Hơn 100 năm sau khi phát hiện đĩa Phaistos, giới khoa học vẫn chưa thể giải mã cổ vật này. Ảnh: Leemage
Đĩa Phaistos được nhà khảo cổ người Italy Luigi Pernier tìm thấy trong tàn tích một cung điện tại Phaistos, di chỉ khảo cổ trên bờ biển phía nam của đảo Crete, Hy Lạp, năm 1908. Chiếc đĩa làm bằng đất sét nung, khắc những biểu tượng bí ẩn chưa từng được giải mã. Ban đầu, một số học giả cho rằng đĩa Phaistos là đồ giả, nhưng hiện nay, đa số đã chấp nhận chiếc đĩa là thật. Họ cho rằng cổ vật này bắt nguồn từ nền văn minh Minoan và được chế tạo từ hơn 3.000 năm trước.
Minoan là dân tộc thời Đồ Đồng sống trên đảo Crete và các đảo lân cận ở khu vực phía đông biển Địa Trung Hải. Nền văn minh của họ nổi tiếng với nghệ thuật và kiến trúc, được cho là đã truyền cảm hứng cho nền văn minh Mycenaean tại Hy Lạp.
Thế kỷ 19, khi khai quật những tàn tích đáng kinh ngạc của họ, giới chuyên gia đã đặt tên cho nền văn minh này là Minoan theo tên vua Minos trong thần thoại Hy Lạp. Vua Minos đã nhốt quái vật Minotaur trong mê cung dưới lâu đài của mình tại Knossos, đảo Crete, cho đến khi con quái vật bị anh hùng Theseus giết chết. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng người Minoan sống trên đảo Crete khoảng năm 3100 - 1150 trước Công nguyên, nhiều thế kỷ trước khi Minos và Theseus xuất hiện.
Đĩa Phaistos có đường kính khoảng 15 cm, khắc các biểu tượng theo hai vòng xoắn ốc ở hai mặt. Đa số chuyên gia cho rằng những biểu tượng này là một loại chữ viết. Nhưng bất chấp nhiều nỗ lực suốt hơn một thế kỷ qua, họ vẫn chưa thể tìm ra ý nghĩa của chúng.
Tổng cộng, chiếc đĩa có 45 biểu tượng xuất hiện 241 lần. Một số biểu tượng rõ ràng khắc họa con người, số khác mô tả động vật, thực vật, vũ khí, công cụ và nhiều vật thể khác. Chúng được nhóm thành các "từ" bằng những nét sổ dọc, nhưng không có thông tin nào về cách phát âm hay chức năng của chúng.
Các lý giải ban đầu cho rằng biểu tượng trên đĩa Phaistos là một dạng chữ viết cổ xưa của Hy Lạp, mô tả lễ hiến tế động vật diễn ra trong đền thờ. Tuy nhiên, một diễn giải vào năm 2004 cho rằng các biểu tượng tạo thành một bức thư về tranh chấp đất đai viết bằng ngôn ngữ Luwian của bán đảo Anatolia cổ đại (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay). Một số chuyên gia khác cho rằng chiếc đĩa được viết với ngôn ngữ Hittite, Ai Cập, hoặc là lời cầu nguyện tới nữ thần, hoặc bài hát trong tang lễ được viết bằng một ngôn ngữ chưa từng biết đến.
Thu Thảo (Theo Live Science)