Trong chiến dịch tranh cử tổng thống lần đầu tiên của ông Trump năm 2016, tỷ phú Mỹ trở thành ứng viên yêu thích của khối cử tri thuộc tầng lớp lao động, trong khi không giành được nhiều ủng hộ từ khối cử tri Cộng hòa có trình độ đại học. Phong cách, những phát ngôn gay gắt, đôi khi gây sốc của ông Trump không làm hài lòng những cử tri "cổ cồn trắng".
Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, ông Trump đánh mất 9% ủng hộ từ cử tri Cộng hòa, theo khảo sát của AP VoteCast với hơn 110.00 cử tri. Một số cố vấn chiến dịch đánh giá những "cuộc đào tẩu" này khiến ông đánh mất nhiệm kỳ hai, khi ông Joe Biden chỉ mất 4% cử tri đảng Dân chủ. Các cử tri có trình độ đại học chiếm 56% trong số vụ đào tẩu đó.
Nhưng giờ đây, nhiều người trong số họ chọn ông Trump.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại sự kiện vận động ở Claremont, bang New Hampshire hồi tháng 11/2023. Ảnh: AFP
Trong cuộc thăm dò của của Đại học Suffolk/USA Today thực hiện cuối năm 2022, 61% cử tri đảng Cộng hòa và những người độc lập thiên bảo thủ ủng hộ các chính sách của ông Trump, song muốn "ứng viên khác của đảng Cộng hòa cho vị trí tổng thống". Tỷ lệ này trong số những người tốt nghiệp đại học lên tới 76%.
Tuy nhiên, trong cuộc thăm dò gần nhất của Đại học Suffolk/USA Today đầu tháng này, 60% người tốt nghiệp đại học nói sẽ ủng hộ ông Trump trong cuộc họp kín hoặc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa. Cựu thống đốc Nam Carolina Nikki Haley và Thống đốc Florida Ron DeSantis chỉ dành được lần lượt 14% và 6% ủng hộ.
Cuộc thăm dò của Fox News cũng chỉ ra trong một năm qua, tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Trump trong nhóm cử tri Cộng hòa da trắng, có trình độ đại học đã tăng gấp đôi lên 60%.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thay đổi này là vấn đề kinh tế.
Jesse Gutierres, nhạc sĩ kiêm nhà kinh tế học 52 tuổi tại thành phố Polk, bang Iowa, đổ lỗi cho đảng Dân chủ khiến những cơ hội ngày càng bị thu hẹp. Gutierres mong chờ nhiệm kỳ thứ hai của cựu tổng thống Donald Trump. "Thế giới thay đổi quá nhanh và giờ chúng ta đang ở trong một hoàn cảnh hoàn toàn khác. Khi ông Trump còn tại nhiệm, nền kinh tế rất tuyệt vời. Có nhiều cạnh tranh hơn và cũng tự do nhiều hơn", ông nói.
Vợ ông hiện tại phải mua quần áo cho bản thân và con cái ở các cửa hàng bán đồ secondhand. Gutierres cho biết chi tiêu của ông cũng nhiều hơn 50% so với 2-3 năm trước. "Mọi thứ đều cực kỳ đắt đỏ", ông phàn nàn.
Gutierres cho rằng nỗi lo về kinh tế và tương lai của các con là ưu tiên hàng đầu. Ông cho biết trong lịch sử, nhiều cử tri Mỹ đã thay đổi đảng phái để ủng hộ các ứng viên thúc đẩy phát triển nền kinh tế. "Hy vọng điều đó sẽ xảy ra ngay bây giờ", ông nói.
Khi chi phí sinh hoạt gia tăng, nhiều cử tri tin ông Trump là lựa chọn hàng đầu để cải thiện nền kinh tế Mỹ trong tương lai. Cuộc khảo sát mới nhất của FT-Michigan Ross cho thấy 67% cử tri đảng Cộng hòa tin tưởng ông Trump hơn bất kỳ ứng viên nào khác trong việc điều hành nền kinh tế Mỹ.
Môi trường chính trị Mỹ hiện tại cũng là yếu tố tạo ra sự thay đổi. Nhiều cử tri Cộng hòa da trắng có trình độ đại học mô tả các cuộc điều tra pháp lý nhắm vào cựu tổng thống là quá mức và thiếu công bằng. Một số khác không đánh giá cao Thống đốc Florida Ron DeSantis và tin ông Trump có khả năng chiến thắng bầu cử tổng thống cao hơn Nikki Haley. Một số coi ông Trump là lựa chọn phù hợp hơn vì muốn ưu tiên các vấn đề trong nước hơn đối ngoại và thất vọng vì lãi suất cao.
"Những khán giả của Fox News đang trở lại với ông Trump. Những cử tri này đủ thông minh để thấy rằng ông Trump sẽ giành chiến thắng", David Kochel, thành viên đảng Cộng hòa ở bang Iowa với 3 thập kỷ kinh nghiệm về chiến dịch tranh cử, nói.
Ruth Ann Cherny, y tá về hưu 65 tuổi ở Urbandale, bang Iowa, cho biết bà từng cân nhắc chọn một ứng viên "trẻ trung và năng động hơn", nhưng giờ bà quyết định quay lại với ông Trump vì không thấy ai phù hợp hơn.
Các nhà phân tích nhận định khả năng duy trì ủng hộ ở cả khối cử tri có và không có trình độ đại học sẽ rất quan trọng với tương lai chính trị của Trump, không chỉ là cuộc đua sơ bộ.
"Nhiều người đang nghĩ 'nếu những dòng tweet cay nghiệt của ông Trump quay trở lại thì cũng không sao cả, nếu điều đó đồng nghĩa tôi có thể có công việc lương cao, giá xăng thấp, sức mua tăng và an ninh biên giới'", Bobby Kaufmann, nhà lập pháp bang Iowa ủng hộ Trump, nói.
Nhiều nhà thăm dò ý kiến và chiến lược gia của đảng Cộng hòa cho biết phần lớn nền tảng của đảng vẫn hoàn toàn bị ông Trump "mê hoặc", đặc biệt là cử tri tầng lớp lao động ở vùng nông thôn.
Cuộc thăm dò mới của ABC News/Ipsos công bố ngày 14/1 chỉ ra 72% cử tri đảng Cộng hòa hài lòng với việc đề cử ông Trump cho cuộc đua vào Nhà Trắng và khoảng 2/3 cử tri cảm thấy cựu tổng thống có cơ hội tốt nhất để giành chiến thắng vào tháng 11. 2/3 người tham gia khảo sát cũng cho rằng ông là lãnh đạo mạnh mẽ nhất của đảng.
Để tham dự một sự kiện vận động tranh cử của ông Trump ở Dubuque, bang Iowa hồi tháng 9, Leverne Martin đã không ngại lái xe 9 giờ trong đêm từ Poplar Bluff ở bang Missouri.
"Nếu không đưa Tổng thống Trump trở lại số 1600 Đại lộ Pennsylvania, nơi ông ấy thuộc về, chúng tôi sẽ rơi vào tình cảnh hỗn loạn. Đó là lý do tôi bỏ phiếu cho ông ấy và lý do tôi lái xe suốt 9 giờ", Martin nói, đề cập tới địa chỉ của Nhà Trắng.
Thanh Tâm (Theo Business Insider, FT, The Hill)