc sau chiến thắng năm 2013 nhờ tác phẩm khoa học giả tưởng Gravity.

Có thể khẳng định điều này là vì đạo diễn người Mexico đã giành tới 32 giải Đạo diễn xuất sắc trong mùa giải thưởng năm nay, vượt xa các đối thủ cạnh tranh như Spike Lee với BlacKkKlansman (3 lần chiến thắng), ngôi sao điện ảnh Bradley Cooper với tác phẩm đạo diễn đầu tay A Star Is Born (1 chiến thắng), hay nhà làm phim gạo cội Paul Schrader của First Reformed (1 chiến thắng).

Cooper và Schrader thậm chí còn không xuất hiện trong số 5 cái tên nhận đề cử ở hạng mục này của Oscar năm nay, mà bị thay thế bởi đạo diễn người Ba Lan Paweł Pawlikowski với Cold War, Adam McKay với Vice, và đạo diễn đang ở độ chín của sự nghiệp là Yorgos Lanthimos của The Favourite.

Bộ ba Roma, Vice, và The Favourite còn cùng chạm trán ở một hạng mục khác là Kịch bản gốc xuất sắc. Không chịu kém thế so với Roma, The Favourite hiện là “favourite” (ứng viên được yêu thích) của hạng mục này khi kịch bản của bộ đôi Deborah Davis - Tony McNamara đã giành tới 12 chiến thắng trong mùa giải.

Đối thủ lớn nhất của Davis và McNamara là nhà làm phim Paul Schrader - tác giả của kịch bản kinh điển Taxi Driver (1976), nhưng phải chờ đến năm nay mới có đề cử Oscar cho First Reformed. Từng được xem là cái tên nặng ký, nhưng có lẽ do khởi chiếu từ tháng 5/2018, bộ phim lấy chủ đề đức tin rốt cuộc chỉ có đúng một cơ hội tranh tài tại Oscar 2019.

Bởi vậy nhiều người đang hy vọng rằng kịch bản mang đậm chất hiện sinh và tâm linh First Reformed sẽ mang lại cho Schrader tượng vàng đầu tiên trong sự nghiệp nhiều dấu ấn của ông. Đó là hy vọng hoàn toàn có cơ sở khi First Reformed thực tế có đến 14 lần giành chiến thắng ở hạng mục Kịch bản gốc xuất sắc, tức còn nhiều hơn The Favorite đến hai lần năm nay.

Có mức độ cạnh tranh khốc liệt hơn nhiều là hạng mục Kịch bản chuyển thể xuất sắc khi cả năm cái tên được đề cử là The Ballad of Buster Scruggs, BlacKkKlansman, Can You Ever Forgive Me?, If Beale Street Could Talk, và A Star Is Born hoàn toàn ngang sức ngang tài.

Theo bảng quy đổi điểm giành được trong mùa giải thưởng năm nay của trang Metacritic, Can You Ever Forgive Me?, BlacKkKlansman, và If Beale Street Could Talk có số điểm lần lượt là 43, 42, và 41.

Nếu so với ba bộ phim này thì A Star Is Born bị tụt lại khá xa khi chỉ có 13 điểm quy đổi, còn The Ballad of Buster Scruggs thậm chí chưa giành được điểm nào.

Một tham chiếu gần nhất cho hai giải thưởng kịch bản là sự kiện thường niên của Hiệp hội Biên kịch. WGA đã trao giải Kịch bản gốc cho Eighth Grade - một cái tên vắng mặt đầy đáng tiếc tai Oscar, và Kịch bản chuyển thể cho Can You Ever Forgive Me?

Mảng diễn xuất: Khó lòng có bất ngờ

Thực ra, hy vọng lớn nhất của A Star Is Born, ngoài hạng mục thế mạnh là nhạc phim, lại nằm ở mảng diễn xuất với Bradley Cooper và Lady Gaga trong hai vai chính. Song, nhiều khả năng fan của nữ ca sĩ cá tính sẽ phải buồn lòng bởi Lady Gaga năm nay đua tài với một ứng cử viên quá nặng ký là Glenn Close.

Tuy bộ phim The Wife của Close không thực sự gây ra nhiều tiếng vang về doanh thu hay chất lượng nghệ thuật, nhưng ngôi sao từng khiến nhiều người hâm mộ điện ảnh Việt Nam hâm mộ và e sợ qua vai diễn “đánh ghen” nổi tiếng ở Fatal Attraction (1987) đã kịp giành chiến thắng ở hai giải thưởng tiền Oscar rất quan trọng là Quả cầu vàng và SAG của Hiệp hội Diễn viên.

Là một hạng mục nhiều năm nay bị coi là trao giải theo phong cách “thành tựu sự nghiệp”, chức “ảnh hậu” Oscar năm nay nghiêng về phía minh tinh 71 tuổi Glenn Close nhiều hơn là Gaga, cũng như ngôi sao của The Favourite là Olivia Colman.

Trên thực tế, theo quy đổi của Metacritic, Colman mới là cái tên số một với 76 điểm nhờ vai diễn đặc sắc và có chiều sâu Nữ hoàng Anne. Còn Glenn Close của The Wife đến giờ mới có vỏn vẹn 27 điểm.

Đối với Yalitza Aparicio - nữ diễn viên còn vô danh và lần đầu đứng trước ống kính của Roma, cũng như Melissa McCarthy - danh hài hàng đầu nhưng năm nay chinh phục khán giả bằng một vai diễn mang nhiều chất bi, việc nhận đề cử Nữ diễn viên chính xuất sắc đã là một thành công, nhưng họ khó lòng có thể tạo ra một cuộc lật đổ ngoạn mục.

Nếu so với bạn diễn Lady Gaga, có lẽ Bradley Cooper có “cửa thắng” cao hơn một chút ở hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc. Có một điều bất ngờ là Ethan Hawke - ngôi sao của First Reformed - bị Viện hàn lâm hoàn toàn ngó lơ, dù theo bảng điểm quy đổi của Metacritic, anh nhận tới 95 điểm.

Nhưng cơ hội của Bradley Cooper xem ra cũng không quá lớn, bởi đối thủ của anh toàn là những tên tuổi sừng sỏ, ấn tượng: Christian Bale với vai Phó Tổng thống Dick Cheney trong Vice, là Willem Dafoe với vai danh hoạ Vincent van Gogh trong At Eternity's Gate, Rami Malek với vai Freddie Mercury trong Bohemian Rhapsody, và Viggo Mortensen trong vai anh chàng bảo kê phải đối mặt với nạn phân biệt chủng tộc của Green Book.

Về điểm số quy đổi, nhóm này đều kém xa Ethan Hawke. Bale đang nắm ưu thế với 44 điểm. Tiếp sau đó là Malek (35 điểm), Cooper (29 điểm), Mortensen (24 điểm), và Dafoe (14 điểm).

Tuy nhiên, điểm số này không nói lên tất cả bởi vai diễn Freddie Mercury của Rami Malek đã chinh phục ban giám khảo của phần lớn các giải thưởng tiền Oscar quan trọng nhất như giải Quả cầu vàng, BAFTA, và SAG. Do đó, nhiều khả năng đây sẽ là người lên ngôi “ảnh đế” tại Oscar 2019.

Trái ngược với các hạng mục vai chính còn tiềm ẩn bất ngờ, kết quả ở hạng mục vai phụ lại gần như đã ngã ngũ. Tài tử từng giành giải Oscar cho Nam diễn viên phụ xuất sắc với Moonlight là Mahershala Ali đang chờ đợi tượng vàng thứ hai trong sự nghiệp sau khi đã càn quét mùa giải thưởng năm nay nhờ vai diễn thiên tài dương cầm Don Shirley trong Green Book.

Ali đã lần lượt vượt qua các đối thủ nặng ký khác như Richard E. Grant (Can You Ever Forgive Me?), Sam Rockwell (Vice), Sam Elliott (A Star Is Born), và Adam Driver (BlacKkKlansman) để lên ngôi tại Quả cầu vàng, SAG và BAFTA trong khoảng hơn một tháng qua.

Trong khi đó, với Nữ diễn viên phụ xuất sắc, việc Emma Stone và Rachel Weisz cùng nhận đề cử với The Favorite khiến họ có nguy cơ phải chia phiếu và tụt lại. Amy Adams đã gây bất ngờ khi vào vai Lynne Cheney trong Vice, còn Marina de Tavira của Roma cũng bất ngờ được Viện hàn lâm ưu ái.

Tuy nhiên, cái tên giành chiến thắng có lẽ sẽ là Regina King của If Beale Street Could Talk. Vai diễn của cô phù hợp với xu hướng tập trung vào đề tài sắc tộc, chính trị đang thịnh hành ở Hollywood, và phù hợp với tượng vàng Oscar hơn là hình ảnh cung phi trong triều đình Anh mà Stone và Weisz khắc họa.

Những cuộc đua đáng chú ý khác

Trong các hạng mục quan trọng còn lại, danh sách đề cử Phim hoạt hình xuất sắc cho thấy sự rực rỡ của thể loại trong năm qua. Dù là siêu phẩm mới nhất của ông lớn Pixar Incredibles 2, tác phẩm cá tính Isle of Dogs của Wes Anderson, hay bộ phim đang càn quét mùa giải thưởng là Spider-Man: Into the Spider-Verse giành chiến thắng, khán giả cũng hoàn toàn cảm thấy hài lòng.

Ngay cả hai đề cử còn lại là Mirai của đạo diễn Nhật Bản Mamoru Hosoda hay bom tấn Ralph Breaks the Internet của Walt Disney cũng đều là những cái tên chất lượng, và hoàn toàn có thể là ứng cử viên hàng đầu nếu rơi vào những năm tranh tài “dễ thở” hơn.

Cuộc đua Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc cũng gây ra nhiều chú ý khi Roma đứng trước cơ hội làm nên lịch sử là thắng giải kép với cả Phim truyện xuất sắc. Nhưng nhóm tác phẩm tranh tài năm nay thực tế đều hết sức chất lượng.

Đó là bộ phim Shoplifters từng giành giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes đạo Hirokazu Kore-eda người Nhật Bản, Cold War của đạo diễn người Ba Lan từng chiến thắng ở hạng mục này là Paweł Pawlikowski, cùng hai ẩn số Capernaum của Lebanon và Never Look Away của Đức - bộ phim còn bất ngờ nhận đề cử Quay phim xuất sắc.

Tuy có hạng mục đã gần như chắc chắn người nhận giải, và nhiều hạng mục vẫn còn đang là câu hỏi mở cho giới dự đoán và người hâm mộ, nhưng có một điều chắc chắn là đêm trao giải Oscar lần thứ 91 vẫn thu hút sự chú ý của một bộ phận người xem.

Một phần công chúng tò mò muốn xem một bộ phim lấy bối cảnh Mexico về những con người Mexico như Roma có thể giành chiến thắng hay không trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đang quyết liệt đòi xây tường thành ngăn cách Mỹ và Mexico để chống người nhập cư bất hợp pháp.

Nhưng mặt khác, người xem còn tò mò về khả năng tổ chức thành công một đêm trao giải hoành tráng của Viện Hàn lâm khi tỷ lệ người xem trực tiếp chương trình ngày một giảm sút, và rắc rối liên quan tới người dẫn chương trình “hụt” năm nay là Kevin Hart đã khiến AMPAS phải bất đắc dĩ đưa ra tuyên bố đây là lễ trao giải Oscar đầu tiên sau nhiều thập kỷ không sử dụng MC mà chỉ có các ngôi sao trực tiếp lên công bố giải thưởng.

Hãy cùng hy vọng rằng những cái tên được xướng lên trong lễ trao giải năm nay là đại diện xứng đáng nhất cho mục tiêu hướng tới nghệ thuật của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật điện ảnh nước Mỹ trong bối cảnh họ đã vướng phải quá nhiều tranh cãi không cần thiết suốt gần một năm qua.