1. Những thứ không cần thiết
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, tác giả Lưu Vũ Tích đã viết: “Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh. Thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh,” nghĩa là: Núi không cần phải cao, chỉ cần có Tiên thì sẽ nổi danh. Sông không cần sâu, chỉ cần có Rồng thì sẽ linh thiêng. Điều này nhấn mạnh rằng giá trị của môi trường không phụ thuộc vào vật chất tích lũy mà vào trạng thái tinh thần và bản chất bên trong.
Những vật dụng không cần thiết trong nhà không chỉ chiếm diện tích mà còn làm giảm sự tự do về tinh thần. Sự lo lắng về những món đồ không cần thiết thực chất là những lo âu về quá khứ và tương lai, những điều vô hình mà chúng ta khó nhận ra. Điều này tạo ra một "nhà tù tinh thần" mà chúng ta tự giam mình trong đó.
Như nhà văn Thoreau trong Walden đã viết: “Tôi sẵn sàng lao sâu vào cuộc sống, sống một cuộc đời vững chãi và giản dị,” thể hiện rằng cuộc sống giản đơn chính là minh chứng cho sự giàu có nội tâm. Điều này cũng phản ánh lý tưởng sống của Đào Uyên Minh, người yêu thích sự tĩnh lặng và giản dị trong cuộc sống, tìm niềm vui trong những khoảnh khắc nhỏ như “hái cúc dưới hàng rào phía đông” hay “ngắm núi phía nam”.
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, tác giả Lưu Vũ Tích đã viết: “Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh.
Câu nói “Mọi thứ trở nên quý giá hơn khi chúng hiếm hoi, và tình yêu trở nên tử tế hơn khi chúng ta già đi” không chỉ áp dụng cho đồ vật mà còn là lời nhắc nhở về việc tìm kiếm thế giới tâm linh của mỗi người.
Cuốn sách Chủ nghĩa tối giản cũng đưa ra quan điểm: “Sở hữu ít hơn, sống nhiều hơn,” một quan điểm phù hợp với tư tưởng của Khổng Tử: “Ăn tiết kiệm và uống nước, uốn cong cánh tay và gối, và bạn sẽ tận hưởng nó.”
Khi từ bỏ vật chất, chúng ta sẽ tìm thấy sự bình yên giữa một thế giới hỗn loạn. Từ xưa đến nay, từ Đông sang Tây, dù qua thơ ca, tục ngữ hay văn học hiện đại, tất cả đều khuyên chúng ta rằng việc giảm bớt những thứ vô dụng không chỉ làm không gian gọn gàng hơn mà còn giúp thanh lọc tâm hồn.
Người xưa có câu: “Lưu thuỷ bất hủ, hộ xu bất lâu, động dã” (Nước chảy không hôi thối, chốt cửa không bị mối mọt, đó là nhờ sự chuyển động), ý nói rằng chỉ khi chúng ta không ngừng loại bỏ những điều cũ kỹ và chào đón cái mới, cuộc sống mới có thể phát triển và luôn tràn đầy năng lượng.
2. Thức ăn dư thừa
Trong Châu Tử Gia Huấn, có câu: “Nhất chúc nhất phạn, đương tư lai xứ bất dị; Bán ty bán lũ, hằng niệm vật lực duy nan,” nghĩa là mỗi bát cháo hay hạt cơm đều cần được trân trọng, vì đó là thành quả của lao động vất vả. Câu này nhắc nhở chúng ta phải biết quý trọng thức ăn và luôn ghi nhớ công sức lao động đã bỏ ra để có được nó.
Ở Ai Cập cổ đại, người dân tôn thờ thần Osiris, vị thần của nông nghiệp và mùa màng, và lễ hội thu hoạch hàng năm là dịp để tri ân và tôn vinh những nguồn lương thực quý giá.
Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Socrates đã nói: “Sự hài lòng là tài sản tự nhiên, sự xa xỉ là nghèo đói giả tạo,” một lời nhắc nhở rằng sự lãng phí thái quá có thể dẫn đến nghèo khó cả về vật chất lẫn tinh thần.
Pablo Neruda trong Trăm bản tình ca đã ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống giản dị qua câu: “Tình yêu ở những ngày bình thường, không quanh bàn tiệc giàu có.”
Về vấn đề lãng phí thực phẩm, nhà văn Michael Pollan trong The Omnivore’s Dilemma chỉ ra sự dư thừa và lãng phí trong ngành công nghiệp thực phẩm hiện đại, kêu gọi mọi người giảm tiêu thụ và sống hòa hợp với thiên nhiên.
Trong Kinh Dịch, có câu: “Ăn uống tiết kiệm để giữ gìn sức khỏe.” Triết gia La Mã cổ đại Seneca cũng nói: “Không phải thức ăn bạn ăn mà chính thức ăn bạn tiêu hóa mới khiến bạn khỏe mạnh.” Cả hai quan điểm này đều nhấn mạnh sự khôn ngoan trong việc tiêu thụ vừa đủ để duy trì sức khỏe và tránh lãng phí.
Trong thế giới hiện đại với nhịp sống hối hả, việc đóng gói thực phẩm dư thừa và sử dụng đồ dùng một lần đã tạo ra gánh nặng cho môi trường, đi ngược lại với những lời dạy cổ xưa về sự tiết kiệm và bảo tồn đức hạnh.
3. Cảm xúc tiêu cực
Trong cuốn sách Trí tuệ cảm xúc, nhà tâm lý học Daniel Goleman đã chỉ ra rằng: “Trí tuệ cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và hạnh phúc của chúng ta.” Ông khẳng định rằng khả năng quản lý cảm xúc không chỉ giúp cải thiện bản thân mà còn tác động tích cực đến cộng đồng, tăng cường khả năng phục hồi nội tâm và giúp chúng ta đối mặt hiệu quả hơn với thử thách trong cuộc sống.
Trong cuốn sách Trí tuệ cảm xúc, nhà tâm lý học Daniel Goleman đã chỉ ra rằng: “Trí tuệ cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và hạnh phúc của chúng ta.”
Câu tục ngữ Trung Quốc “Một nụ cười khiến bạn thêm mười tuổi, một nỗi buồn khiến đầu bạn bạc đi” là minh chứng rõ ràng cho sự ảnh hưởng của cảm xúc đến cơ thể và tinh thần. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì thái độ tích cực, vì thay đổi trong tâm lý có thể mang lại những tác động tốt đẹp, bất ngờ.
Virginia Woolf trong To the Lighthouse đã miêu tả tinh tế những biến động cảm xúc của các nhân vật, cho thấy rằng những thay đổi nhỏ trong cảm xúc có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống. Cô viết: “Nếu một người có thể gột rửa những muộn phiền trong lòng, thì người đó có thể nghe thấy tiếng nói tinh tế nhất của cuộc sống.” Câu này khuyến khích chúng ta buông bỏ những cảm xúc tiêu cực để cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của cuộc sống và thúc đẩy sự chuyển hóa tích cực.
Trong các câu chuyện Phật giáo cổ, Đức Phật dạy chúng ta đối mặt với cảm xúc tiêu cực bằng lòng từ bi và chính niệm. Câu nói trong Dhammapada “Nếu tâm trí hòa hợp, con đường có thể đạt được” nhấn mạnh sự quan trọng của sự hòa hợp nội tâm để tìm thấy bình an và trí tuệ. Phương pháp thiền chính niệm, ngày nay cũng được ứng dụng trong tâm lý học hiện đại, giúp chúng ta tự điều chỉnh cảm xúc bằng cách quan sát chúng mà không để chúng chi phối.
Một ví dụ điển hình là tác phẩm Anna Karenina của Leo Tolstoy, thể hiện sâu sắc sự ghen tị và bất mãn dần dần ăn mòn tâm hồn nhân vật chính, dẫn đến bi kịch. Câu chuyện này cảnh báo rằng cảm xúc tiêu cực, giống như dòng nước ngầm, nếu không được giải tỏa, có thể trở thành một sức mạnh không thể kiểm soát được.
4. Nợ
“Đừng để chiếc ví của bạn trở thành khu vườn khốn khổ sau nhà, đầy những hối tiếc đã mua,” câu nói này là phiên bản hiện đại của lời cảnh báo từ Shakespeare: “Người đi vay trở thành nô lệ của chủ nợ.”
Trong Gulliver’s Travels, Jonathan Swift sử dụng hình ảnh của Lilliput để ẩn dụ về nợ nần, khi những sợi chỉ mỏng manh dần dần trói buộc tự do của con người, cảnh báo về những mối nguy hại của nợ nần.
Các tác phẩm văn học cổ điển và trí tuệ dân gian đều khuyên chúng ta thận trọng với nợ, vì nó là xiềng xích của tự do. Một câu tục ngữ phương Tây có viết: “Tiền không phải là gốc rễ của mọi tội ác, mà là lòng tham.”
Chìa khóa để tránh nợ nần và bội chi là giữ một cái đầu tỉnh táo trước các cám dỗ vật chất, nhận ra sự khác biệt giữa nhu cầu và mong muốn. Câu chuyện về chú chim trong Truyện ngụ ngôn của Aesop, khi bán đi bộ lông của mình để đổi lấy tiền ngay lập tức, là lời cảnh báo rằng chủ nghĩa khoái lạc thiển cận sẽ làm chúng ta mất đi khả năng tự do.
Cổ ngữ có câu: “Thủy tích thạch xuyên,” nghĩa là nước chảy lâu dài sẽ xuyên qua đá, tượng trưng cho sự kiên trì có thể đạt được những thành tựu khó khăn. Điều này cũng áp dụng cho việc quản lý tài chính, giống như hình ảnh của kẻ keo kiệt trong Eugénie Grandet của Balzac. Tuy cực đoan, nhân vật này cũng phản ánh sự cần cù và kiên nhẫn trong việc tích lũy tài sản.
Việc tiết kiệm từng chút một và đầu tư thông minh là những bước đi đúng đắn để xây dựng nền tảng tài chính vững chắc. Khổng Tử trong Luận ngữ đã nói: “Người quân tử yêu tiền và kiếm tiền một cách đúng đắn.”
Duy trì một nền tảng tài chính ổn định là chìa khóa để gia đình có thể phát triển và tận hưởng cuộc sống tràn đầy màu sắc và cơ hội. Câu tục ngữ trong Kinh Thánh cũng nhấn mạnh: “Gia đình là bến đỗ của tâm hồn và là điểm khởi đầu của những giấc mơ.” Một gia đình hòa thuận và yêu thương sẽ giúp chúng ta tạo dựng một môi trường tích cực, ổn định, tránh xa những yếu tố tiêu cực như vật chất dư thừa, nợ nần hay cảm xúc tiêu cực.