Một con rái cá ăn ngấu nghiến cua xanh. Ảnh: Michael Yang
Cua xanh châu Âu khá nhỏ, chỉ dài 10 cm. Nhưng từ khi được giới thiệu lần đầu tiên vào thập niên 1980, loài giáp xác này trở thành vấn đề lớn, tàn phá hệ sinh thái ven biển dọc bờ Tây của Bắc Mỹ. Chúng phá hủy môi trường sống có cỏ lươn, ăn cá hồi chưa trưởng thành và cạnh tranh với cua bản xứ vốn là nguồn thu nhập của cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, các nhà sinh vật học phát hiện rái cá đang trở thành đồng minh của con người trong cuộc chiến chống lại cua xanh châu Âu.
Tại khu bảo tồn nghiên cứu cửa sông Elkhorn Slough tại California, rái cá phương nam (Enhydra lutris nereis) ăn ngấu nghiến cua xâm hại, giúp kiểm soát số lượng cua, theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Biological Invasions. Phát hiện mới nêu bật tầm quan trọng của việc bảo vệ những loài động vật ăn thịt bản xứ hàng đầu, có thể giúp khôi phục sự cân bằng của hệ sinh thái bị gián đoạn, Rikke Jeppesen, nhà sinh thái học ở khu bảo tồn, cho biết.
Các nhà khoa học cho rằng cua xanh châu Âu (Carcinus maenas), tới Bắc Mỹ lần đầu tiên vào đầu thế kỷ 19. Nhiều khả năng chúng theo đoàn tàu buôn đi từ châu Âu tới bờ Đông, theo Cục quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA). Loài giáp xác này tới bờ Tây vào thập niên 1980, có thể cũng bám theo tàu thuyền. Từ sau đó, chúng được ghi nhận ở California, Washington, Oregon, Canada và phía nam Alaska. Cua xanh châu Âu không chỉ gây hại cho hệ sinh thái ven biển, chúng còn cực kỳ khó xóa sổ. Chính quyền các bang đã chi hàng triệu USD nhằm đối phó với chúng nhưng không gặt hái nhiều thành công.
Trong khi đó, rái cá phương nam suýt bị săn bắt tới mức tuyệt chủng vào thế kỷ 18 - 19 do có bộ lông mềm mại, ấm áp. Số lượng rái cá sụt giảm mạnh từ 150.000 - 300.000 con tới vài nghìn con vào đầu thế kỷ 20 và chỉ có 50 con ở ngoài khơi California. Nhờ lệnh cấm săn bắt quốc tế vào năm 1911 và Đạo luật bảo vệ động vật biển có vú năm 1972, chúng dần phục hồi. Ngày nay, ước tính 3.000 con rái cá phương nam sống dọc vùng ven biển trung tâm California.
Ở khu bảo tồn nghiên cứu cửa sông Elkhorn, cách Monterey 32 km về phía bắc, con rái cá phương nam đực đầu tiên xuất hiện cuối thập niên 1990. Từ đầu những năm 2000, rái cá cái bắt đầu kéo đến. Thủy cung vịnh Monterey cũng thả 37 con rái cá non vào khu bảo tồn. Hiện nay, 120 cá thể đang sinh sống ở cửa sông, vùng chuyển tiếp khép kín một phần bao gồm cả nước ngọt và nước mặn ở vịnh Monterey của California.
Rái cá phương nam thường ăn trai sò và nhím biển. Do thiếu lớp mỡ, chúng cần phải ăn nhiều để giữ ấm. Nhưng ở trong khu bảo tồn, chúng có thể bỏ qua những thức ăn này, thay vào đó tiêu thụ cua xanh dồi dào. Ví dụ, trong năm 2014, một nhà nghiên cứu rất kinh ngạc khi chứng kiến con rái cá ăn khoảng 30 con xanh châu Âu trong một giờ. "Rái cá là động vật ăn thịt siêu phàm ăn. Chúng tôi tính toán quần thể rái cá ở đây ăn 50.000 - 120.000 con cua xanh một năm", Kerstin Wasson, nhà sinh thái học ở Đại học California, Santa Cruz, cho biết. Vào đầu những năm 2000, nhóm nghiên cứu bắt được 100 con cua xanh châu Âu trong bẫy. Hiện nay, khi đặt bẫy ở cùng khu vực, họ bắt được chưa đến 10 con cua.
An Khang (Theo Smithsonian)