Nuôi dạy một đứa con ở Hàn Quốc không phải nhiệm vụ dễ dàng. Từ thời điểm đứa trẻ chập chững biết đi, nhiều bậc cha mẹ đã bắt đầu tìm chỗ học cho con trong các trường mầm non tư thục ưu tú.
Khi đứa trẻ học hết cấp ba, chúng sẽ tham gia Kỳ thi học lực vào đại học (CSAT) kéo dài 8 tiếng, thường gọi là Suneung, với hy vọng vào được một trường đại học danh tiếng. Nhưng để đỗ đại học, các em và cả gia đình đều trải qua hành trình gian khổ, tốn kém.
Các nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách, giáo viên và cả phụ huynh đều chỉ trích, cho rằng con đường đến cánh cửa đại học gây ra nhiều vấn đề, từ bất bình đẳng trong giáo dục tới bệnh tâm thần ở thanh thiếu niên và tỷ lệ sinh đẻ giảm mạnh.
Với hy vọng giải quyết một số vấn đề trên, chính phủ Hàn Quốc tuần này thực hiện quyết định gây tranh cãi để khiến kỳ thi đại học dễ dàng hơn. Bộ trưởng Giáo dục Lee Ju-ho trong cuộc họp báo ngày 3/7 tuyên bố sẽ bỏ những câu hỏi phân loại hóc búa, thường được gọi là "câu hỏi sát thủ" trong kỳ thi Suneung. Bộ đã công bố một số câu hỏi mẫu rút ra từ các bài kiểm tra CSAT trước để minh họa cho những vấn đề sẽ bị loại bỏ trong các kỳ thi tương lai.
Ông Lee giải thích câu hỏi sát thủ đôi khi không nằm trong chương trình giảng dạy ở trường công, dẫn đến sự không công bằng cho học sinh không đi học thêm. Học thêm là lựa chọn cá nhân, nhưng nhiều người cảm thấy bắt buộc phải học thêm mới vượt qua được sự cạnh tranh gay gắt trong kỳ thi đại học.
Chúng tôi "muốn phá vỡ vòng luẩn quẩn của học thêm, thứ làm tăng gánh nặng cho phụ huynh và xói mòn tính công bằng của giáo dục", ông Lee nói.
Học sinh thi đại học ở Seoul ngày 17/11/2022. Ảnh: AFP
Câu hỏi sát thủ thường là những bài toán đòi hỏi kết hợp nhiều khái niệm toán học hay yêu cầu phân tích những trích đoạn văn học khó hiểu, hàn lâm. Trong những kỳ thi trước, để làm được chúng, đa số học sinh Hàn Quốc đi học thêm tại các trung tâm luyện thi được gọi là "hagwon". Sau khi tan học ở trường, các em tới thẳng các lớp hagwon buổi tối, sau đó tiếp tục tự học tới sáng sớm.
Kết quả, ngành công nghiệp hagwon ở Hàn Quốc phát triển mạnh mẽ và đem lại lợi nhuận khổng lồ. Theo Bộ Giáo dục, năm 2022, người Hàn Quốc chi gần 20 tỷ USD cho luyện thi. Con số này gần bằng GDP của các quốc gia như Haiti (21 tỷ USD) và Iceland (25 tỷ UD).
Ông Lee cho hay năm ngoái, trung bình học sinh tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông chi 311 USD mỗi tháng cho học thêm, con số cao nhất từ khi số liệu về học thêm bắt đầu được ghi nhận vào năm 2007.
Hagwon phổ biến tới mức năm ngoái, 78,3% học sinh ở ba cấp học của Hàn Quốc đều tham gia. Thực trạng này gây áp lực lớn đối với những gia đình không đủ khả năng tài chính.
Hàn Quốc có gần 70% học sinh vào đại học. Tỷ lệ này cao hơn nhiều so với một số quốc gia giàu có khác như Mỹ (51%), Anh (57%), theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).
Đó là lý do nhiều bậc cha mẹ ở Hàn Quốc dồn mọi nguồn lực cho con cái vì sợ chúng tụt hậu. Các chuyên gia đánh giá hệ thống này duy trì sự bất bình đẳng trong giáo dục. Các gia đình nghèo có xu hướng dành tỷ lệ thu nhập nhiều hơn cho giáo dục con cái so với các hộ gia đình giàu hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu do các giáo sư Đại học Hàn Quốc và Đại học bang Pennsylvania thực hiện cho thấy vẫn có khoảng cách thành tích rất rõ ràng giữa học sinh xuất thân từ gia đình thu nhập cao với thu nhập thấp.
Bộ trưởng Lee chỉ trích hagwon, cáo buộc đây là các tập đoàn giáo dục tư nhân kiếm lời từ nỗi lo của học sinh và phụ huynh. "Cha mẹ, giáo viên và các chuyên gia giáo dục muốn chính phủ đóng vai trò tích cực hơn, để các chương trình học thêm được đưa vào hệ thống giáo dục công lập", ông nói, đồng thời cam kết làm cho hệ thống giáo dục công bằng hơn, xóa bỏ văn hóa hagwon.
Để thực hiện mục tiêu này, Hàn Quốc sẽ thành lập một đường dây nóng tiếp nhận trình báo vi phạm của các trung tâm dạy thêm. Bộ trưởng Lee tuyên bố chính quyền sẽ cung cấp nhiều chương trình phụ đạo và học thêm ngoại khóa ở trường công.
Ông bà, bố mẹ đi chùa Jogyesa ở Seoul ngày 17/11/2022, cầu cho con cháu thi đỗ đại học. Ảnh: AFP
Cuộc đua đại học cũng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến học sinh và phụ huynh. Từ lâu, các nhà phê bình cho rằng gánh nặng với học sinh dẫn tới khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở quốc gia có tỷ lệ tự tử cao nhất trong khối OECD.
Năm ngoái, Bộ Y tế Hàn Quốc cảnh báo tỷ lệ tự tử đang gia tăng ở lứa tuổi thanh thiếu niên, một phần do ảnh hưởng của Covid -19. Khảo sát năm 2022 của chính phủ cho thấy trong số gần 60.000 học sinh trung học cơ sở và phổ thông ở Hàn Quốc, gần 1/4 nam sinh và 1/3 nữ sinh từng bị trầm cảm. Trong báo cáo hồi năm 2021, gần một nửa thanh thiếu niên Hàn Quốc từ 13 tới 18 tuổi bày tỏ học hành là nỗi lo lớn nhất.
Giáo dục cũng là gánh nặng với phụ huynh. Các chuyên gia nhận định khoản chi tiêu quá lớn cho giáo dục con cái là yếu tố chính khiến người Hàn Quốc không muốn sinh con, ngoài gánh nặng thời gian làm việc dài, lương thấp và chi phí nhà cửa tăng.
Hàn Quốc thường xuyên nằm trong bảng xếp hạng những quốc gia có chi phí nuôi dạy trẻ từ sơ sinh tới 18 tuổi đắt đỏ nhất thế giới, đa phần là chi phí giáo dục. Nhiều cặp vợ chồng cảm thấy phải tập trung nguồn lực vào con cái, nhất là con một.
Năm ngoái, tỷ lệ sinh (số trẻ em trung bình mà một phụ nữ sinh trong suốt cuộc đời) của Hàn Quốc giảm xuống mức thấp kỷ lục 0,78, thấp hơn nhiều so với Nhật Bản (1,3), quốc gia có nhiều người cao tuổi nhất thế giới, đồng thời kém xa mức cần thiết là 2,1 để duy trì dân số ổn định.
"Chi phí nuôi con rất cao, chiếm phần lớn ngân sách gia đình có thu nhập thấp. Nếu không có thêm thu nhập, việc có con sẽ dẫn tới mức sống kém hơn, các gia đình có thu nhập thấp đối mặt nguy cơ nghèo đói", OECD cho biết trong báo cáo năm 2018, nhấn mạnh nhiều gia đình "từ bỏ hoặc trì hoãn sinh con để tránh nghèo đói".
Vấn đề này gây đau đầu cho chính phủ Hàn Quốc từ lâu. Năm 2008, Hàn Quốc tuyên bố các gia đình chịu gánh nặng lớn do chi tiêu quá mức vào chăm sóc và giáo dục trẻ em. Họ cảnh báo nếu không có chính sách mới để giảm nhẹ gánh nặng, Hàn Quốc có nguy cơ "đối mặt tỷ lệ sinh thấp nghiêm trọng hơn".
Những nỗ lực khắc phục tới nay hầu như không hiệu quả. Chính phủ chi hơn 200 tỷ USD trong 16 năm để khuyến khích người dân sinh thêm con, nhưng vô ích. Các nhà hoạt động cho rằng Hàn Quốc cần thay đổi sâu hơn như xóa bỏ chuẩn mực giới cố hữu và hỗ trợ các bậc cha mẹ đang đi làm nhiều hơn.
Cải cách thi đại học có thể là bước đi tiếp theo. Một số tổ chức như Thế giới Không cần Lo lắng về Học thêm, đã hoan nghênh quyết định mới của Hàn Quốc và nhận định đây là điều cần thiết để ngăn trẻ em "vật lộn trong cuộc cạnh tranh quá khốc liệt".
Trẻ em tham gia một lớp hagwon ở Seoul ngày 10/8/2016. Ảnh: AFP
Tuy nhiên, một số người cho rằng loại bỏ câu hỏi sát thủ chỉ giải quyết được bề nổi của vấn đề, được đưa ra trong khi chính phủ đang tìm cách củng cố lòng tin của người dân trước cuộc bầu cử quốc hội năm tới.
Nhiều học sinh cấp ba chuẩn bị tham gia kỳ thi đại học vào tháng 11 cho hay bị sốc trước thay đổi đột ngột, khi dành nhiều năm ôn luyện những thứ mà các em cho rằng sẽ được đưa vào chương trình thi.
"Từ quan điểm của một học sinh trung học, tôi cho rằng học thêm sẽ không giảm đi vì kỳ thi loại bỏ câu hỏi sát thủ", một người dùng bình luận trên Instagram.
"Tôi cho rằng cách để thoát khỏi cơn sốt học thêm không phải là loại bỏ câu hỏi hóc búa hay hạ thấp độ khó kỳ thi CSAT, mà là cải thiện môi trường của thị trường việc làm. Bất kể nhân viên có nền tảng giáo dục như thế nào, hãy đảm bảo họ được làm việc ở một nơi an toàn, nhận đủ lương và tôn trọng quyền con người".
Hồng Hạnh (Theo CNN)