Phiên tòa hình sự Manhattan xét xử ông Donald Trump trong vụ truy tố làm giả hồ sơ kinh doanh để chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016 đang dần đi đến hồi kết. Sau hơn một tháng diễn ra các phiên tranh tụng dưới sự chủ trì của thẩm phán Juan Merchan, bồi thẩm đoàn 12 người trong tuần này sẽ đưa ra quyết định quan trọng nhất: Ông Trump có tội hay không.
Bồi thẩm đoàn, gồm 12 bồi thẩm viên chính thức và 6 thành viên dự bị, được thành lập trong 4 ngày làm việc đầu tiên của phiên tòa, bắt đầu từ ngày 15/4. Nhiệm vụ quan trọng nhất của họ là xác định xem ông Trump có tội hay không với cáo buộc che đậy các khoản chi cho Stormy Daniels để sao khiêu dâm này không lên tiếng về bê bối tình ái với ông trước thềm cuộc bầu cử năm 2016.
Trong các phiên phiên tranh tụng những tuần qua, phía công tố viên và đội ngũ pháp lý của ông Trump đã triệu tập hàng loạt nhân chứng ra trình diện tòa để cung cấp lời khai trước bồi thẩm đoàn.
Các công tố viên đã triệu tập 20 nhân chứng xuất hiện trước tòa, với tổng thời gian điều trần hơn 50 giờ. Trong số này có Daniels, cựu luật sư thân tín Michael Cohen của Trump, David Pecker, khi đó là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành công ty truyền thông AMI, chuyên hỗ trợ Trump "tóm và diệt" thông tin bất lợi.
Thẩm phán Merchan dự kiến tuyên bố kết thúc giai đoạn tranh tụng vào ngày 28/5. Bồi thẩm đoàn sẽ thảo luận trước khi đưa ra kết luận cuối cùng.
"Phần nhàm chán nhất với bồi thẩm đoàn là ngồi nghe các bên tranh luận đã kết thúc", cựu công tố viên New York Bernarda Villalona nói. "Nhưng trớ trêu là phần nhàm chán nhất lại quan trọng nhất, vì nó cung cấp thông tin cho họ ra quyết định".
Cựu tổng thống Donald Trump tại tòa hình sự Manhattan, New York ngày 21/5. Ảnh: AP
Bồi thẩm đoàn gồm 7 nam và 5 nữ, hầu hết tốt nghiệp đại học và có hai người là luật sư. Họ được lựa chọn để đảm bảo có thể đưa ra quyết định khách quan nhất mà không bị ảnh hưởng bởi yếu tố chính trị. Dựa trên lời khai của các nhân chứng, họ sẽ định đoạt số phận pháp lý của ông Trump tại phiên tòa.
"Việc hai luật sư tham gia bồi thẩm đoàn dường như là yếu tố lý tưởng trong những vụ kiện phức tạp và có ảnh hưởng như của ông Trump, nhưng cũng là 'con dao hai lưỡi'", Jeremy Saland, cựu công tố viên Manhattan, cho biết.
Theo Saland, một khi đã tham gia bồi thẩm đoàn, mọi lời nói, hành động của họ đều có thể gây tác động lan tỏa ở mức độ "chưa thể lường trước" và công chúng sẽ không muốn các luật sư trong bồi thẩm đoàn áp đặt cách diễn giải luật của họ lên những thành viên còn lại.
Bất cứ quyết định nào của bồi thẩm đoàn cũng cần có sự đồng thuận. Nếu toàn bộ 12 bồi thẩm viên kết luận Trump có tội, thẩm phán chủ tọa sẽ là người quyết định bản án. Chính trường Mỹ khi đó sẽ đối mặt tình huống chưa từng có: một cựu tổng thống, ứng viên đề cử đảng Cộng hòa giờ đây là một tội phạm.
Làm giả hồ sơ kinh doanh là tội nhẹ nhưng nó bị coi là trọng tội cấp E nếu được thực hiện để che giấu tội khác. Cấp E là mức trọng tội thấp nhất ở New York, có thể bị phạt tới 4 năm tù.
Kết quả thăm dò do CBS News/YouGov thực hiện ngày 14-21/5 cho thấy 56% người được hỏi tin ông Trump chắc chắn hoặc có thể đã phạm tội. Tỷ lệ này cao hơn trong nhóm ủng hộ đảng Dân chủ. Công chúng Mỹ cũng chia rẽ về cách bồi thẩm đoàn ra phán quyết.
Nếu bồi thẩm đoàn quyết định ông Trump có tội, nó sẽ tác động đáng kể đến vị thế của ông trong cuộc bầu cử. 25% cử tri Cộng hòa nói sẽ không bỏ phiếu cho Trump nếu ông bị kết tội, theo khảo sát do Reuters/Ipsos thực hiện hồi tháng 4 với các cử tri đã đăng ký. 60% cử tri độc lập chung quan điểm.
Whit Ayres, nhà thăm dò của đảng Cộng hòa, hoài nghi về tỷ lệ cử tri phe này thực sự từ bỏ Trump, nhưng cảnh báo sự quay lưng dù chỉ từ số ít cử tri trung lập cũng có thể giúp Tổng thống Joe Biden đắc cử.
Tricia McLaughlin, từng là cố vấn cho chiến dịch của ứng viên Cộng hòa Vivek Ramaswamy, nói phán quyết có tội sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của Trump bởi ông ghét thua cuộc. Ngoài ra, chiến dịch của ông Trump sẽ phải tăng phân bổ nguồn lực tài chính cho vấn đề pháp lý, do cựu tổng thống chắc chắn sẽ kháng cáo.
Trong khi đó, nếu bồi thẩm đoàn ra phán quyết vô tội, đó sẽ là "chiến thắng rất lớn" cho ông Trump, đặc biệt là khi cựu tổng thống nhiều lần chỉ trích vụ truy tố là "săn phù thủy", nhằm cản trở chiến dịch chạy đua vào Nhà Trắng của ông, theo giới quan sát.
Cựu tổng thống sẽ dùng phán quyết tại New York để tuyên bố các vụ truy tố khác nhằm vào ông là không có cơ sở pháp lý, McLaughlin nhận định.
Ông Trump còn đang đối mặt hai vụ truy tố liên bang liên quan cách xử lý tài liệu mật sau khi rời Nhà Trắng ở Florida, âm mưu lật kèo bầu cử năm 2020, dẫn đến vụ bạo loạn Đồi Capitol ở Washington và vụ truy tố cấp bang âm mưu thay đổi kết quả bầu cử năm 2020 bang Georgia. Ông Trump đều bác bỏ các cáo buộc.
Thẩm phán Juan Merchan (trái) lắng nghe lời khai của Stormy Daniels trong tranh ký họa phiên tòa tại tòa hình sự Manhattan, New York ngày 7/5. Ảnh: AP
Nếu không thể đạt đồng thuận về quyết định cuối cùng, bồi thẩm đoàn có thể thông báo với thẩm phán chủ tọa rằng họ đang bế tắc. Tại tòa án liên bang và nhiều bang, trong đó có New York, thẩm phán sẽ đọc "Chỉ thị Allen", kêu gọi bồi thẩm viên xét lại quan điểm cá nhân và thay đổi nếu họ cảm thấy mình sai.
Thẩm phán sẽ cảnh báo bồi thẩm viên không thay đổi quan điểm nếu chỉ nhằm đạt phán quyết hoặc khiến niềm tin của họ vào vụ kiện bị suy yếu. Một số bang tại Mỹ cấm đọc "Chỉ thị Allen", bởi giới chức tin rằng động thái này gây áp lực lên bồi thẩm đoàn để họ đạt quyết định đồng thuận.
Nếu việc này không giải quyết được bế tắc ở bồi thẩm đoàn, thẩm phán sẽ quyết định đình chỉ xét xử, tiến hành lại phiên tòa từ đầu. Ông Trump có thể sẽ coi đình chỉ xét xử là một chiến thắng, theo giới phân tích, dù việc này không đồng nghĩa ông trắng án.
Karen Finney, cố vấn đảng Dân chủ từng làm việc tại Nhà Trắng dưới thời ông Bill Clinton, nói bất kể phán quyết là gì, ông Trump sẽ không còn bị hạn chế bởi lệnh cấm phát ngôn trong quá trình xét xử. Finney tin chắc ông Trump sẽ công kích các đối thủ gay gắt hơn nhằm phục vụ mục đích chính trị của mình.
Như Tâm (Theo CNN, Reuters)