Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy hầu hết người Canada không muốn quốc gia trở thành một phần của Mỹ. Công ty nghiên cứu thị trường lớn nhất Canada ngày 6-9/12 khảo sát 1.520 công dân. Kết quả cho thấy 82% số người được hỏi không muốn quốc gia trở thành bang thứ 51 của Mỹ, trong khi 13% có nguyện vọng này.
Kết quả có khác biệt theo từng tỉnh, nhưng phần lớn người dân các địa phương muốn duy trì Canada là quốc gia có chủ quyền.
90% dân số vùng Atlantic gồm các tỉnh giáp Đại Tây Dương ở phía đông Canada như Newfoundland, Labrador, Nova Scotia, New Brunswick, Prince Edward Island, muốn Canada duy trì độc lập. 7% muốn Canada thành một phần của Mỹ.
Tại tỉnh Alberta ở phía tây, 74% người được hỏi ủng hộ Canada độc lập, 19% ủng hộ sáp nhập vào Mỹ.
Một phụ nữ bước trên đường phố Brampton, Canada, ngày 7/1. Ảnh: AFP
Ông Trump lần đầu đề cập ý tưởng sáp nhập Canada khi gặp Thủ tướng Justin Trudeau tại dinh thự Mar-a-Lago hồi cuối tháng 11/2024, sau khi Tổng thống Mỹ đắc cử dọa áp thuế 25% với hàng hóa nhập khẩu từ Canada.
Trong hai tháng qua, ông liên tục đề xuất Canada trở thành "bang thứ 51" của Mỹ và gọi Thủ tướng Trudeau là "thống đốc bang Canada". Khi ông Trudeau ngày 6/1 thông báo kế hoạch từ chức, ông Trump trực tiếp dùng từ "sáp nhập" trong bài đăng nhắc lại ý tưởng này trên mạng xã hội.
Trong họp báo ngày 7/1, ông Trump loại trừ khả năng dùng biện pháp quân sự, nhưng nói sẵn sàng dùng "sức mạnh kinh tế" để sáp nhập Canada.
Thủ tướng Trudeau phản ứng gay gắt trên mạng xã hội, khẳng định "không đời nào Canada trở thành một phần của Mỹ". Nhiều quan chức cấp cao trong chính phủ cũng bác bỏ và chỉ trích đề xuất của ông Trump. Nhưng nhiều người Canada đang tỏ ra lo lắng và bán tín bán nghi.
"Ý tưởng thật ngớ ngẩn. Nhưng nó cũng hơi đáng sợ vì chúng ta đã thấy ông ấy có thể làm những điều khó ngờ", Mireolle Plourde, cư dân Montreal, nói.
Ông Trump (trái) và ông Trudeau tại Anh năm 2019. Ảnh: Reuters
"Chúng ta vẫn chưa biết khả năng ông Trump làm điều này đến đâu, nên không được xem nhẹ lời nói của ông ấy. Điều này thật đáng sợ đối với toàn dân Canada cũng như nền kinh tế quốc gia", Simon Genereux-Vien, cư dân Montreal, nhận xét.
"Ông Trump nói những điều không thực tế chút nào, nhưng đề xuất khiến nhiều người Canada lo lắng", Kate Rogers, cư dân Toronto, cho biết.
Theo các phụ tá của ông Trump, tuyên bố sáp nhập Canada có thể chỉ là lời đe dọa nhằm tạo lợi thế trước các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai với Ottawa. Tuy nhiên, Thủ hiến Newfoundland và Labrador Andrew Furey nhấn mạnh không nên xem nhẹ đề xuất của ông Trump "kể cả khi đó là trò đùa".
"Cái giá để bảo vệ chủ quyền rất đắt, có thể phải trả bằng máu. Lời đe dọa của ông Trump là không thể chấp nhận được. Ông ấy có thói quen tạo hỗn loạn và ban đầu mọi người chỉ nghĩ đó là lời tấu hài, nhưng cuối cùng lại thành chính sách, hiện thực", ông Furey nói.
"Chúng ta cần lắng nghe và nghiêm túc nhìn nhận phát biểu của ông Trump. Bản thân tôi chưa từng coi nhẹ những lời đe dọa của ông ấy. Dù vậy, chúng ta cũng không nên phản ứng hấp tấp và trúng kế", Ngoại trưởng Canada Melanie Joly đánh giá.
Vị trí Canada và một số khu vực ông Trump muốn kiểm soát, đổi tên. Theo CBC
Tại Halifax, thủ phủ tỉnh Nova Scotia và là thành phố đông dân nhất ở vùng Atlantic, người dân có tên Chinwe Chima nói thủ tướng tiếp theo "cần có khả năng đứng lên bảo vệ toàn vẹn chủ quyền Canada".
"Đây không phải chuyện đùa. Nó rất khó chịu", Cynthia Alday, cư dân Halifax, bày tỏ.
Trong khi đề xuất của ông Trump khiến người Canada tức giận, lo lắng, người Mỹ sinh sống tại Canada có phản ứng trái chiều. Có hơn một triệu người Mỹ ở Canada, gồm cả người có thị thực dài hạn lẫn công dân hai quốc tịch.
Jacob Wesoky, phó chủ tịch Hội Người Mỹ theo phe Dân chủ tại Canada, bày tỏ thất vọng trước đề xuất sáp nhập đồng minh "thân cận nhất của Mỹ". "Là người Mỹ ở Canada, tôi thực sự buồn khi nghe điều này", Wesoky, người bỏ phiếu cho bà Kamala Harris trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2024, nói.
Trong khi đó, Georganne Burke, người Mỹ gốc Canada ủng hộ Trump nhiệt thành, cho biết ông Trump chưa ra động thái nào gây hại cho Canada, dù ông ấy "có thể khá thích đùa giỡn".
Burke lập luận ông Trump có lý do chính đáng để lo lắng về "mối họa khủng bố" dọc biên giới và về việc Canada không đạt chuẩn chi tiêu quân sự NATO.
"Ông Trump không muốn Mỹ làm máy ATM cho bất kỳ ai nữa, kể cả Canada. Có thể ông ấy thích đùa, nhưng đó là bản chất của ông ấy, dù mọi người có thích hay không", cô nói.
Đức Trung (Theo CBC, Canadian Press, Reuters)