Tổng thống Joe Biden và cựu tổng thống Donald Trump đều hội đủ số đại biểu cần thiết để trở thành ứng viên đề cử của đảng Dân chủ và Cộng hòa. Điều này đồng nghĩa hai ứng viên sẽ có trận tái đấu vào tháng 11.
Trong lịch sử bầu cử Mỹ có tổng cộng 6 cuộc tái đấu nhưng 5 trong số đó diễn ra từ thời thế kỷ 18 và 19. Lần gần nhất bầu cử Mỹ có tái đấu là vào năm 1956.
Năm 1952, Tổng thống Dwight D. Eisenhower, đảng Cộng hòa, đánh bại đối thủ đảng Dân chủ Adlai Stevenson, từng là thống đốc Illinois và đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc. Vào năm 1956, Eisenhower lại một lần nữa đối đầu Stevenson và tiếp tục chiến thắng.
Cựu tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower (trái) và cựu thống đốc bang Illinois Adlai Stevenson. Ảnh: White House Historical Society/Archives
Ông Biden đang là tổng thống lớn tuổi nhất lịch sử Mỹ, và sẽ kết thúc nhiệm kỳ hai ở tuổi 86 nếu tái đắc cử. Tỷ lệ ủng hộ ông Biden xuống thấp kỷ lục hồi tháng 1, với 33% người Mỹ tán thành hiệu suất làm việc của ông chủ Nhà Trắng. Khảo sát hồi giữa tháng cho thấy mức tín nhiệm của ông Biden hiện tại là 43%.
Trong cuộc tái đấu năm 1956, Eisenhower nhận được sự ủng hộ nhiều hơn đáng kể so với ông Biden, khoảng 68-79% trong năm trước đó. Nhưng tuổi tác cũng là yếu tố bất lợi với Eisenhower. Tuổi thọ trung bình của nam giới Mỹ giai đoạn này là 66,7 trong khi mức trung bình năm 2022 là 74,8. Eisenhower được cho là quá già để tranh cử ở tuổi 65, trong khi Stevenson 56 tuổi.
Nếu Eisenhower đắc cử, ông sẽ 70 tuổi vào cuối nhiệm kỳ hai. Mỹ vào thời điểm này chưa từng có tổng thống ngoài 70 tuổi.
Ông Eisenhower từng bị đau tim tháng 9/1955 và phải nhập viện 7 tuần, không thể làm việc toàn thời gian. Tại cuộc họp báo sau khi tuyên bố tái tranh cử năm 1956, phóng viên hỏi Eisenhower ông sẽ làm gì nếu nhận ra sức khỏe không như ông nghĩ.
"Tôi cảm thấy đủ sức đảm nhận nhiệm vụ tổng thống. Ngay khi không còn thấy vậy, tôi sẽ không đảm nhận công việc này nữa", ông trả lời, ám chỉ sẽ từ chức nếu không phù hợp.
Trước sinh nhật lần thứ 66 của ông Eisenhower vào tháng 10/1956, Stevenson một lần nữa công kích tuổi của đối thủ. "Tương lai đảng Cộng hòa không thuộc về một tổng thống già nua, không thể thành công nếu tái đắc cử, mà nó thuộc về cấp phó đầy tham vọng Richard Nixon", Stevenson nói, ám chỉ khả năng ông Eisenhower không thể lãnh đạo hết nhiệm kỳ và Nixon trở thành người thay thế theo quy định của hiến pháp.
Nikki Haley, khi còn là ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa, từng đưa ra luận điểm tương tự khi viết trên Twitter vào tháng 6/2023: "Một lá phiếu cho Tổng thống Biden thực chất là một lá phiếu cho Harris".
Stevenson cuối cùng chỉ đoán đúng một phần, bởi ông Eisenhower và ông Nixon đều thắng cử. Ông Eisenhower thắng áp đảo Stevenson lần nữa trong khi Nixon tranh cử tổng thống thành công năm 1968, sau thất bại vào năm 1960.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và cựu tổng thống Donald Trump. Ảnh: AP
Với cuộc đua năm nay, ông Biden và ông Trump đang thể hiện sự tương phản mạnh mẽ về phong cách và thái độ tranh cử, cũng như lập trường trong hàng loạt vấn đề quan trọng như kinh tế, y tế, nhập cư, phá thai, đối ngoại, chiến sự Ukraine và vị thế của Mỹ ở nước ngoài.
Trump đang chiếm ưu thế trong nhiều khảo sát phạm vi toàn quốc cũng như một số bang chiến trường mà ông để thua ông Biden hồi năm 2020. Trong khi đó, ông chủ Nhà Trắng nhỉnh hơn về gây quỹ.
Tổng thống Biden và Nhà Trắng đã nhiều lần bác bỏ quan ngại về vấn đề tuổi tác. Ông Biden cho biết tuổi cao mang lại lợi thế là sự khôn ngoan và kinh nghiệm phong phú. Bác sĩ Nhà Trắng hồi tháng 2 nói ông Biden đủ khỏe để hoàn thành công việc và không xuất hiện thêm mối lo ngại nào.
Ông Trump đang đối mặt hàng loạt bê bối pháp lý, với hai vụ truy tố cấp bang, hai vụ cấp liên bang. Ông cũng cần phải thu phục những cử tri Cộng hòa ủng hộ Nikki Haley, người rời cuộc đua hồi tháng ba. Sự ủng hộ bà Haley nhận được chính là điểm yếu của ông Trump với nhóm cử tri ở ngoại ô và có học vấn cao.
Một biến số khiến kết quả trận tái đấu Biden - Trump thêm khó đoán là cuộc đua năm nay có sự xuất hiện của ứng viên từ đảng Dân chủ chuyển sang độc lập Robert F. Kennedy Jr. hay Jill Stein của đảng Xanh. Sự ủng hộ họ nhận được trong một số khảo sát lên tới hai con số.
Nhóm ứng viên này khó có khả năng đắc cử, nhưng họ sẽ hút đi một phần sự ủng hộ từ cử tri lưỡng đảng, đặc biệt là trong bối cảnh chính trường Mỹ đang u ám.
Lần duy nhất Mỹ có tổng thống đảm nhiệm hai nhiệm kỳ không liên tiếp là vào năm 1892. Tổng thống Grover Cleveland, đảng Dân chủ, đắc cử năm 1884, thua trong kỳ bầu cử tiếp theo trước Benjamin Harrison. Ông trở lại Nhà Trắng 8 năm sau đó sau khi chiến thắng trong cuộc tái đấu với Harrison.
Nếu ông Trump đánh bại ông Biden trong cuộc bầu cử tháng 11, ông sẽ trở thành cựu tổng thống thứ hai làm được điều đó.
Như Tâm (Theo AP, Fox News)