Tại huyện Hậu Lộc (Thanh Hóa), nghề muối đang dần “khai tử”, diêm dân rơi vào cảnh khó chuyển đổi nghề. Ảnh: Ngọc Hưng
Giá muối rẻ, diêm dân đồng loạt bỏ hoang đồng
Ít năm trước, tại những cánh đồng muối luôn nhộn nhịp, tất bật mỗi khi "được nắng" thì nay lại đìu hiu, hoang lạnh. Giờ đây, cả cánh đồng muối rộng lớn chỉ còn vài hộ dân cố cầm cự, cải tạo cho vụ mùa mới. Hiện ở xã Hòa Lộc có 2 cánh đồng muối Trương Xá (với 15,48ha) và Nam Tiến (với 62ha) được đầu tư khá quy củ. Tuy nhiên, với những khó khăn về giá cả, thị trường đầu ra khiến nhiều hộ dân từ bỏ việc làm muối để "ly hương" làm ăn xa, khiến cho vựa muối vốn một thời vang danh rơi vào dĩ vãng.
Người nơi đây cho biết, đối với những diêm dân bỏ nghề, đa phần đã tìm cho mình một công việc mới. Một số hộ dân không thể chuyển đổi nghề, tìm việc làm mới nên phải bám vào nghề muối dù biết rằng lời, lãi chẳng được là bao. Ông Phạm Xuân Phường (ở thôn Tam Hòa, xã Hoà Lộc) chia sẻ, con cái "ly hương" đi làm ăn xa, hiện nhà ông chỉ còn hai vợ chồng. Do chẳng có ngành nghề gì thay thế nên vợ chồng ông vẫn phải bám lấy nghề để mưu sinh.
"Giờ trong thôn, trong xã chỉ còn lại người già và trẻ nhỏ. Thanh niên trong độ tuổi lao động đi làm ăn xa hết. Cảnh tấp nập với nghề muối truyền thống không còn nữa rồi. Dù đã ở cái tuổi bên kia sườn dốc cuộc đời nhưng vợ chồng tôi cũng cố gắng nhận thêm chút ít ruộng muối bỏ không của con cháu để làm. Chúng tôi chỉ mong nhà nước sớm có chính sách hỗ trợ về giá cho người dân yên tâm bám nghề truyền thống, bám lấy đồng ruộng", ông Phường mong mỏi.
Trong khi đó, đối với những hộ có ruộng bị thu hồi cho dự án cảng cá Hòa Lộc, bên cạnh những hộ có điều kiện để chuyển nghề, còn đó nhiều hộ sau khi không làm muối thì "bó gối" ở nhà. Nhiều trường hợp sau khi nhận tiền đền bù đổ dồn vào xây cất nhà cửa, không biết đầu tư chuyển đổi nghề nghiệp dẫn đến gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm mới.
Tìm hiểu từ hợp tác xã (HTX) muối Tam Hòa (xã Hòa Lộc), chúng tôi được biết, giá muối bán tại ruộng cao lắm chỉ 1.470 đồng/kg, còn trung bình là 1.200 đồng/kg. Tổng thu nhập muối của HTX đạt 4.249 tấn, tính ra gần 6 tỷ đồng với 2.370 nhân khẩu. Nếu chia đều, mỗi nhân khẩu thu nhập chưa đầy 3 triệu đồng/năm.
Nguy cơ "khai tử"
Ông Nguyễn Văn Huân - Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Lộc cho biết, nghề muối là nghề truyền thống lâu đời của người dân Hòa Lộc. Nơi đây, từng là lá cờ đầu của tỉnh Thanh Hóa về sản lượng sản xuất muối. Thế nhưng, do giá muối ngày càng thấp, sản xuất muối vất vả nên người dân bỏ đồng ruộng, chuyển đổi sang nghề khác hoặc dời quê vào các tỉnh phía Nam xin làm công nhân.
Hiện tại, xã Hòa Lộc đã và đang từng bước chuyển đổi diện tích đất sản xuất muối sang nuôi trồng thủy sản. Trong đó, đồng muối Trương Xá đã chuyển đổi 70% diện tích đất làm muối sang cụm công nghiệp; Cánh đồng Nam Tiến chuyển 8,2 ha đất muối sang nuôi trồng thủy sản.
Tuy nhiên, ông Huân cũng thừa nhận những khó khăn nhất định trong quá trình chuyển đổi này. Hệ quả cho điều đó là một lượng lớn lực lượng lao động đã gặp khó trong việc chuyển đổi nghề nghiệp, tìm kiếm việc làm mới.
"Niềm hy vọng của chúng tôi là Cảng cá Hòa Lộc sau khi đi vào hoạt động sẽ tạo công ăn việc làm từ hậu cần nghề cá. Mong mỏi đó vẫn chưa thành hiện thực khi mà cảng cá dù đã đi vào hoạt động từ lâu nhưng lượng tàu cập bến không tăng mà còn giảm, nên hậu cần nghề cá cũng không phát triển. Điều này dẫn đến hệ quả là các nhà máy, xí nghiệp chế biến cá chuyển đi nơi khác", ông Huân nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Tý - Chủ tịch UBND xã Hải Lộc chia sẻ, trước đây nghề muối là nghề chính của bà con trong xã. Nhưng bây giờ, giá muối lên xuống thất thường, nghề muối lại vất vả, đòi hỏi nhiều sức lao động nhưng diêm dân không còn tha thiết với nghề nữa. Đến nay, xã có trên 25ha đất sản xuất muối bỏ hoang, với trên 200 hộ bỏ nghề, nhiều gia đình khác có làm, nhưng cầm chừng. Nguy cơ nghề muối nơi đây bị "khai tử" có lẽ là chuyện sớm muộn trong thời gian tới.
Ngọc Hưng