Đảng Dân chủ vừa hứng chịu thất bại nặng nề và toàn diện nhất trong cuộc bầu cử vừa qua, khi để mất cả Nhà Trắng và Thượng viện, đồng thời gần như không còn cơ hội xoay chuyển tình thế để giành thế đa số ở Hạ viện. Phe Cộng hòa tới nay đã nắm 214 ghế thượng nghị sĩ và chỉ cần thêm 4 ghế nữa là duy trì được thế đa số tại Hạ viện.
Thất bại này đã khiến hàng loạt chính trị gia có tiếng nói trong đảng Dân chủ lên tiếng chỉ trích giới lãnh đạo đảng, cũng như cố gắng tìm ra nguyên nhân gây ra mùa bầu cử thảm họa năm nay.
Pramila Jayapal, nghị sĩ bang Washington và lãnh đạo Nhóm Nghị viện Cấp tiến tại Hạ viện, phê phán đảng Dân chủ giờ đây chỉ đại diện cho "tầng lớp tinh hoa" mà bỏ quên những nhóm cử tri bình dân, thu nhập thấp ở các vùng nông thôn và ngoại ô. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, người hai lần cạnh tranh vé ứng viên tổng thống đảng Dân chủ, cũng nêu lập luận tương tự ngay sau khi ông Donald Trump đánh bại bà Kamala Harris.
"Đảng Dân chủ đã bỏ rơi người lao động, vì vậy không nên bất ngờ khi tầng lớp lao động quay lưng với mình", Sanders viết trên X ngày 6/11. Trong cuộc phỏng vấn bốn ngày sau trên MSNBC, ông lặp lại thông điệp người lao động bình dân Mỹ không còn tin tưởng đảng Dân chủ sẽ đấu tranh cho quyền lợi của họ.
Cử tri đảng Dân chủ vận động chính trị trước địa điểm nhận bỏ phiếu sớm, hạt Palm Beach, bang Florida, ngày 4/11. Ảnh: Thanh Danh
Tuy nhiên, trong mắt những nhà hoạt động đảng Dân chủ ở cấp cơ sở tại hạt Miami-Dade, bang Florida, những câu chuyện vĩ mô như lý tưởng và giá trị của đảng chưa bao giờ là mối lo ngại chủ chốt. Là những người đích thân đi gõ cửa từng nhà, vận động từng lá phiếu cho bà Harris, điều khiến họ bức xúc nhiều nhất lại là bộ máy tổ chức rời rạc, chia rẽ và thiếu nhiệt huyết ở thượng tầng.
"Đúng ra chúng tôi có mọi cơ hội để thắng hạt Miami-Dade lẫn cả bang Florida trong mùa bầu cử năm nay. Đáng tiếc, chúng tôi có nhiều ứng viên theo đuổi các ý tưởng khác nhau và không đồng lòng hợp tác. Là một cựu đảng viên Cộng hòa, tôi xin nói thẳng, phe Cộng hòa có mức độ tổ chức tốt hơn hẳn", Chris Wills, người sáng lập tổ chức Cubanos Pa' Kamala và là nhà tư vấn chính trị đảng Dân chủ ở Florida, nói với VnExpress.
Chris Wills nhắc lại rằng nhiều thành viên đảng Cộng hòa trước đây vốn không có nhiều thiện cảm với ông Trump. Theo ông, một người Cộng hòa bình thường trong giai đoạn 2013-2015 sẽ không ủng hộ ông Trump nếu biết trước chính sách mà ông theo đuổi trong nhiệm kỳ 2017-2020, lẫn hai chiến dịch tranh cử năm 2016 và năm 2024.
"Tuy nhiên, ngay khi Trump trở thành ứng viên chính thức, đảng Cộng hòa lập tức đạt thống nhất rằng: 'Ông ấy là lựa chọn của đảng và chúng ta sẽ làm mọi cách để ông ấy chiến thắng, dù ông ấy đi ngược lại mọi giá trị cốt lõi hay miệt thị tất cả lãnh đạo mà chúng ta từng kính trọng'. Tôi không nghĩ phe Dân chủ nên sao chép chiến lược này, nhưng chúng tôi cũng cần sự đoàn kết tương đối", Wills phân tích.
Hạt Miami-Dade, vùng đô thị lớn nhất bang Florida, vốn được xem là "thành trì" hiếm hoi của đảng Dân chủ tại bang trung thành với ông Trump. Nhưng đảng Cộng hòa năm nay đã "nhuộm đỏ" hạt này, với hầu hết ứng viên lẫn đề xuất cải cách pháp luật mà phe Dân chủ đưa ra trên lá phiếu đều thất bại.
Người ủng hộ bà Harris bày tỏ nỗi thất vọng trong đêm bầu cử 5/11. Ảnh: AP
Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) ở Florida không thể gom đủ số phiếu để nới lỏng lệnh chống phá thai trên toàn bang. Ba ứng viên Dân chủ cho các vị trí cảnh sát trưởng, giám đốc Sở Bầu cử và giám đốc Sở Thuế Hạt Miami-Dade đều bị đánh bại.
Christine Sinicki, lãnh đạo chi nhánh đảng Dân chủ tại hạt Milwaukee thuộc bang Wisconsin, cũng bày tỏ nỗi bức xúc rằng giới lãnh đạo của đảng quá thờ ơ với các hoạt động ở cấp cơ sở. Phải đến tháng 9, đảng Dân chủ tại Wisconsin mới giải ngân cho bà Sinicki mở văn phòng vận động bầu cử ở khu vực đông cử tri gốc Mỹ Latin, dù đề xuất đã được bà đệ trình từ năm 2022.
"Chúng tôi muốn văn phòng này mở cửa từ tháng 3, nhưng không đủ nguồn lực tài chính để tự thuê. Các lãnh đạo cấp bang thì luôn miệng bày tỏ lo lắng, nhưng thật ra họ chẳng làm gì. Họ chờ người thuê tòa nhà này dọn đi để không phải tốn thêm tiền nhiều, thay vì nhanh chóng chuyển tới các địa điểm mà chúng tôi đề xuất", bà kể. "Mùa bầu cử sau, chúng tôi sẽ tự vận động tài trợ và không chờ họ nữa".
Sinicki nói đội ngũ của bà phải phụ thuộc nhiều vào ngân sách của đảng Dân chủ bang Wisconsin, nhưng thực tế nhận được rất ít hỗ trợ. Suốt nhiều tháng, các thành viên đảng Dân chủ ở Milwaukee tận dụng nhà riêng của một cử tri trong cộng đồng Mỹ Latin để vận động đăng ký bầu cử, thay vì ở một trụ sở chính thức.
"Các lãnh đạo ở thượng tầng không còn lắng nghe chúng tôi, những người làm việc ở hiện trường, tiếp xúc trực tiếp với cử tri mỗi ngày và hiểu lá phiếu của cộng đồng da màu quan trọng đến nhường nào. Họ giờ toàn là người trẻ, muốn làm việc theo cách riêng, hoàn toàn ngó lơ đòi hỏi thực tiễn từ chúng tôi", nữ chính trị gia 64 tuổi, thành viên nghị viện bang Wisconsin, phản ánh bất cập trong bộ máy của đảng.
Chia sẻ với VnExpress trong buổi gặp mặt báo chí 5 ngày trước cuộc bỏ phiếu toàn quốc, Sinicki cho rằng nỗ lực tiếp cận cộng đồng Mỹ Latin tại Wisconsin của đảng Dân chủ không hiệu quả như kỳ vọng, dù bà cùng đội ngũ đã nỗ lực hết sức.
Christine Sinicki (phải), lãnh đạo chi nhánh đảng Dân chủ tại Hạt Milwaukee, bang Wisconsin, cùng thủ quỹ Dawn Martin. Ảnh: Thanh Danh
"Tôi hy vọng tình hình sẽ không quá tệ", Sinicki khi đó nêu lo ngại. "Nếu ông Trump thắng, có lẽ tôi sẽ bảo cháu gái mình nên dọn sang Italy sống, đặc biệt vì những chính sách cực đoan về chống phá thai mà ông ấy đang cổ xúy".
Nỗi lo lớn nhất của Sinicki đã trở thành hiện thực trong ngày 5/11, khi ông Trump giành chiến thắng ở Wisconsin lẫn Pennsylvania và Michigan, đánh sập "Bức tường Xanh" mà đảng Dân chủ từng đặt rất nhiều kỳ vọng. Trong hơn bốn thập kỷ qua, ông Trump là ứng viên tổng thống duy nhất của đảng Cộng hòa hai lần giành chiến thắng ở bang chiến trường Wisconsin.
Ông cũng thắng ở toàn bộ 6 bang chiến trường còn lại, nhanh chóng đánh bại bà Harris về cả số phiếu đại cử tri lẫn phiếu phổ thông, với cách biệt gần 5 triệu phiếu. Ông sẽ trở lại Nhà Trắng vào ngày 20/1/2025 và trở thành tổng thống thứ 47 trong lịch sử Mỹ, trong khi các lãnh đạo đảng Dân chủ tiếp tục tự hỏi họ đã sai lầm ở đâu.
Thanh Danh