Ngày 15/3/1697 (ngày 24/2 âm lịch năm Khang Hi thứ 36), trên đường cưỡi ngựa chinh phạt Hãn quốc Zunghar, quốc gia du mục trải dài từ cực tây Vạn Lý Trường Thành tới miền đông Kazakhstan ngày nay, Hoàng đế Khang Hi đến trấn Nghĩa Tỉnh, huyện Thần Trì, tỉnh Sơn Tây.
Hôm đó là ngày họp chợ, người buôn kẻ bán tấp nập. Vua Khang Hi đi dạo quanh chợ, thấy thương nhân ai cũng mang theo bên người bánh trung thu làm lương khô. Ông hỏi họ tại sao tháng hai rồi mà mọi người vẫn ăn bánh trung thu.
Quan viên bẩm tấu rằng mỗi dịp tết Trung Thu, người dân địa phương dùng bột mì, dầu mè và nước ở Thần Trì làm vỏ bánh, trộn đường, bột hoa hồng, vừng rang... làm nhân, nướng bánh xong bỏ vào bình sứ bảo quản để dùng dần. Cách này giúp bánh có thể để được lâu mà không biến chất, vẫn giữ nguyên hương vị.
Vua nếm thử bánh, ngự bút viết 8 chữ "Tắc thượng thương giả, Nghĩa Tỉnh tối giai" (Trong số các thương nhân vùng biên ải, thương nhân Nghĩa Tỉnh là thoải mái nhất vì có bánh ăn). Vua cũng ra lệnh thêm bánh trung thu Thần Trì vào thực đơn món ăn khuya tháng đó.
Bánh trung thu Thần Trì. Ảnh: smzdm
Bánh trung thu Thần Trì có vỏ giòn, nhân gồm mứt vỏ cam, củ cải, đu đủ cùng hạt óc chó, lạc, nho khô, vừng... Theo hiệp hội bánh trung thu Trung Quốc, nguyên liệu quan trọng nhất của bánh trung thu Thần Trì là nguồn nước và dầu mè. Cây mè trồng ở đây từ thời Đông Hán và bắt đầu trồng quy mô lớn để sản xuất dầu ăn từ năm 1488.
Huyện Thần Trì nằm ở khu vực có mùa đông lạnh và dài, mùa xuân khô và nhiều gió, mùa hè ôn hòa, mùa thu mát mẻ nhiều mưa. Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm rất cao bởi đây là vùng núi nằm ở độ cao hơn 2.400 m so với mực nước biển, khiến hạt mè có chất lượng cao. Dầu mè Thần Trì không kết tủa, không có mùi khi ăn sống, ít khói khi chiên rán, trong, vị thơm, giàu các axit béo có lợi như oleic và linoleic. Nước ở Thần Trì khai thác từ vùng đá vôi sâu hơn 600 m, giàu canxi và magiê.
Những yếu tố trên góp phần làm nên hương vị đặc trưng của bánh trung thu Thần Trì. Người tiêu dùng ưa chuộng nó vì vỏ giòn, nhân thơm, ngọt nhưng không ngấy, để được lâu. Bánh trung thu Thần Trì là thương hiệu tiêu biểu cho bánh trung thu ở miền bắc Trung Quốc, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Sơn Tây.
Ngày nay, Thần Trì có khoảng 15 nhà máy sản xuất bánh trung thu với doanh thu 56 triệu USD mỗi năm, tạo công ăn việc làm cho 10.000 người dân địa phương.
Dây chuyền sản xuất bánh trung thu Thần Trì. Video: CGTN