Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ hôm 31/12/2024 công bố thống kê về chiến sự Ukraine, cho thấy lực lượng Nga trong năm 2024 đã kiểm soát thêm khu vực có tổng diện tích 3.985 km2, rộng gấp 7 lần so với khu vực họ giành được trong năm 2023.
Gần 3/4 diện tích trong số này nằm tại tỉnh Donetsk. Lực lượng Nga đang giữ khoảng 70% tỉnh Donetsk, so với 59% trong năm 2023.
Đà tiến của lực lượng Nga tăng dần kể từ tháng 8/2024, khi quân đội nước này giành thêm 400 km2, bất chấp Ukraine bất ngờ phát động chiến dịch tấn công qua biên giới nhằm vào tỉnh Kursk.
Tốc độ tiến quân của Nga nhanh nhất trong tháng 10-11/2024, lần lượt kiểm soát thêm 610 km2 và 725 km2 lãnh thổ. AFP đánh giá đây là giai đoạn quân đội Nga tiến nhanh nhất kể từ sau tháng 3/2022, thời điểm họ rút khỏi thủ đô Kiev và miền bắc Ukraine.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV
Nga tiến quân chậm lại trong tháng 12, chiếm thêm khu vực rộng khoảng 465 km2. Tuy nhiên, con số này vẫn lớn hơn 4 lần so với cùng kỳ năm 2023.
Ukraine đầu tháng 8/2024 mở chiến dịch tấn công quy mô lớn nhằm vào tỉnh Kursk của Nga, chiếm hơn 1.300 km2 sau vài tuần giao tranh. Đây là cuộc tấn công trên bộ đầu tiên của lực lượng nước ngoài nhắm vào Nga kể từ Thế chiến II.
Mục tiêu của Kiev là buộc Moskva rút quân về bảo vệ tỉnh biên giới, ngăn bước tiến của quân đội Nga ở mặt trận Donbass, gồm tỉnh Lugansk và Donetsk, cũng như tạo đòn bẩy cho chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky tại những cuộc đàm phán trong tương lai.
Tuy nhiên, tình hình không như Ukraine kỳ vọng. Sau thời gian đầu bị bất ngờ, quân đội Nga đã củng cố lực lượng và huy động hàng chục nghìn binh sĩ cho mặt trận Kursk, trong khi vẫn duy trì đà tiến quân ở Donbass.
Các cuộc phản kích của Nga đã thu hẹp khu vực Ukraine chiếm được xuống còn 482 km2, theo ISW.
Quân đội Ukraine chưa bình luận về thông tin.
Tại Hội nghị Quốc phòng cùng Tổng thống Vladimir Putin ngày 16/12/2024, Bộ trưởng Quốc phòng Andrei Belousov tuyên bố các đơn vị Nga đã kiểm soát thêm gần 4.500 km2 lãnh thổ trong năm 2024, tương đương 30 km2 mỗi ngày.
Từ khi chiến sự bùng phát, lực lượng Nga đã giành lãnh thổ rộng hơn 67.000 km2. Dữ liệu tình báo nguồn mở và định vị địa lý cho thấy Nga đang nắm giữ hơn 80% diện tích vùng Donbass, 70% diện tích tỉnh Zaporizhzhia và Kherson, 3% lãnh thổ tại tỉnh Kharkov.
Nếu tính cả bán đảo Crimea và khu vực do lực lượng ly khai Donbass kiểm soát trước chiến sự, Nga đang nắm giữ diện tích tương đương hơn 18% lãnh thổ Ukraine hồi năm 2013.
Quân nhân Nga tại tỉnh Donetsk tháng 11/2024. Ảnh: BPQ Nga
Theo các chuyên gia quân sự phương Tây, quân đội Nga đang áp dụng chiến thuật "nghìn vết cắt", sử dụng các phân đội rất nhỏ với vài người và tổ chức hàng trăm đợt tấn công mỗi ngày vào vị trí của Ukraine trên phòng tuyến dài hơn 1.000 km.
Chiến thuật này gây rất nhiều căng thẳng cho các đơn vị Ukraine vốn đang thiếu nhân lực nghiêm trọng. Trong trường hợp tiến quân thành công, lực lượng Nga sẽ giành thêm chỗ đứng, tiếp tục thọc sâu và xuyên thủng phòng tuyến đối phương.
Các quan chức Mỹ giấu tên ngày 28/12/2024 nhận định Kiev chỉ có thể bám trụ những vùng còn lại ở tỉnh Kursk trong vài tháng tới, khi Moskva có thể phát động chiến dịch phản công hiệp đồng quy mô lớn ngay trong tháng 1. "Lực lượng Ukraine sẽ phải rút lui hoặc đối mặt nguy cơ bị bao vây", một người cho hay.
Nguyễn Tiến (Theo AFP, AP, Reuters)