Cá mập phơi nắng bị tàu đâm trúng. Video: Đại học Bang Oregon
Tháng 4, chỉ vài giờ sau khi gắn thẻ và camera theo dõi một con cá mập phơi nắng ngoài khơi bờ biển Ireland, các nhà nghiên cứu đã ghi hình thước phim trực tiếp đầu tiên về một vụ va chạm giữa tàu thuyền và cá mập. Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Frontiers in Marine Science hôm 24/7. "Đây là quan sát trực tiếp đầu tiên về một vụ tàu đâm trúng động vật biển kích thước lớn", nhà sinh vật học biển Taylor Chapple tại Đại học Bang Oregon, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết.
Cá mập phơi nắng (Cetorhinus maximus) hay cá nhám phơi nắng là loài ăn lọc, thường xuyên bơi gần mặt biển để lọc lấy sinh vật phù du từ nước. Giống như cá mập voi và cá voi tấm sừng, những sinh vật to lớn kiếm ăn theo cách tương tự, thói quen này khiến chúng dễ va chạm với tàu thuyền.
"Việc con cá mập mà chúng tôi gắn thẻ bị đâm ở khu vực này chỉ trong vài giờ cho thấy chúng dễ bị tổn thương thế nào trước tàu thuyền và cần nâng cao giáo dục về cách giảm thiểu những vụ va chạm như vậy", nhà sinh thái Nicholas Payne tại Đại học Trinity Dublin, thành viên nhóm nghiên cứu, nhận định.
Suốt 6 tiếng sau khi gắn thẻ, con cá mập cái dài khoảng 7 m kiếm ăn gần bề mặt, chỉ thỉnh thoảng mới lặn. Tuy nhiên, nó lập tức lặn xuống đáy biển sau vụ va chạm, tới vùng nước sâu hơn, xa bờ, trái ngược với hành vi trước đó. Hình ảnh cho thấy, dù không có vết thương hở hay chảy máu, con vật chịu những tổn thương dễ thấy trên da, có vết sơn và trầy xước.
Cá mập phơi nắng kiếm ăn gần bề mặt (trái) va chạm với sống tàu (giữa), có sơn và vết trầy xước trên lưng (phải). Ảnh: Đại học Bang Oregon
Trong 7,5 tiếng còn lại của thước phim, cá mập cái vẫn không kiếm ăn lại sau vụ va chạm. Điều này chỉ ra, kể cả khi không gây thiệt mạng, các vụ tai nạn vẫn có thể dẫn đến thay đổi tiêu cực trong hành vi của động vật và một số hậu quả khác lâu dài hơn, ví dụ như chấn thương.
"Các vụ tàu thuyền đâm với hậu quả không gây thiệt mạng có thể phổ biến hơn những gì chúng ta từng nghĩ", nhóm nghiên cứu cho biết. Họ lưu ý rằng khi da cá mập lành lại, sẽ không còn bằng chứng dễ thấy nào về vụ va chạm. Điều này đồng nghĩa, những quan sát chỉ dựa trên tổn thương bề mặt có thể dẫn đến việc đánh giá chưa đủ tỷ lệ cá mập va chạm với tàu thuyền.
Cá mập phơi nắng đang trong tình trạng nguy cấp do từng bị đánh bắt quá mức. Vùng biển ven bờ Ireland là một trong số ít những nơi mà chúng vẫn tập trung với số lượng lớn. Tại đây, chúng kiếm ăn theo mùa và cũng có thể ghép đôi. Đầu năm nay, Ireland thông báo, một vùng biển rộng khoảng 283.000 km2 sẽ trở thành Công viên Biển Quốc gia đầu tiên của nước này, mang đến hy vọng các sinh vật biển được bảo vệ tốt hơn trong tương lai.
Thu Thảo (Theo Science Alert)